Egyptische soldaten in strijdwagen zoals men had ten tijde van yetzias Mitrayim

“Moshe strekte zijn hand uit over de zee, en Hashem verplaatste de zee, de hele nacht, met een sterke Oostenwind en Hij veranderde de zee in land en het water spleet.” – Shemos (Exodus) 14:21

Egypte, de grootste wereldmacht van die tijd sloeg zichzelf op de borst hoe geen enkele slaaf hen ooit was ontsnapt, en nu… nu stonden ze hulpeloos te kijken hoe Am Yisroel – het volk van Israel – triomfantelijk het land van hun slavernij achter zich liet.

Een volk van drie miljoen Joodse mannen trok door de woestijn’ beschermd door wolken en geleid door een pilaar van vuur. Maar zelfs dat was niet genoeg voor de Egyptenaren om het Joodse volk te achtervolgen om hun terug te brengen naar de slavernij waaruit zij waren gered door hun G-d.

Toen de Mitzrim (Egyptenaren) arriveerden zagen zij dat de Joden met hun rug tegen de zee aan waren en absoluut geen andere plaats op konden gaan. Het was overduidelijk dat hun voormalige slaven’ snel weer Egyptische steden zouden bouwen. En juist op dat moment, verplaatste de vurige pilaar zich richting de Egyptenaren en verhinderde hen om verder op te rukken.
De hele nacht stonden beide kampen tegenover elkaar met alleen de Wolken Van Glorie tussen hen in.

De Rambam schrijft dat de Oostenwind tijdens de nacht begon en uiteindelijk de zee splijtte. In het begin deed het niet veel met het water, maar zodra het later op de nacht werd, werd ook de wind sterker en de kleine golven werden groter en dieper totdat de zee was opgesplitst in twaalf paden – voor elke stam een pad.

De Ramban schrijft dat Hashem de zee juist spleet met een Oostenwind zodat het ‘zou lijken dat de wind de zee in delen had gespleten.’ Zelfs al kan een wind natuurlijk nooit een zee splijten en al helemaal niet in twaalf delen!
Door het grote verlangen om onze voorouders kwaad te doen, legden de Egyptenaren de oorzaak bij natuurlijke verschijnselen. “Het is gewoon de wind, niets meer en niets minder.”

En toch… de Egyptenaren waren intelligente, denkende mensen. Net zoals iedereen begrepen zij maar al te goed dat het nooit een natuurlijk verschijnsel kon zijn. Hoe was het dan mogelijk dat zij deze ‘verklaring’ accepteerden?
Het antwoord is: vrije wil. Vrije wil betekend niet een theoretische mogelijkheid om goed of slecht te doen. Het is de praktische mogelijkheid om beide te doen. Als een persoon kan kiezen om het juiste of het slechte te doen, dan is het aan hem om te beslissen.

Iemand heeft bijvoorbeeld de keuze om van een brug af te springen. Maar een normaal denkend mens zou dat niet doen omdat het – op z’n minst – schadelijk is, het is dom om te doen. In theorie heb je dus de vrije wil om van de brug af te springen, maar praktisch gezien niet.

Bij het scheppen van de mensen’ vertellen Chazal ons dat Hashem de mens schiep om hem de mogelijkheid te geven om zichzelf te  vormen hoe hij voor altijd zal zijn (dat is: voor eeuwig). Dit vormen van onszelf, doen wij door te kiezen voor wat  juist en goed is en door te vermijden wat slecht is. Door deze keuzes te maken heeft de mens de mogelijkheid om zichzelf te vormen.
Nu dan, om gelijke grond te maken voor de mens heeft Hashem ons ook seichel (de mogelijkheid om te denken) gegeven en dat gestopt in een lichaam vol met drijfveren, passies en lusten. Nu wil ik niet alleen maar doen wat juist is; maar nu verlang ik ook naar veel meer andere dingen. Mijn keuze om goed te doen is niet meer zo simpel.

Maar er is meer, want als we alleen maar sechel en de guf (lichaam) zouden hebben, dan zou het doel van de schepping nooit vervuld worden. De wijsheid van de mens zou dan namelijk zo groot zijn dat het haast onmogelijk zou zijn om te zondigen. Te vergelijken met het springen van de brug. Ik zou weten dat met elke zonde dat ik doe, ik mijzelf beschadig en elke mitzvah mij groter en beter maakt.
Daarom heeft Hashem de mens ook ‘verbeelding’ gegeven. Verbeelding is de creatieve mogelijkheid om een bepaald beeld te scheppen en het levend te beleven… zo realistisch alsof het echt is.  Iemand die ooit een goede roman heeft gelezen zal begrijpen hoe sterk de verbeelding kan zijn.

Met deze mogelijkheid (verbeelding) kan een mens zijn eigen werelden creëren en er daadwerkelijk in geloven. Als een mens slecht wil doen, kan hij dat zelfs rationaliseren en het zo laten klinken alsof het juist en oh-zo nobel is. Gewapend met de verbeelding heeft een mens daadwerkelijk, echte vrije wil. Als hij wilt, kan hij doen wat goed is; en hij als wilt kan hij doen wat uiterst slecht is. Zelfs zijn intellect zou hem hiervan niet kunnen weerhouden. Want met zijn verbeelding heeft hij de mogelijkheid om complete filosofieën en theorieën te bedenken om zijn gedrag en verlangens af te schilderen als rechtvaardig, correct en gepast.
Pas nu heeft hij echte vrije wil.

Mensen willen geloven wat zij willen geloven.  De waarheid is dat mensen niet echt geloven wat bewezen en waar is. Men gelooft niet echt in feiten, echter men gelooft wat men wilt geloven. Dit is ook precies het probleem dat de Egyptenaren hadden.

Ondanks het feit dat zij Hashem’s macht hadden gezien in Egypte en in hun achtervolging van het Joodse volk… nog steeds zeiden de Mitzrim dat de wind de zee had gespleten. Zij geloofden niet dat het een wonder was omdat ze wilden geloven wat zij wilden geloven.
Door dit alles kunnen wij ook de PvdA, D66, SP, GroenLinks, VVD, PVV en de PvdD beter begrijpen. Net als dat de Mitzrim alle feiten negeerden en gewoon geloofden wat zij wilden geloven, zo zijn deze partijen precies hetzelfde. Men heeft nou eenmaal een doel voor ogen gesteld en dat wilt men volbrengen.
Het bovenstaande kan ons ook helpen om de situatie van o.a de positie van Joden en antisemitisme in Nederland (en het negeren ervan) beter te begrijpen. Alles manifesteert zich zo duidelijk en toch zijn er tal van mensen die ontkennen dat het er is.

Er zijn vele redenen waarom een persoon misschien niet wil accepteren waarvan zijn sechel zegt dat waar is. Zo’n persoon zou alles wat aan zijn hoofd is opzij moeten zetten en zich moeten concentreren op maar 1 vraag:
“Wat denk ik dat waar is?” Vergeet de consequenties. Vergeet mijn agenda, of je eigen. “Is er een Ribbono Shel Olam? Logisch nadenken zal hem dan de hand van G-d doen zien in alles wat gaande is.

Maar, als hij niet eerlijk is… dan zal niets in de wereld hem kunnen overtuigen: zelfs het splijten van yam suf (rode zee) niet!

©Joel von Schukkmann 2011