De Midrasj (Kohelet Rabbah 7:13) verklaart: “Zie G’ds schepping en hoe mooi ze is. Alles wat Ik geschapen heb, heb Ik geschapen voor jou. Wees waakzaam en vernietig Mijn wereld niet, want als je dat doet, is er niemand na jou om het te herstellen.”
In het Jodendom wordt de wereld gezien als eigendom van G’d, waarbij de mens de verantwoordelijkheid heeft gekregen om deze zorgvuldig te beheersen. Dit principe is geworteld in de Torah, waar de mens wordt opgedragen om de aarde "te bewerken en te bewaren" (Bereesjiet/Gen. 2:15). Rentmeesterschap betekent niet domineren (zoals ‘beheren’), maar beschermen en in balans gebruiken.
Volgens het Joodse principe van bal tasjchiet ("jij zult niet vernietigen"), gebaseerd op Dwariem/Deut. 20:19-20, is het vernietigen van natuurlijke hulpbronnen of onnodig doden van dieren verboden. Dit principe is van toepassing op de wolf, die een belangrijke rol speelt in het in stand houden van de balans in het ecosysteem door populaties van prooidieren gezond te houden. Daarom is jacht voorbalans in het ecosysteem verboden.
Het Jodendom leert dat alle dieren, inclusief roofdieren zoals de wolf, door G’d zijn geschapen met een doel. De Midrasj verklaart in Kohelet Rabbah 7:13: “Zie G’ds schepping en hoe mooi ze is. Alles wat Ik geschapen heb, heb Ik geschapen voor jou. Wees waakzaam en vernietig Mijn wereld niet.” Het gebod tsa’ar ba’alei chajiem ("het voorkomen van dierenleed") legt de plicht op om dieren met respect en compassie te behandelen. Dit is ook een van de zeven Noachiedische Wetten die expliciet voor niet-Joden (en dus ook voor christenen) gelden. Wolven, die vaak worden vervolgd uit angst of misverstanden, verdienen bescherming tegen onnodig leed. Het Jodendom moedigt aan om alternatieven te zoeken voor conflict, zoals preventieve maatregelen om vee te beschermen, in plaats van wolven te doden.
Daarnaast benadrukt het gebod tsa'ar ba’alei chajiem respect voor dieren en biodiversiteit. Dit wordt bijvoorbeeld geïllustreerd in Dwariem/Deut. 22:6-7, waar het verboden is om zowel een vogel als haar eieren te nemen.
Jacht voor het behoud van balans in het ecosysteem is volgens de Torah verboden In het Jodendom is jagen voor het behoud van balans in het ecosysteem over het algemeen niet toegestaan. De Joodse traditie legt sterk de nadruk op de heiligheid van leven en respect voor al G’ds schepselen, inclusief dieren. De belangrijkste redenen hebben we al besproken, maar is direct toepasbaar op de jacht.
Jagen, vooral voor sport of om populaties te beheersen, wordt vaak gezien als het veroorzaken van onnodige pijn en lijden bij dieren en dat valt dus onder de eerder besproken tsa’ar ba’alei chajiem. Dit is verboden, tenzij er een directe en essentiële menselijke behoefte is bijvoorbeeld voor voedsel of veiligheid met betrekking tot bijvoorbeeld een *‘probleem wolf’.
Wanneer is er sprake van een probleemwolf?
Er is uitsluitend sprake van een probleemwolf wanneer de wolf:
Agressief op mensen reageert ZONDER aanleiding. De boer in Wapse gaf een aanleiding, hij sloeg de opgesloten wolf. Dat de wolf een schaap of meerdere pakte die niet goed beschermd waren, is volgens zowel de Torah ALS Zoogdiervergeniging geen probleemwolf. Ondanks alle goede preventieve maatregelen herhaaldelijk vee te pakken krijgt. De auteur heeft de vraag neergelegd bij wolvenexpert en specialist in wolf werend rasters Rick van Malssen. De vraag was: “Stel een wolf komt WEL over een wolfwerendraster. Is dit een probleemsituatie in de escalatieladder? En stel dat de wolf terugkomt en hij doet het nog een keer en nog een keer. Is dat dan een probleemwolf? Dit vanuit gaande dat ALLE voorzorgsmaatregelen zoals ook controle op het raster zijn genomen.” Rick van Malssen zei: “Ja. Bij herhaling passeren van een goed geplaatst raster volgens de richtlijnen kan een wolf als probleem wolf beschouwd worden. Maar na de tweede keer zou je kunnen bedenken om de manier waarop het dier binnenkomt, bijvoorbeeld eroverheen springend, te hinderen, dus het hek hoger maken. Helpt dat niet, dan mag de wolf uitgenomen worden. Dat mag onder de huidige regels al. Maar alleen die wolf dus. Geen andere leden in de familiegroep. En dat is in de praktijk een probleem. Het herkennen van de juiste wolf…”
Wanneer de wolf meerdere keren mensen met aangelijnde honden agressief benadert.
Een hond doodt bij bebouwing of erf of in tuinen.
Jacht voor beheer valt ook onder het verbod van de eerder aangehaalde bal tasjchiet. Het doden van dieren uitsluitend voor doelen zoals het balanceren van een ecosysteem wordt vaak beschouwd als verspilling, omdat het niet direct een essentiële menselijke behoefte dient.
Historische Joodse geleerden, zoals Rabbi Yechezkel Landau in zijn responsa Noda B'Yehuda, hebben jagen voor plezier of niet-essentiële doeleinden bekritiseerd. Zij benadrukten dat het in strijd is met de humane gedragsnormen die in het Jodendom worden verwacht.
Het Jodendom leert dat Hasjem de ultieme Onderhouder is van de natuurlijke wereld en haar balans. Menselijke interventie om het ecosysteem te "corrigeren," zoals het jagen om populaties te beheersen, kan worden gezien als een gebrek aan emoenah (vertrouwen) in G’ds hasjğacha patrit (voorzienigheid) en de inherente balans van de schepping.
Uitzonderingen in Noodgevallen Hoewel jagen voor balans in principe verboden is, kunnen uitzonderingen worden gemaakt in gevallen van pikoeach nefesj (het behoud van menselijk leven) of om menselijke levensonderhoud te beschermen (bijvoorbeeld het voorkomen van aanvallen door roofdieren op vee). Zelfs in dergelijke situaties worden niet-dodelijke methoden om conflicten met wilde dieren op te lossen sterk geprefereerd.
Conclusie
Het Jodendom moedigt co-existentie met dieren en zorgvuldig rentmeesterschap over het milieu aan zonder toevlucht te nemen tot onnodige doding. Het idee van jagen om ecosystemen in balans te houden is over het algemeen in strijd met de Joodse principes van compassie, respect voor leven en vertrouwen in de goddelijke orde. In situaties waar interventie onvermijdelijk is, worden humane en niet-dodelijke oplossingen zoveel mogelijk aangemoedigd. De mens denkt het ecosysteem te kunnen beïnvloeden het beter te weten dan Hasjem? Rentmeesterschap in het Jodendom roept op tot verantwoordelijkheid, respect en zorg voor de aarde, niet alleen voor onszelf, maar ook voor toekomstige generaties.