„Wie zegt dat de Heilige, geloofd zij Hij, laks is in de uitvoering van het recht zal binnen¬ste buiten gekeerd worden, want er staat geschreven:
Hij is de rots, Zijn werk is perfect, want al Zijn wegen zijn rechtvaardig"
Talmoed Bavli, Bawa Kama 50a

Jom Kippoer is de plechtigste dag van het jaar. Het feest is het symbool van de verzoening met G´d. Het is een dag van totale verzoening en het zoeken van vergeving van zonden. Het is een vastendag van 25 uur, van één uur voor zonsondergang op de avond vóór Jom Kippoer tot zonsondergang op de dag zelf. Aangezien Jom Kippoer geheel in de synagoge wordt doorgebracht, is de liturgie zeer uitgebreid en kent behalve het avond-, het ochtend- en het middaggebed - en het toegevoegde gebed voor alle feestdagen - ook nog het slotgebed ne‘ila. In elk van deze diensten neemt de schuldbekentenis (widdoej) een centrale plaats in. Het slotgebed wordt beëindigd met het uitspreken van G´ds éénheid (Sjema Jisraeel), zoals dit ook bij het einde van het leven gebeurt, waarna een sjofar-toon het einde van Jom Kippoer aankondigt.

Tijdens Jom Kippoer staan twee zaken centraal:

1. kappara - kwijtschelding van de zonde: Want op deze dag zal er verzoening voor jullie worden gedaan om...
2. tahara - reiniging: ...jullie te reinigen van al jullie zonden Wajjikra/Leviticus 16:30

In de gebeden van Jom Kippoer wordt deze aspecten telkens herhaald: „Scheldt ons kwijt... overgiet ons met reinigingswater..."

Zonde en straf zijn altijd aan elkaar gebonden. De ene wordt niet zonder de ander geboren. Alles wordt vergeld, of het nu door een aardse rechtssysteem gaat of middels het hemelse. Kappara betekent het intrekken een eis of het schenken van vergeving. Het komt voort uit de wetten voor verbintenissen en overeenkomsten. G'd en Zijn volk zijn verbintenissen en overeenkomsten met elkaar aangegaan. Eén partij gaat iedere keer de fout in: Zijn volk. In dit geval verwijderd G'd de zonde bij Zijn volk. Dat ging op de volgende manier:
HaSjem, Geprezen is Hij, zei het volgende tegen Mosje: ‘Ik zal je het o¬ntwerp tonen van de tent waarin Ik wil wonen, met alle voorwerpen erin. Houd je nauwkeurig aan het ontwerp.' (Sjemot/Exodus 25:9). Tijdens deze godsdiensten werden dierenbloed vergoten die symboliseerde het feit dat er gezondigd werd, is en wordt. Dit bestond uit:

• Een dagelijkse, werd door de priesters verricht in het heilige en
• Een jaarlijkse dienst, werd door de hogepriester in het heilige der heiligen verricht.

1. In de dagelijkse dienst kwam de berouwhebbende zondaar met een offerdier tot de deuren van het heiligdom, bekende zijn zonden op het hoofd van het dier, en slachtte het daarna. De betekenis van deze handelingen was dat hij erkende dat hij door zijn zonde de dood verdiende, dat G´d hem door het ware en toekomstige offerlam wilde verzoenen, waarvan zijn offer een beeld en een uitdrukking van zijn geloof was. De priester nam daarop het bloed van het offerdier en in de meeste gevallen sprengde hij het bloed voor de voorhang (soreg; tempelgordijn). Daarmee waren de zonden van de zondaar op het heiligdom overgedragen en de zondaar was verzoend.
2. In de jaarlijkse dienst, op de 10e van de 7e maand (10 tisjri), werd het heiligdom van alle zondeschuld van het volk van het afgelopen jaar gereinigd. Deze dag heet de Grote Verzoendag (Jom Kippoer). Geheel in het wit gekleed, in het allerheiligste van de tempel vergiffenis vroeg de hogepriester verzoening voor de zonden van het volk. De verzoening vond plaats doordat de schuld van het volk werd gelegd op een van de twee bokken die de hogepriester ter beschikking stonden. Door loting werd vastgesteld welke van de twee bokken aan G´d zou worden geofferd en welke de woestijn in zou worden gestuurd, beladen met de schuld van het volk en een prooi van de woestijndemon Azazel: ‘de man die de andere bok, bestemd voor Azazel, in de woestijn heeft losgelaten, moet zijn kleren wassen en een bad nemen; pas daarna mag hij weer in het tentenkamp komen' Wajjikra 16:26. Hiermee werd de jaarlijkse ronde van de schaduwdienst afgesloten.

