Jodendom voor, Bush tegen

“Vervloekt hij, die zijn naaste in het verborgene doodslaat”, stelt de Tora in Kie Tawo (Dewariem 27:24). Is onderzoek op embryo’s een verkapte vorm van moord? President Bush van Amerika heeft zijn veto ingezet tegen stamcelonderzoek, waarbij menselijke embryo’s verbruikt worden. Dit is moord in de ogen van de president. Voor mensen, die aan ernstige ziekten lijden, zoals Parkinson en Alzheimer, biedt stamcelonderzoek goede vooruitzichten en hoop op remedie. Het werd een emotioneel debat in de Senaat. Bush lichtte zijn veto toe in aanwezigheid van achttien families, die een `bevroren embryo’ adopteerden, die niet gebruikt waren door de biologische ouders. De embryo’s werden vervolgens uitgedragen tot kinderen, die de president omringden toen hij voor het oog van de natie duidelijk maakte, dat ieder embryo een levend wezen kan worden.

Morele dilemma’s
De hoge vlucht die de nieuwe geneeskunde heeft genomen, heeft bijzonder veel morele dilemma’s opgeleverd. Zo wil Frankrijk wetenschappelijk onderzoek aan embryo’s wettelijk gaan toestaan. Embryo-onderzoek is binnen de Europese Unie in Engeland, Spanje, Denemarken en Zweden wettelijk geregeld. België is al een eind op weg en in Frankrijk is klonen voor reproductieve doeleinden, dat wil zeggen om uit een cel een nieuw mens te laten groeien, verboden. Maar zogenaamd ‘therapeutisch klonen’, waarbij uit embryocellen organen worden gemaakt, mag straks worden onderzocht. Ook embryo-onderzoek dat ten doel heeft de bestaande technieken van reageerbuisbevruchting te verbeteren, wordt toegestaan. In Nederland en Frankrijk mogen alleen embryo’s voor onderzoek worden gebruikt die nu bij de reageerbuisbevruchting overblijven. In Denemarken mogen embryo’s speciaal voor onderzoek worden gekweekt; een verontrustende ontwikkeling waar wij ook vanuit Joods standpunt bij stil moeten staan.

Implantatie van hersencellen
‘The sky is the limit.’ De ontwikkelingen zijn niet te stuiten. Zo werden met toestemming van de Nationale Ethische Commissie in Frankrijk hersencellen van embryo’s geïmplanteerd bij vijf patiënten met de ziekte van Huntington, een erfelijke hersenaandoening met dodelijke afloop. Drie patiënten blijken bij die ingreep reeds baat te hebben. De medici van het Parijse Inserm Instituut brachten cellen van embryo’s in de rechterhelft van de hersenen in, en een jaar later ook in de linkerhelft. Waar ligt de grens van medisch ingrijpen? Nu worden weer prenatale IQ-testen voorgesteld. Mogen er geen minder intelligente kinderen meer worden geboren? Is alles wat mogelijk is maar toegestaan?

Laten we ons beperken tot de regeling van het embryo-onderzoek. Centraal hierbij staat de reageerbuisbevruchting. Onderstaande beschouwingen dragen een tentatief karakter. Voor halachische praktijkvragen wende men zich tot de plaatselijke halachische autoriteit.

Techniek en vragen bij IVF
Zaadcellen worden in een petrischaal bij de eicellen gebracht zodat deze kunnen worden bevrucht. Op deze manier ontstaan embryo’s die in de baarmoeder kunnen worden ingebracht. In laboratoria van de IVF-klinieken staan vrieskisten om sperma en embryo’s te bewaren. Als er embryo’s na een IVF-behandeling overblijven, kunnen deze bewaard worden voor een volgende zwangerschap. Maar als de ouders geen kinderen meer willen, dan zijn er embryo’s over. Binnen Joodse kring rezen hierbij de volgende vragen:

1)Is het toegestaan om overgebleven embryo’s te vernietigen?
2)Mogen overgebleven embryo’s worden gebruikt voor wetenschappelijk onderzoek?
3)Mogen overgebleven embryo’s worden gedoneerd aan een kinderloos echtpaar?

In dit verband ontstonden tevens de volgende vragen:
4)Is het geoorloofd om embryo’s speciaal tot stand te brengen voor wetenschappelijk onderzoek?
5)Is het geoorloofd om genetisch identieke mensen geboren te laten worden door middel van kloontechnieken?
6)Is het geoorloofd het geslacht van het kind van tevoren te bepalen via geslachtskeuze-technieken?
7)Is het toegestaan om afwijkingen in erfelijk materiaal van een eicel, zaadcel of embryo te herstellen zodat het kind hier niet aan zal lijden?
8)Is het toegestaan om na het overlijden van de partner, met ingevroren sperma of embryo’s, toch een kind geboren te laten worden via postume voortplanting?