Pesach is even kostbaar en lastig als een erfstuk. De Haggada, of die nu in het Hebreeuws of in het Nederlands gelezen wordt, is moeilijk te begrijpen. Vier vragen, vage antwoorden, tellingen en hertellingen van plagen die ongetwijfeld gebeurd zijn, verhalen over oude geleerden die de hele nacht opbleven om te discussiëren over, ja waarover eigenlijk? In werkelijkheid is de Pesach-Seder een dramatische productie met script en rekwisieten. De Haggada is de script, de matsa, het zoute water en de Seder-schotel zijn de rekwisieten. (Sommige families fleuren het drama op door zich in costuums te verkleden of door de Uittocht zelf uit te beelden.) Wij zijn de acteurs. In tegenstelling tot de meeste drama's, die tot doel hebben anderen te vermaken, is het doel van de Seder om onszelf te veranderen. Hier volgen enkele opmerkingen voor het programma.

Iedere Joodse feestdag is een gelegenheid voor groei en zelf-ontdekking. Pesach is de tijd om de vrijheid, die voortkomt uit een relatie met G-d, te ervaren. Op Sederavond moet „iedere Jood zich voelen alsof hijzelf uit Egypte getrokken is." Vrijheid werd niet eenmaal ervaren, het moet voortdurende geleerd en verworven worden. De essentie van slavernij is zelfbelang. Gepreoccupeerdheid met mijzelf, mijn succes of mijn mislukking, mijn comfort en de mening van anderen, dat alles berooft mij van mijn essentiële vrijheid. Ik wordt een slaaf van bezorgdheid, angst, dwangneuroses en onzekerheid.
Bruno Bettelheim vermeldt dat tijdens de Tweede Wereldoorlog de rijken het meeste leden in de concentratiekampen, omdat zij geruïneerd werden door het plotseling verlies van hun sociale positie en respect. Hun precaire zelfverzekerdheid kon het verlies van het respect van anderen niet verdragen. Hoe bereiken wij innerlijke vrijheid? De Haggada, het script van deze avond, verhaalt van G-ds verlossing van de Joden uit Egypte. De Haggada bevestigt herhaaldelijk: „Wij waren slaven in Egypte, maar G-d bracht ons daaruit met een sterke hand en met uitgestrekte arm." Het eerste bestanddeel van werkelijke vrijheid is de erkenning van G-ds invloed in ons leven.

Een impliciete voorwaarde voor deze vrijheid is een erkenning van G-ds onmiddellijke zorg voor en betrokkenheid met ons. De Haggada zegt: „Hasjem bracht ons uit Egypte, niet door een engel, niet door een Seraaf, noch door een boodschapper, maar de Heilige, gezegend is Hij, Hijzelf." G-d bemoeit zich rechtstreeks met ons leven, als een uidrukking van Zijn liefde en zorg. De erkenning hiervan levert de moed op, die wij nodig hebben om vrijheid te riskeren. Toen de Joden aan de oever van de Rietzee stonden met de Egyptenaren achter zich, dachten velen dat het einde gekomen was. G-d vertelde Mosjé om de Joden instructie te geven om vooruit te trekken en dat Hij de zee voor hen zou splijten. Eén man, Nachsjon ben Aminadav, had de moed om in de zee te springen. Pas toen het water tot zijn lippen kwam, spitste de zee zich. Vanwaar kreeg Nachsjon de moed om in zee te springen? De wonderen van de plagen en de Exodus hadden Nachsjon ervan overtuigd dat G-d verantwoordelijk was voor hun welzijn. Dat was geen theologisch punt voor hem, maar een keiharde ervaring, waarop hij kon vertrouwen. Zijn vertrouwen in de liefde van G-d voor hem gaf hem de moed om de sprong te wagen.

Een belangrijk en vaak overgeslagen deel van de Haggada is Hallel. Hallel bestaat uit een serie psalmen, waarin G d geprezen en bedankt wordt. Hallel, dat vóór de maaltijd begint en na de maaltijd wordt voortgezet, wordt vooraf gegaan door de verklaring: „Daarom is het onze plicht om te danken, te prijzen, te verheerlijken, te verheffen... de Ene Die al deze wonderen voor onze voorvaderen en voor ons gedaan heeft." Een relatie moet tweezijdig zijn. Wanneer wij eenmaal de opwinding en de ontroering gevoeld hebben van alles wat G-d voor ons gedaan heeft en nog doet, dan moeten wij reageren met erkenning, waardering, vreugde en liefde. De inleiding tot Hallel eindigt met de woorden: „Wij zullen voor Hem een nieuw lied zingen." G-d is niet geïnteresseerd in oude liederen, in herhalingen van de sentimenten van de vorige generaties, en hun bedankjes van vorig jaar. Hallel is bedoelt als een uitstorting van ons fris enthousiasme nadat wij G-ds liefde en interventie in ons leven opnieuw ervaren hebben. Zoals Hallel verkondigt: „Hoe kan ik G-d terugbetalen voor al Zijn gunsten die Hij mij bewezen heeft?" Het effect dat de Seder hoort te produceren, zit ingekapseld in één zin van Hallel: „Omdat Zijn liefde ons overstelpt heeft." De Seder moet ons achterlaten met een gevoel alsof wij overweldigd zijn door G-ds liefde en verlossing: „Wanneer onze monden zo vol van liederen waren als de zee en als onze tongen zo blij konden zingen als de eindeloze golven... dan zouden wij nog niet in staat zijn U voldoende te danken, O G-d, voor nog geen miljoenste deel van de miljarden gunsten die U ons en onze voorvaderen bewezen heeft."
Van het vertrouwen in G-ds liefde krijgen we de moed om vrij te zijn.

Met toestemming vertaald van
http://www.aish.com/holidays/passover/articles/lessons_of_freedom.asp

Bron (met toestemming):
Joods Leven