Er was eens een meisje dat in een traditioneel Joods gezin was geboren. Ze was diep gelovig, tot op een ochtend toen ze wakkeer werd en besloot dat zij haar vleugels wilde uit slaan in andere religies en levensopvattingen. Arme vader. Ten einde raad wendde hij tot de sjaliach. "We gaan de Rebbe een brief schrijven om raad", stalde de sjaliach voor. Zo gezegd, zo gedaan. Zij stelden een brief op aan de Rebbe en deze antwoordde: "controleer je mezoezot." De vader was een G'dvrezend man en zeer rijk. Hij was immers een Gimmel. Alle mezoezot werden verzameld en naar de sofeer gebracht, maar deze vond geen fout.

Tijd ging er overheen en het meisje raakte steeds meer geïnteresseerd in buitenlandse religies. Weer schreven de sjaliach en de vader de Rebbe en wederom antwoordde hij: ‘controleer je mezoezot' En ja hoor, ze verzamelden nogmaals alle mezoezot, controleerden de mezoezot van boven tot onder en visa versa en alles leek in orde.

Op een dag genoten de sjaliach en de vader van zijn zeven are bezit. Aan het einde van het gebied merkte de sjaliach een hut op en vroeg of deze van de vader was. Eze knikte. "Hangt daar soms ook een mezoezah? " "Jaren geleden hebben wij daar inderdaad een opgehangen." De twee mannen controleerden de mezoezah. In de eerste vers van de Sjema zat de crux. In het woordje Echad was een gedeelte van de Dalet weg gewreven, waardoor de Dalet op een Reesj leek. Hierdoor stond er geen echad maar echar. Echar betekent andere. Onmiddellijk werd de mezoezah vervangen en de volgende morgen werd de dochter schreeuwend wakker: ‘papa, ik ben zo verdrietig ik weet niet wat mij bezielde. Ik wil tsjoeva. Ik wil naar huis [mbt het Jodendom] terugkeren.

Het ontwerp
Volgens Sjabbat 104a staat de Dalet voor armoede. Hierdoor staat de Dalet in verbinding met de Gimmel, zoals de uitdrukking Gomel Dalim al zegt: de weldoener die aan de begunstige geeft. Sjabbat 104a zegt ook dat wij binnen de Dalet een been kunnen waarnemen en dat is de been naar de richting van de Gimmel. De arme man strekt zich naar de weldoener uit om iets te mogen ontvangen. De horizontale balk is als een oor die gericht is naar de gever om de rijke man aan te horen komen. Die "oor" is de dot die de Dalet in het inleidende verhaal mistte, waardoor de Dalet op de Reesj leek en daardoor dus Echad Echar werd. Immers, geen titel of jota mag toegevoegd of eraf gehaald worden. Ondertussen "kijkt" de letter dalet richting de letter He, dat archetypisch voor G'd staat. Hierdoor symboliseert dat de weldoener zijn goede gunsten discreet schenkt, zodat de arme man zich niet opgelaten voelt, maar juist zijn vertrouwen op G'd stelt, Die de ultieme Gever van het Heelal is.

De Tempel had een kamertje waarin een kist stond. De rijke man kon daarin geld in doen en de arme man kon daaruit geld krijgen. De gever en de ontvanger wisten niet van elkaar bestaan af, dan alleen dat G'd de Gulle Gever is!

De Dalet staat ook archetypisch voor deurpost (verticale lijn) en de boven drempel (horizontale lijn). Het verband tussen de deur en de arme man is dat vroeger arme mensen op deuren moesten kloppen om eventueel een bijstand te ontvangen.
Een Chassidische uitleg is: wat is het verschil tussen de Dalet en de door ons eerder aangehaalde Reesj? De Jod! De Jod is immers de kleinste letter en staat voor de mensheid. De mensheid onderscheid de Dalet van de Reesj. In de mezoezah, zoals we eerder aangaven, bevat de Sjema: Sjema Jisrael Adonai Eloheinoe, Adonai Echad. Wanneer de Jod van de Dalet wordt verwijderd, wordt het - zoals we verschillende keren al aangaven - Echar: andere. Die nederige Jod is zo essentieel! Anders wordt het immers Sjema Jisrael Adonai Eloheinoe, Adonai Echar: G'd is de andere. Dat wil zeggen: ‘andere goden, zoals de dochter van de tijke man hen najoeg. Wajjikra Rabba 19:20 zegt immers dat wanneer iemand de Dalet verwisselt met de Reesj dat hij hiermee alle werelden vernietigt!

Gematria
Het getal dat gebonden is aan de Dalet is de 4. de 4 staat archetypisch voor de 4 aardmoeders Sara, Rivqa, Rachel en Leah. De 4staat ook voor de 4 werelden:

1. Olam Atsiloeth, de wereld van de Sefirot
2. Olam Beri ‘ah, de Troon van de Glorie
3. Olam Jetsiráh, de wereld van de engelen en
4. Olam Assiah, de fysieke wereld

De Dalet staat voor het fundament voor deze fysieke wereld:

1. vuur (energie)
2. lucht (gas)
3. water (vloeistof)
4. aarde (vastigheid)

De Dalet staat voor de 4 bokalen wijn van de Pesach en voor de 4 verlossingen:

1. Ik zal jullie wegvoeren van de Egyptische dwangarbeid. Dit is een verlossing van fysieke arbeid. Israël is passief.
2. Ik zal jullie redden uit de slavernij. Alle sporen van de status van dienstbare slaven worden weggenomen. Israël is passief.
3. Ik zal jullie verlossen met uitgestrekte arm. Dat betreft de daadwerkelijk verwijdering van de Joden uit Egypte. Israël is passief.
4. Ik zal jullie voor Mij nemen als een volk. Dit wijst op een geestelijke verheffing van de Joden tot G-ds eigen uitverkozen volk. Israël komt in actie. Een wederzijdse verbintenis.

