Tips voor Tesjoeva'
Naast dat wij tijdens Rosj Hasjana Hasjem als onze Koning der Koningen aannemen en Hij ons als volk, is het ook jouw eigen nieuwe geboortedag. Je moet jezelf beschouwen als of je op Rosj Hasjana bent geboren en je moet niet meer terugkijken naar jouw zonden van de afgelopen jaar. Daarom kan je pas echte Tesjoeva' doen wanneer je on derech leeft, als je dus een vroom Joods leven leidt. Met Rosj Hasjana gaat je nieuwe leven beginnen.

Er is daarom ook een misvatting - die je metname in andere geloven tegen komt - dat bepaalde zonden uit een karaktertrek komt waardoor je dit eigenlijk niet kunt veranderen. Het Jodendom ontkent dit. Karakterverandering staat in verband met de Tetragrammeton, HASJEM, het aspect waarmee Hasjem de wereld schept. Deze Naam "Joed-He-Waw en de He" (HASJEM) - de Tetragrammeton - geeft Zijn positie ten aanzien van tijd aan: Hij staat BOVEN tijd. Hij was, Hij is, Hij zal zijn. Omdat voor het woord scheppen ‘oseh wordt gebruikt, geeft ‘oseh nog iets aan: iets permanents: verleden-heden-toekomst. Met andere woorden: Hasjem schept permanent. Zowel Zijn Naam als Zijn handelen in scheppen zijn aan elkaar verbonden en dus permanent. In de Matrix en het Jodendom leren wij dat wij door Hasjem iedere seconde worden geschapen. Dus dit betekent dat onze karakter iedere seconde (opnieuw) wordt opgebouwd. Dit betekent concreet dat wij iedere seconde van de dag kunnen veranderen als we dat ook echt willen.

Rabbi Jonah Gerondi (1194-1263) geeft ons de volgende concrete tip om echt te kúnnen veranderen: als je 's morgens gaat eten, denk dat wat je verkeerd hebt gedaan. Denk bijvoorbeeld aan hoe jouw gebed naar Hasjem gericht was. Doe dit ook bij het avondeten en voor je gaat slapen. Vraag niet om vergeving wanneer je iets bewust verkeerds doet en je denkt: ‘ach, ik vraag daar straks mooi vergeving over". Op Jom Kippoer moet je in ogenschouw nemen dat je namelijk jouw zonden van het afgelopen jaar niet kan onthouden. Door dit concequent drie keer per dag te doen, ontgaat je weinig tot niets aan hetgeen je fout hebt gedaan en waarover je dus vergeving moet vragen. Hierdoor bouw je een giloet - gewenning - op waardoor je ook minder snel de fout in zal gaan.

Verder leert Rabbi Jonah Gerondi ons dat de zondaar zou moeten streven met de faculteiten waarmee hij zondigt juist goed te doen. Wanneer hij zijn voeten gebruikt om te zondigen, laat hem dan rennen om iets moois te doen. Als hij zijn mond gebruikt om leuegentaal te gebruiken, laat hij zijn mond in wijsheid gebruiken. Gewelddadige handen zouden nu moeten voor liefdadigheid geopend moeten worden.... De herrieschopper zal hierdoor een vredestichter worden.

