Het Hebreeuws kent geen apart woord voor mythen en sage. Het mag nameluhjk geen ongeloofwaardig sprookje zijn. Het moet overkomen als een ware gebeurtenis. Daarom bestaat er voor het woord sprookje de uitdrukking maassija; wat klein verhaal betekent. Hun manier van vertellen is kort en bondig, maar zeker niet eenzijdig en oppervlakkig. De maassija is vol van levenswijsheid. De reden dat Jodendom-online een aantal van deze maassija navertellen wilt, is om het feit dat op onze website merendeels zware kost geschreven staat. Het wordt tijd voor iets luchtigs, maar ondertussen zeer leerzaam.

De epos van de Joodse voorvaderen is niet zo rijk als die van de Egyptenaren, Romeinen, Grieken, etc. dat komt omdat deze volkeren meerdere G´den hebben. De Joden daartegen kennen één G´d: een monotheïstisch (het dienen van 1 G´d) G´dsdienst.  Nog een verschil tussen de epos van de Joden en alle omringende landen, is dat het falen van het Joodse volk niet onder stoelen en banken geschoven wordt. We moeten zelfs "het tegendeel" zeggen. Ondertussen proportioneren alle landen hun helden als haast onfeilloos en onoverwinnelijk.

De bronnen van de komende verhaaltjes zijn de Bijbel, de Talmoed, de Midràsj, gebeden voor een spoedige komst van de Messias, vertellingen uit het chassidisme en de mythes van het nieuwe Joodse heldendom. Het doel van deze verhaaltjes is om te onderwijzen, vormen en opvoeden. Het uiteindelijke doel is G´d te erkennen, Hem te vrezen en Zijn wegen te volgen. Verder zijn deze verhaaltjes vaak een uitbreiding van Bijbelse verhalen.

De Joodse sagen en legenden hebben een geschiedenis van ruim dertig eeuwen. Ze zijn geschreven in het Hebreeuws, Ladino (Joods Spaans), Jiddisch en door de talen die door Joden in de diaspora zijn gesproken. Joodse sagen hebben een apart karakter. En zijn vaak gebaseerd op de verhalen uit de TeNaCH, waarbij door middel van een fabel een moeilijke tekst of begrip nog eens extra werd uitgelegd of verklaard. En op de geschiedenis van het Joodse volk, de uittocht uit Egypte, de Richteren,  als staat onder heerschappij van Koningen als Dawied hamelech, Sja'oel hamelech of Sjlomo hamelech, de strijd tegen Grieken, Perzen of Romeinen en de uiteindelijke verstrooiing onder de volken en de tijden van welvaart en onderdrukking.

Vrome en wijze mannen en ook vrouwen, zoals Rabbijnen of Joodse geleerden spelen in de verhalen een belangrijke rol. Als beschermers en raadslieden van hun volk. Mosje Rabbenoe, Aaron, RaMBaM, Rabbijn Juda Ben Eliëzer en andere belangrijke figuren. Anders dan bij andere volken, spelen mythische figuren, duivels en spoken maar een bescheiden rol in de Joodse sagen. Evenals het praktiseren van magie. Uitzonderingen daarop vormen verhalen als die van Rabbijn Adam die in het bezit was van een toverspiegel. Waarmee hij de hele wereld kon bekijken. Of de sage van de heksen van de stad Eskalon die nachts de Joodse bevolking terroriseerden en uiteindelijk werden verslagen door de slimme jongen Reoeven.

Veel bekender zijn de legenden van de Golem van Praag en Lilith de eerste vrouw van Adam en moeder van alle demonen. In Praag woonden al sinds de 7e eeuw Joden, gelokt door de grote welvaart. Hun positie binnen de stad was als een jojo. De Christelijke meerderheid tolereerde de Joden maar net en meerdere malen kwam het tot geweld en werden de Joden verjaagd. Binnen de Joodse gemeente woonde een zeer wijze Rabbijn, de Maharal (Jozef Ben Eliëzer) genaamd. Aan wie grote bovennatuurlijke krachten werden toegeschreven. Rechtstreeks ontvangen van Hasjem. De Maharal kon ziekten genezen en kende zowel de Talmoed, Tora als de Kabbala van binnen als buiten. Zijn faam was zo groot, dat hij regelmatig te gast was op het hof van de excentrieke Tjechische koning Sigmund.

Zijn invloed was zo groot op de Koning, dat voor lange tijd de Joden in alle rust en vrede konden leven. Dit tot groot ongenoegen van de Katholieke geestelijkheid van Praag die de Koning probeerde op te hitsen tegen de Joden. De Maharal rook onraad en zocht, volgens de legende, naar een middel om de Joden te beschermen. Aan de rand van de Donau verzamelde hij klei, waaruit hij een gestalte maakte. Hij bleef dit wezen leven in, een zogenaamde Goloem (dienaar). Die de Joodse gemeente zowel moest dienen als beschermen. Lange tijd ging dit goed, tot de Goloem agressief en onhandelbaar werd en de Maharal gedwongen was het te vernietigen.

De legende van Lillith vertelt dat G'd - voordat hij Chava schiep - Lillith als vrouw aan Adam gaf. Lillith was mooi, maar in wezen eigenzinnig en vals. Na een ruzie met Adam vluchtte zij het paradijs uit en zwoer zich op hem en Chava te zullen wreken. Zij zocht gezelschap met de satan en baarde duizenden duivels en demonen die de Joden, tot in alle uithoeken van de aarde, achtervolgden en kwelden. Alleen een gezegende kaart, met hebreeuwse inscripties bood bescherming tegen Lillith die nachts mensen in hun dromen bezocht.

Naast deze meer fantastische verhalen, kent de Joodse sagenwereld ook zogenaamde 'aanvullingen' volksoverleveringen op de levens van Bijbelse figuren en onze geleerden. Wij mogen er van uitgaan dat deze echt gebeurd zijn; op zijn minst moeten wij er van uitgaan dat de mogelijkheid is dat het had kunnen gebeuren. In deze verhalen worden in periodes in de levens van de prominente mensen waarover de TeNaCH in zijn psjat - is de letterlijke betekenis; de verhaallijn - zwijgt. Denk aan het verblijf van Joseef in de gevangenis, na het afwijzen van de vrouw van Potifar of de gesprekken tussen Hasjem en Mosje op de berg Horeb, voordat hij de tien geboden ontving. Volgens de overlevering zou Hasjem Mosje hebben meegenomen en hem een blik hebben gegund op zowel de hemelse als de helse gewesten en heeft Mosje de toekomst van het Joodse volk en het karakter van de Masjiach hebben ingefluisterd. Maar denk ook aan allerlei wonderen en wonderlijke belevenissen/gesprekken die onze geleerden in de oudheid hebben meegemaakt.

©Jodendom-online 2008