| Jitschak vroeg om beproevingen |
| Publicatiedatum: zondag 15 november 2020 |
Auteur: Opperrabbijn Evers | 996 keer gelezen |
|
|
| Opperrabbijn R. Evers, Lijden » |
|
|
 Afbeelding credits: Kurt Gordon
Jitschak, onze tweede Aartsvader, overleed. Hij was de eerste in de menselijke geschiedenis, die blind werd en de eerste die G’d om pijnigingen vroeg omdat hij wilde dat de mens reeds in deze wereld enige verzoening zou krijgen voor zijn overtredingen. Toch zoeken wij het lijden zeker niet.
Nabijheid van G’d
In het Jodendom werden voorstellingen over straf en beloning niet diepgaand uitgewerkt. Naar onze opvatting is de beloning de nabijheid van G'd maar dat lost het probleem in deze wereld niet op.
Is lijden de snelste weg tot G'd of is het vreugdevolle extase, die ons het meest nabij brengt?
De Psalmist legt de nadruk op het laatste. Hoe het ook zij, de achtergrond van Hemelse besluiten, moeilijk of aangenaam, blijven voor ons ondoorgrondelijk.
Wijder perspectief
Heb ik het recht om over pijn te willen schrijven? Ik heb G’dzijdank geen last van chronische pijn. Kan ik dan toch over het onderwerp spreken? Ik denk van wel.
De pijnervaring is vreselijk maar enige afstand kan toch een wijder perspectief scheppen. Het is bovendien belangrijk om op een of andere manier voorbereid te zijn op het ergste. Wanneer men pro-actief voor de crisis al bezig is met het verwerken van de psychologische implicaties van pijn is men wellicht meer in staat om te gaan met de ellende wanneer die zich eenmaal aandient. Maar...zullen wij de test inderdaad kunnen doorstaan wanneer wij worden beproefd? Hoe sterk is ons geloof?
Job
Job had veel vragen. Job vocht met zichzelf maar bleef doorvragen. Uiteindelijk antwoordde G’d hem. Job had goed gesproken. Beter in ieder geval dan zijn vrienden die dachten dat zij alle antwoorden hadden (Job 42:7). Kunnen wij vragen en tegelijkertijd geloven? Moeten wij G’ds besluiten niet zonder klagen aanvaarden?
Aharon, de hogepriester, zweeg ook toen hij beide zoons verloor. Aharon zweeg.
Job bleef vragen stellen.
De profeet Chavakoek vroeg een uitleg voor de chaos waarmee hij geconfronteerd werd en waarvoor hij geen uitleg kon vinden (1:2-3).
Vragen stellen
Het is goed om vragen te stellen en zelfs G’d te verzoeken om een antwoord wanneer dit allemaal past binnen het kader van het geloof. Het is nooit goed om in opstand te komen maar men kan zijn twijfels neerleggen bij G’d. Het is misschien een teken van moeizaam geloof maar iedereen wordt wel eens geplaagd door vragen. Soms is de benadering van de zwijgende Aharon beter maar de weg van Job is ook legitiem. Uiteindelijk kwam G’d Job tegemoet en werd hij getroost.
Rabbi Eli’ezer
Rabbi Eli’ezer was een vechter. Bij zijn vader bevocht hij het recht om Tora te leren. Hij had niets te eten. Tussen de duizenden leerlingen van Rabbi Jochanan ben Zakkai leed hij vreselijke honger. Met zijn collega’s had hij een groot meningsverschil over halachische vragen (B.T. Bava Metsia 59b).
Enorm eenzaam leed hij aan het eind van zijn leven. Hij was in de ban gedaan (B.T. Sanhedrien 68a). Uiteindelijk kreeg hij een fatale ziekte. Vier van zijn leerlingen bezochten hem. Iedereen, behalve Rabbi Akiva, huilde: “We zullen u meer dan onze eigen ouders missen”.
Lijden is dierbaar
Maar Rabbi Akiva deed niet mee in hun klaagzang. Hij had een heel andere boodschap: “Lijden is dierbaar”. Rabbi Eli’ezer wilde meer van Rabbi Akiva horen en vroeg zijn dienaren hem rechtop te zetten. “Met welke bronnen kun je dit staven?”. Rabbi Akiva formuleerde zijn bewijzen uit Tenach. Pijn heeft ook een louterend en verzoenend effect (B.T. Sanhedrien 100a). Die puntige uitspraak ‘lijden is dierbaar’ shockeerde Rabbi Eli’ezer.
Plotseling werd hij geconfronteerd met een totaal nieuw concept. Hoe kan het zijn dat aan het einde van het leven die paar pijnlijke momenten nog zo dierbaar zijn? Rabbi Eli’ezer was eerder in de ban gedaan. Hij was blij dat zijn studenten uiteindelijk bij hem terugkwamen. Hij was verheugd te horen dat hij toch heel veel voor hen betekend had. Hij was veel te lang alleen gebleven (B.T. Sanhedrien 68a).
Lijden verandert
Rabbi Eli’ezer voelde zich op zijn laatste levensweg gesteund door Rabbi Akiva’s uitspraak. Lijden kan verzoenen. Lijden kan een mens veranderen. Vanuit het juiste perspectief kan lijden zin geven aan het leven. Rabbi Eli’ezer had geen aandacht meer voor zijn drie andere leerlingen. Hij had geen tijd meer. Die laatste lijdensmomenten zouden hem zo op de trein naar het eeuwige leven kunnen zetten.
Wij zoeken het lijden niet. In onze gebeden vragen wij G’d ons niet op de proef te stellen of te testen. David vroeg om beproeving om te kijken of hij de verleiding zou kunnen weerstaan. Kennelijk is dit geen anti-religieuze houding. Toch zeggen wij dagelijks: ”Breng ons niet tot beproeving, stel ons niet bloot aan testen”. Is dit tegenstrijdig?
Gulden middenweg
Rav Hutner vertelt dat wij de gulden middenweg moeten bewandelen. Iedere gelovige wil zijn loyaliteit tonen. Maar aan de andere kant kan men soms niet bestand zijn tegen extreme omstandigheden. Wat gebeurt er met ons als wij de toets niet doorstaan? We zoeken de beproevingen niet maar gaan deze ook niet uit de weg. We zijn zeer loyaal maar vragen niet om getest te worden.
Pijn is een grote bedreiging maar pijn is ook een uitdaging.
Pijn dwingt ons soms tot grootheid van geest.
Pijn genereert soms energie om tot steeds grotere hoogten klimmen.
(Bron: `Pain and suffering, a Jewish perspective’). |
|
|