Door dat wij een vrije wil hebben, kunnen wij kiezen tussen goed en kwaad. Alleen overzien wij niet het gehele plaatje. Dat is maar goed ook, want anders is er geen kwestie meer van een keuze. Als jij van te voren weet dat als je a doet en niet b waardoor je er slechter van wordt, dan is dat geen keuze van vrije wil meer. Andersom geldt dit hetzelfde. In dat kader - uit onze onwetendheid - zeggen we vaak dat de goede onder de kade lijden. Daarom tot slot enkele leerzame anekdotes die je in deze maand van Eloel bij je kunt dragen waarui blijkt dat wij werkelijk niets weten en daarom moeilijk iets "goed" of iets "kwaad" kunnen bestempelen. Josjoe'a ben Levi ontmoette Elijahoe en vroeg hoe Hasjem nu met straf en beloning én de vrije wil van de mens werkte. Elijahoe zei: ‘kom, ik laat het je zien, maar stel geen vragen. Kijk alleen.' Samen kwamen zij aan bij een arm gezinnetje en vroegen om onderdak. Alles werd uit de kast gehaald: de enige slaapplaats - slechts hooi en een deken - werden aan Josjoe'a ben Levi en Elijahoe gegeven en het gezinnetje lagen op de koude vloer. Hun beste stuk brood gaven zij ook aan Josjoe'a ben Levi en Elijahoe. De volgende morgen bad Elijahoe tot Hasjem deze mensen te belonen naar hun daden en toen vertrokken zij. Toen zij wegliepen hoorden zij de man schreeuwen en de vrouw huilen. Hun enige broodwinning, de koe, was gestorven. Jehosjoe'a wilde geagiteerd reageren, maar Elijahoe zei: ‘Zwijg. Vraag niets'.  Vervolgens belden zij bij een vila aan en vroegen om onderdak. Met veel tegenzin werden zij binnen gelaten, kregen een aftans kamertje en een stuk brood en water kon er net van af. De volgende dag bad Elijahoe tot Hasjem om hen te belonen voor hun daden en een afgebrokkelde muur binnen dat huis stond opeens weer overeind. Josjoe'a wilde wederom geagiteerd reageren en weer zei Elijahoe: ‘vraag niets, laat mij uitspreken. Ik ga jou iets vertellen.
Toen wij bij die goede arme mensen kwamen, zag ik dat de vrouw moest sterven. Ik vroeg na hun gastvrijheid aan Hasjem te belonen naar hun daden. In plaats dat de vrouw stierf, liet Hasjem de koe sterven. Toen wij vervolgens bij die slechte rijke mensen kwamen, zag ik dat precies onder dat kapotte muurtje een enorme schat lag. Ik vroeg aan Hasjem om de rijke mensen te belonen naar hun daden. Zij verdienden niet om nog rijker te worden en daarom heeft Hasjem het muurtje overeind gezet, zodat zij tijdens de reparatie van dat muurtje niet op de schat zouden stuiten".

De Baal Sjem Tov (BSjT) liep met zijn leerlingen over een boederij en hij wilde een paard kopen. Toen hij de mooiste paard op stal zag staan, vroeg hij de boer of hij deze mocht kopen. De boer wilde dit in de eerste instantie niet. Toen de BSjT aangaf dat geen prijs te gek zou zijn en hem een enorm bedrag aanbood, kon de boer niet weigeren en accepteerde het bod. Zo gezegd, zo gedaan. Toen zij overeenkwamen en de Baal Sjem Tov betaalden de man, viel het paard opeens dood neer. De leerlingen riepen uit: "Meester, ziet toch dat u een miskoop hebt begaan!" "Nee," zei de BSjT, "dat heb ik niet. Jullie zien niet het gehele plaatje. Dat paard is een gilgoel van een ziel die in een vorig leven een enorme schuld bij deze boer had uitstaan. Ik wist dit en ik kreeg medelijden met deze ziel. Daarom heb ik dat bedrag betaald en is zijn schuld ingelost waardoor er voor de ziel geen reden meer is hier langer aanwezig te zijn."

Tot slot is het de gewoonte al tijdens de maand Eloel onder aan een brief of email de volgende woorden te schrijven:

"Moge jij  worden ingeschreven en bezegeld voor een goed jaar."
Tegen een man: Lesjana tova tikateev wetechateem.
Tegen een vrouw: Lesjana tova tikatevie wetichatemie.
Tegen een echtpaar: Lesjana tova tichtevoe wetichtemoe.

En ik zeg tegen alle lezers: Lesjana tova tichtevoe wetichtemoe!

Bron:
Sjioeriem van rabbijn I. Vorst en rabbijn Friedrich d.d. 7 september 2008 in Amsterdam
"Practical Judaism" van rabbijn Yisrael Meir Lau, voormalig opperrabbijn van Israël

©Jodendom-online 2008