... enkele gedachten bij de wetgeving op de berg Sinai...

Bij de voorlezing van de Tien Geboden heeft men in sommige gemeenten de gewoonte om op te staan. Men luistert beter en met meer respect naar de Tien Geboden. Maimonides stelt dat dit verboden is: “Hoewel de Joden van Babylonië – het tegenwoordige Irak – staan gedurende het lezen van de Tien Geboden, is dit verboden indien men gedurende de rest van het jaar zit”. Wij mogen geen onderscheid maken tussen de Tien Geboden en de rest van de Tora. Alles is even belangrijk en heilig. De Decaloog staat niet meer centraal dan welk ander onderdeel dan ook. Maimonides is daarom tegen zelfs maar een symbolische aanduiding dat er een soort hiërarchie in de ge- en verboden van de Tora zou bestaan. Zitten of staan bij het voorlezen van de Tora gedurende de rest van het jaar brengt verschillende attituden tot uitdrukking. Staan bij de wekelijkse Toravoorlezing geeft aan dat men de Openbaring bij de berg Sinai als het ware herbeleeft, toen de Joden aan de voet van de berg Sinai stonden en “op afstand sidderden”. Als wij de Toralezing zo beschouwen, kunnen wij alleen maar staan bij zo’n plechtig moment.

Leerervaring
Degenen die blijven zitten, beschouwen de wekelijkse Toravoorlezing als een leerervaring. De Toralezing wordt dan een integraal onderdeel van het dawwenen (bidden) en de religie. Zo is het altijd al geweest, dat Joodse studie een onderdeel is van de G’dsdienst. Omdat de Tora-voorlezing aan Torastudie wordt gekoppeld, is het logisch om te blijven zitten. Het woord ‘jesjiewa’, de plaats waar Tora wordt gestudeerd, betekent eigenlijk ‘zitten’.
Ondanks de opvatting van Maimonides is het erg moeilijk om vele mensen ervan te weerhouden om te gaan staan bij de Tien Geboden. Rabbi Owadja Joseef, de vroegere Sefardische Opperrabbijn van Israël, heeft deze situatie geaccepteerd en zijn uitleg is dat de Tien Geboden uniek zijn omdat die het speciale gevoel van nabijheid bij G’ds Openbaring op de berg Sinai in herinnering roepen.

Onderdeel gebed
Toch blijft het gevaarlijk om een verschil te maken tussen de Tien Geboden en de rest van de Tora, een fout die door velen wordt gemaakt. De Talmoed in tractaat Berachot vermeldt dat het reciteren van de Tien Geboden vroeger onderdeel was van de dagelijkse dienst. Maar omdat dit ertoe leidde dat men de Tien Geboden belangrijker ging vinden dan de rest van de Tora, werd besloten om ze uit de dagelijkse gebeden te verwijderen. In de Talmoed (Menachot) wordt iemand die Tefillien (gebedsriemen) met vijf Tora-afdelingen – in plaats van de normale vier – draagt, veroordeeld. Bij archeologische opgravingen werden Tefillien gevonden van de Qumram-secte, waar inderdaad vijf Tora-afdelingen in stonden. In het vijfde stonden de Tien Geboden. Deze zijn inderdaad belangrijke geboden. Maar nadruk op het ene ten koste van het andere zou de integriteit van het totale systeem invalideren.

Niet alleenzaligmakend
De Geleerden waren ook tegen de opvatting dat de Tien Geboden alleenzaligmakend waren. In de Misjna wordt verteld dat men in de Tempel de Tien Geboden elke dag las. Maar de Jeruzalemse Talmoed vraagt daarop: “De Tien Geboden moeten inderdaad elke dag gelezen worden. Maar waarom worden zij niet gelezen? Vanwege de Miniem (ketters, waarschijnlijk vroege sekten die neigden tot Messianisme). Want zij stelden, dat alleen de Tien Geboden op de berg Sinai aan Mosje gegeven waren”. Anders dan de filosoof Philo van Alexandrië weigerden onze Wijzen om in de Tien Geboden tien hoofdprincipes of tien bronnen voor de rest van de Tora te zien.

Doorlopende inspiratie
In de vroegste Midrasjiem (achtergrondverklaringen) wordt er tussen de geboden niet onderscheiden qua gewicht en belang maar zien wij toch een poging om in de G’ddelijke Openbaring op de berg Sinai het hele gebied van de Tora te bestrijken, zij het op een andere manier dan verwacht: Rabbi Jitschak zei dat de profeten in iedere generatie slechts profeteerden, wat al geopenbaard was op de berg Sinai. Zo zei Mosje tegen het Joodse volk: “Er wordt een verbond gesloten tussen de mensen die hier vandaag aanwezig zijn voor G’d en ook met hen die niet met ons vandaag aanwezig zijn”. Het einde van het vers slaat op de zielen die nog geboren moesten worden. Hoewel zij op dat moment nog niet bestonden, heeft iedere ziel die in de toekomst geboren zou worden, een aandeel in de ontvouwing van de Openbaring. Toestemming om zijn aandeel in de ontvouwing te profeteren werd pas gegeven tot het daadwerkelijke moment in het leven van iedere profeet individueel. Niet alleen de profeten kregen hun profetie daarvandaan, maar ook ieder van de Wijzen kreeg zijn inspiratie van de berg Sinai (Exodus Rabba 28:6). Deze doorlopende inspiratie vormt de basis van de Joodse continuïteit.

Ik ben HaSjeem
Wat betekent die cryptische frase ”Ik ben HaSjeem, uw G’d”? Met behulp van de Tien Geboden zijn wij in staat om onze laagste driften te sublimeren. De geboden zijn gegeven om de mensheid op een hoger niveau te tillen. Hierbij kan het menselijk denken een belangrijke rol vervullen maar ook de emoties mogen niet onderschat worden als instrument om contact te maken met het Hogere. Voordat we ons gevoel of intellect inschakelen om in te klikken op Hemelse sferen moeten we dit wel willen. De Tora eist een keuze van de mens om zich een levensdoel te stellen.
Als we geen tegenslag zouden ervaren, zouden we ons blijven wentelen in onze jeugdige genoegens. Maar doorlopend botsen wij tegen de grenzen van ons bestaan aan. Door dit lijden zijn wij in staat om de beperkingen van het aardse plezierzoeken te ontstijgen en leren we langzamerhand te geven. Wanneer wij alleen maar willen nemen, staat ons lichaam centraal. Wanneer wij ons intellect alleen maar gebruiken om materiële verlangens te bevredigen, vormt dit in de terminologie van de Zohar een `spirituele dood’. Hoe ouder men wordt, hoe meer men afstand weet te nemen van het lichaam. Wanneer wij onze aardse heb- en genotzucht weten te vervangen door verlangen naar spiritualiteit, worden wij steeds meer beschenen door het licht van onze G’ddelijke mensaspecten.