Hoe wordt je het volk van G'd? door je te zuiveren. Volgens de Zohar was op dat moment het volk op de 49e niveau van onzuiverheid. Als G'd hen niet verlost, gered en weggevoerd had, waren zij naar de 50e en laagste niveau van onreinheid gevallen. Door G'ds welbehagen is dit nooit zover gekomen: Ik zal jullie wegvoeren, Ik zal jullie redden, Ik zal jullie verlossen. De ultieme verlossing was het moment dat G;d Israël tot Zijn volk maakte en hen Zijn Tora schonk. Dat was de 4e afkoping! De Matan Tora vond plaats 49 dagen na de uittocht. In 49 dagen werden zij op voorbreid Zijn volk te mogen zijn. In de eerste 3 stappen van verlossing waren zij passief en verdienden zij dit niet. De 4e niveau hebben zij moeten verdienen door geloof!

Met Pesach eten wij matzes en drinken wij wijn. Matzes zijn ongezuurde broden dat geen smaak heeft. Wij worden ook wel "armenbrood" genoemd. De Israëlieten waren geestelijk straatarm, onverdiend voor verlossing. Zij waren smaakloos. Van 49 niveaus van onreinheid verhieven zij op de 49 niveaus van begrip. Zij begonnen te begrijpen wat Joods zijn inhield, zij begonnen te geloven. Zij erkenden G'd. hierdoor werden wij vrolijk, vandaar dat Berachot 35a zegt: er is geen lied zonder wijn.

Matzah staat voor de eerste 3 uitingen van G'd. G'd Die het initiatief nam en zij keken passief toe. De wijn staat voor de 4e uiting: hun actieve rol als Zijn uitverkoren volk! Eerst 3 uitingen staan voor het potentieel en de 4e voor de ontwikkeling van het vermogen. G'd investeerde Zijn vermogen in het - zij het onverdiend - Joodse volk. Hij uitte dit in 3 vormen van Verlossing. De 4e uiting staat voor het Joodse volk die het verlossingsproces afrondde met hun actieve deelname aan het verbond.

Het vermogen (3) staat ook voor de vader, de investeerder van het vermogen. De ontwikkelaar van het vermogen (4) is de moeder. Het vermogen wordt zichtbaar. Vandaar de 3 aartsvaders Avraham, Jitschak en Ja'aqov en de 4 aartsmoeders Sara, Rivqa, Rachel en Leah. De aartsvaders vormen de Gimmel, de gever, de 3 letters van het Alef-Bet. De 4 aartsmoeders vormden de Dalet, de ontvanger, de 4e letter van het Alef-Bet. Zodra het potentieel vermogen is ontsloten (dwz het kind is geboren) kan men blij zijn. Dat uit zich door de wijn, de 4, dat vertegenwoordigt wordt met de 4 aartsmoeders.
De moeder ontvangt niet alleen (het zaad), maar ontwikkelt (het kind).

Met Pesach erkennen wij dat G'd ons uit het slavenoord Egypte heeft gehaald en wij danken Hem daarvoor door 4 bekers wijn te drinken end oor 4 vragen te stellen:

1. Sjèbechol haleelot anoe ochlien chameets oematsa, halajla hazè koelo matsa: Andere avonden eten we gezuurd of ongezuurd brood; waarom vanavond alleen ongezuurd?
2. Sjèbechol haleelot anoe ochlien sje'ar jerakot, halajla hazè maror: Andere avonden eten we alle soorten groenten; waarom vanavond bittere kruiden?
3. Sjèbechol haleelot een anoe matbielien afieloe pa'am èchat, halajla hazè sjtee fe'amiem: Andere avonden dopen we kruiden zelfs niet eenmaal: waarom vanavond tweemaal?
4. Sjèbechol haleelot anoe ochlien been josjwien oeween mesoebien, halajla hazè koelanoe mesoebien: Andere avonden eten we rechtop zittend of gebogen: waarom buigen we vanavond allemaal?

Met de 4 zijn wij dankbaar dat wij tot de hedendaagse tijdtip zijn gekomen wat nimmer zonder de 4 verlossingen van G'd tot stand gekomen zou zijn!

De betekenis
De Dalet betekent deur. Dal betekent arm persoon. Dalet staat voor dilisoni: om mij op te heffen. Hoe werken deze 3 definities samen?

1. het erkennen dat iedereen (geestelijk) arm is. Maar omdat in principe alles van G'd - de Oorspring van alles is - bestaan er in feite geen rijke,
2. maar louter arme mensen. G'd is zo goed om ons bezit te schenken, om ons te onderhouden. Zonder G'd hebben en zijn wij niets. Deze erkenning is de deur naar de kamer van G'd.
3. zodra wij binnen zijn, heft Hij ons op - dilisoni - en zegent ons met leven, gezondheid, onderhoud en succes. Ps. 30 U verhoog ik, Ene, want ú trok mij omhóog, - dilisoni. We kunnen het omdraaien: dilisoni: omdat G'd mij omhoog trok verhoog ik Hem.

G'd trekt ons omhoog zodat wij productief kunnen zijn, waardoor wij Hem op een hoger niveau prijzen!