Door middel van tesjoewa (terugkeer, inkeer) en kappara. Kappara is het resultaat van de betaling van deze „loskoopsom" die een mens bevrijdt van de straf. Tesjoewa bereikt niet alleen kappara (kwijtschelding), maar het moet ook tahara brengen, reiniging van de toema, de geestelijke vervuiling. Vandaar dat bij wedergeboorte een doop niet van christelijke oorsprong is! Het is puur Joods. De Talmoed zegt namelijk dat kwijtschelding tijdens Jom Kippoer ook voor individuele zijn die niet tot inkeer zijn gekomen, echt door zonde ben je verontreinigd. Uitsluitend door tesjoewa kan iemand zich reinigen doordat hij of zij tahara, reiniging, doen. Kappara daarentegen verwijderd dus alleen de straf. Kappara is ook verbonden met de offers (!) van de Tempel toentertijd.

Jom Kippoer kent:

1. een gemeenschappelijke, publieke bekentenis (tesjoewa voor kappara) en
2. een persoonlijke privé bekentenis (tsjoewa voor tahara).

Na de verwoesting van de Tempel, werd de chazzan, voorzanger, degene die de plaats van de Hogepriester innam. Er worden ook alleen gemeenschappelijke bekentenissen in de synagoge gedaan. Persoonlijke bekentenissen werden en worden nooit zo am public gedaan, omdat een Bemiddelaar vinden om die zelfverontreiniging te krijgen onmogelijk is. Daarom wordt de widdoej, dus de bekentenis van de zonde, van de Mincha (middag) dienst niet door de chazzan van de synagoge gelezen, want de Hoge Priester zei voorheen: Wij, de Tempelpriesters, houden ons bezig met de uitvoering van die voorschriften die de offerdienst betreffen op de dag van Jom Kippoer, waarbij kwijtschelding van zonden, kappara, verkregen wordt. Echter de reinigingshandelingen zelf moeten jullie zelf doen, ieder in zijn eigen hart." En dan zei hij: „Jullie zullen gereinigd zijn!"

Er zijn twee niveaus van afzondering:

1. afzondering van de zonde: de waterdoop. De tesjoewa van de kwijtschelding komt voort uit Chèsed, de G'ddelijke Genade. Door reiniging krijgt de mens een nieuw hart en een nieuwe geest waardoor hij als het ware een gedaanteverwisseling ondergaat. Hij kijkt anders tegen het leven aan. Ene mens wandelt het water van het ritueel bad, de mikwe, in en een andere mens komt weer boven water. De zondaar komt er uit als een nieuw en rein mens, ba'al tesjoewa. De Joodse geleerden zijn van mening dat jij je naam na deze doop verandert in een nieuwe naam.
2. afwijken van het pad dat naar de zonde leidt: de vuurdoop. Volgens het Jodendom kan een nieuw hart en een nieuwe geest alleen ontstaan door het pad van de zonde te verlaten. Deze vuurdoop is het breken van iemands eigen wil, door het vuur van zijn passie (van zonde) gaan.

Twee verzoeken in de Jom Kippoer-gebeden luiden:

1. "Vergeef ons onze zonden op deze Dag van Verzoening," : tesjoewa voor kappara
2. "Wis onze overtredingen en misstappen uit zodat U ze niet meer ziet.": tesjoewa voor tahara

We gaven al aan dat het Jom Kippoer enorm veel litugieën en gebeden kent. Het is veel te veel om allemaal op te noemen. Maar enkele zaken zullen we belichten. Het Jom Kippoer kent ook zijn parasja en deze luidt:

• Grote Verzoendag Oude Verbond: Wajjikra/Leviticus 16:2-34; 23:26-32
• Maftir, het profetische gedeelte: Bemidbar/Numeri 29:7-11
• Haftarah, lezing van de profeten: Jesjajahoe/Jesaja 57:14-58:14

