Mijn vrouw zit op de rand van het bed van onze jongste dochter. Zij legt haar te slapen en zegt samen met haar het avondgebed: sjema jisrael, hoor Israël, de Eeuwige onze G'd, de Eeuwige is één. Zo valt zij in slaap. En nu herinner ik mij een verhaal...
Het is eind 1945. De verschrikkingen van de Tweede Wereldoorlog zijn weliswaar voorbij maar voor heel veel mensen is het gewone leven nog niet op gang gekomen. In heel Europa zijn er bijvoorbeeld Joodse kinderen die in de oorlog door hun ouders overgedragen zijn aan niet-Joden. Deze kinderen hebben de oorlog overleefd, maar hun families hebben dat niet. Veel van deze kinderen zijn liefdevol opgevangen in hun nieuwe omgeving. Wat is begonnen als een reddende hulp in tijden van terreur, is een vorm van adoptie geworden.
Joodse hulporganisatie probeerden deze kinderen op te sporen en in contact te brengen met familieleden. Daar waar mogelijk was, werden Joodse kinderen teruggebracht naar de belevingswereld waar zij zo gruwelijk uit zijn weggerukt. Dit vaak op jonge leeftijd en zonder enige herinnering aan 'thuis'.
Op zoek naar zulke kinderen kwam de Ponovize Rav (Rabbi Yosef Shlomo Kahaneman Zatsl) in een Oost Europees weeshuis. Hij vroeg de directrice of hier, gedurende de oorlog, Joodse kinderen waren opgenomen die niet waren opgehaald. Zij ontkende dat. De man vroeg of hij de slaapkamers van de kinderen mocht bezoeken. Daartegen was geen bezwaar, maar zij liep wel even mee. Hij ging de zaal met slapende kinderen binnen en begon zachtjes te zingen: sjema jisrael...
Het was even stil maar toen hoorde hij het duidelijk: her en der begonnen kinderen mee te doen met de woorden die ze ergens in hun ziel hadden opgeslagen. Half slapende kinderen vroegen zachtjes om hun moeder. Een snaar uit een afgedekt verleden was blootgelegd. Iets van vroeger kwam in deze weesjes terug...
De man keek de directrice aan, zij knikte alleen maar.
Wie is de held van dit verhaal? De leidinggevenden van het weeshuis die bereid waren hun nek uit te steken voor deze kinderen? Is het die hulpgever? Beide zijn bewonderenswaardige mensen maar de echte helden zijn volgens mij anderen.
De echte helden zijn de ouders die in het vroegste begin van de opvoeding van hun kinderen aan hun bed zitten en hen basiswaarde meegeven die geen holocaust kan wegvegen. Ouders van alle generaties die hun kinderen normen en waarden meegeven die tegen iedere slag bestand is. Dat zijn de echte helden.
Liedje "Shema Yisrael" van Yaakov Shwekey beschrijft de bovenstaade geschiedenis rond de Ponovize Rav. Met Engelse ondertiteling.
De Ponovize Rav