Poort naar Gan Eden

Kabbala: de bezieling van het gebed
In Newsweek Magazine's uitgave deze week over spiritualiteit in Amerika geeft rabbijn Zalman Schachter-Shalomi zijn visie op de kracht van kabbala. Deze rabbijn heeft het over de vreugde van een intieme band met de Almachtige. In Nederland is dit najaar een divers cursusaanbod voor degenen die zich willen verdiepen in de kabbala.

"Hoeveel tijd heb je doorgebracht in het gezelschap van God?" De stem van rabbijn Zalman Schachter-Shalomi is zacht en ontwapenend direct wanneer hij de deelnemers van een van zijn workshops toespreekt. Er ontgaat hem niets, ook niet de steelse blikken van degenen die niet gewend zijn om op een persoonlijk niveau over God te praten. "God is echt", zegt hij. "Dat is wat we hebben gemist op Joodse les en in de boeken die we lezen."

De ongemakkelijkheid met de Almachtige staat niet op zichzelf. Een recent onderzoek onder Amerikaanse Joden toonde aan dat 78 procent weliswaar in God gelooft, maar dat slechts 62 procent denkt dat God hun persoonlijk leven beïnvloedt. De missie van rabbijn Schachter-Shalomi is om 'een nabije God' in het Jodendom terug te brengen met behulp van kabbala, een oude mystieke traditie van Jodendom die in de praktijk wordt gebracht door meditatie, studie en gebed.

De kabbala die deze rabbijn na aan het hart ligt is niet de kabbala van Hollywood, die volgens vele geleerden meer lijkt op een zelfhulpmethode, gestoken in een nieuw jasje. In plaats hiervan put hij uit een traditie die lang met geheimzinnigheid was omgeven en die tot voor kort in het gangbare Jodendom werd onderdrukt en tot bijgeloof werd bestempeld.

Hoewel minder flitsend dan de 'Madonna-kabbala', is deze authentieke kabbala de laatste jaren in opkomst binnen het Jodendom: binnen Joodse gemeenschappen worden lessen over mystieke stromingen gegeven, kabbalisten worden door rabbijnen uitgenodigd om op hun conferenties te spreken en Joden bestuderen kabbala in studieprogramma's voor volwassenen, in synagoges en op retraites, zoals de 'Aleph Kallah', een tweejaarlijkse conferentie op het gebied van Joodse vernieuwing, gestart door rabbijn Schachter-Shalomi.

Geboren in 1924 in Polen, vluchtte rabbijn Schachter-Shalomi naar de Verenigde Staten in 1941, waar hij zijn rabbinale ordinatie ontving van de Loebavitsjer Chassidiem, een orthodoxe stroming binnen het Jodendom, 250 jaar geleden ontstaan in Russische dorpen.

Hij werd gegrepen door de Chassidische praktijk van het meditatieve gebed, de uitbundige verering van God en de omhelzing van kabbala. Als jonge rabbijn in de naoorlogse jaren werd Schachter-Shalomi erop uitgezonden om Joodse studenten terug naar hun wortels te brengen. Dit leidde tot zijn eigen spirituele zoektocht. Hij verdiepte zich in vele religieuze stromingen en bezocht baptisten, katholieke monniken, soefi's, boeddisten en de Dalai Lama om theologische ideeën te onderzoeken.

Vandaag de dag gevestigd in de plaats Boulder, Colorado, brengt Schachter-Shalomi, tezamen met zijn studenten, elementen van het orthodoxe Jodendom, zoals het ochtendgebed, het strikte behoud van de Sjabbat en een kosjere huishouding, in overeenstemming met de huidige tijd. Het resultaat noemt hij Neo-Chassidisme. Net als bij andere liberale takken binnen het Jodendom, worden binnen Schachter-Shalomi's Neo-Chassidisme ook vrouwen tot rabbijn benoemd en worden homoseksuelen en gemengd gehuwden geaccepteerd. Maar het reikt verder dan de omhelzing van het mystieke en de spirituele wijsheden van andere geloven en het ziet het milieu als heilig. Het is zijn vaste overtuiging dat gebed tot in het diepst gevoeld moet worden en niet alleen gelezen. "Het geschreven materiaal is gevriesdroogde spiritualiteit", aldus Schachter-Shalomi. Om te demonstreren hoe meditatie het gebed kan verdiepen, sluit hij zijn ogen, beweegt hij zacht heen en weer en uit hij langzaam de woorden "Baroech ... ata ...," de woorden waar de meeste Joodse gebeden mee beginnen. Kabbala doet meer dan Joden met God verbinden, zegt hij. "Mijn geest kan niet bevatten wat de ziel weet." Uiteindelijk stemt kabbala af op de diepere ritme's en betekenissen van de wereld - die niet makkelijk gezien of gemeten kunnen worden, maar alleen gevoeld.

©Newsweek Magazine 2005