De widdoej:

• Asjamnoe: wij zijn ongelukkig geworden
• Bagadnoe: wij hebben verraad gepleegd (geheim vertellen)
• Gazalnoe: wij hebben gestolen
• Debarnoe dofi: wij zijn hypocriet en misleidend geweest
• Heivinoe: we hebben bedrogen
• Vihirsjanoe: we hebben anderen tot onrechtvaardigheid aangezet
• Zadnoe: we hebben opzettelijk gezondigd
• Chamasnoe: wij zijn gewelddadig geweest
• Tafalnoe sjèker: we raakten ongevoelig voor leugen en oneerlijkheid
• Jatznoe ra: we hebben slecht advies gegeven
• kizavnoe: wij zijn teleurgesteld geraakt
• Latznoe: wij zijn verachtelijk geworden
• Maradnoe: wij hebben gerebelleerd
• Niratznoe: wij hebben mensen woedend gemaakt
• Sararnoe: wij zijn terzijde geraakt
• Avinoe: wij hebben aan onze impulsen toegegeven
• Pesjanoe: wij hebben met de morele normen en waarden gebroken
• Tzararnoe: wij hebben anderen gekweld
• Kisjinoe oref: wij zijn stijfkoppig geweest
• Risjanoe: wij zijn slecht geweest
• Sjichatnoe: wij zijn immoreel geweest
• Tianoe: wij hebben fouten gemaakt
• Toatanoev: wij hebben anderen misleid

Ana Hajem, chatatie, ‘awitie wepasja'tie lefanecha, weänie bosj mechatai, ‘awonotai wepesja'ai, wele'olam lo echzor ‘od : Ik smeek U, Hasjem, ik heb gezondigd, overtreden en mij misdadig gedragen tegenover U, en ik ben beschaamd wegens mijn zonden, overtredingen en misdaden en ik zal ze nooit meer doen.  25 uur later zullen we met de eerder genoemde ne'ila afsluiten.

• De priesterzegen: jevarechecha Adonaj wejisj'merecha, ja'er Adonaj panav eleicha vichoenecha, jisa Adonaj panav eleicha wejasemlecha: ,br> De Here zegene u en behoede u; de Here doe zijn aangezicht over u lichten en zij u genadig; de Here verheffe zijn aangezicht over u en geve u vrede. Bemidbar/Numeri 6:24
• Tehilliem/Psalmen 128:5-6: Moge de Heer je zegenen, hij die op de Sion woont. Dan zul je zien dat het Jeruzalem goed gaat, je leven lang, je zult je kleinkinderen nog zien. Vrede voor Israël!
• Open de poort voor ons, voordat de dag om is. De zon staat laag. De dag verlaat. Open tenslotte Uw poorten.
• Sjema Jisrael, Adonaj Eloheinoe, Adonaj Echad. Baruch Sjem kevod Mal'choeto l'olam vaed (3x)
  Hoor Israël, de Eeuwige is onze G'd, de Eeuwige is Eén! Geprezen zij de Naam van Zijn Koninklijke Majesteit voor in alle eeuwigheid!
• Hasjem Hu ha'elohiem, Hasjem is G'd (7x) (M'lachim Alef/1 Koningen 18:39)
• Wij vragen U ons verzoek om ons in te schrijven in Uw Séfèr hachajim, het Boek des Levens, te bezegelen voor altijd, amein

Wat betekenen die bokken van het Verbond?

• Door de dagelijkse belijdenis werd de zonde van de gelovige op de hogepriester en zo op het Hemels Heiligdom overgedragen. Dit dagelijkse ritueel was noodzakelijk,. Vandaar dat wij iedere dag moeten bidden om te vragen of Hij onze zonde wilt vergeven, zodat wanneer Hij komt of je sterft eerder, dat je zonde al reeds vergeven zijn. De Jom Kippoer is de schaduw van de dag des Oordeels.
• De tweede bok werd met de schuld van het volk de woestijn in gestuurd die als prooi in de handen van Azazel viel.

G'mar hatimah tóva: mag het einde van jouw vasten goed zijn en jouw jaar gevuld worden met zoetheid.

Jodendom-online 2004