TWAALF VRAGEN

Helaas menen nog velen, dat "Rabbijnen als mannen denken en er in hun denkwereld geen plaats is voor vrouwen". Er bestaan veel misverstanden over de ‘Agoena-problematiek’ en ook veel onjuiste informatie of halve waarheden. Kennis is macht en dat geldt met name op het complexe terrein van de Joodse echtscheiding. De ingewikkelde halachische problemen rond een Joodse echtscheiding zijn het best te bespreken in vorm van vraag en antwoord. De volgende 12 vragen worden het meest gesteld:

1. Wat is een Get? Een Get is een handgeschreven papieren document van 12 regels maar het       woord Get wordt ook gebruikt voor de echtscheidingsprocedure als geheel.

2. Waar is de bron van de Get te vinden in de Tora? In het 5e boek van de Tora, Dewarim 24:1 e.v. worden een aantal details van de Get geregeld. De rest wordt uitgewerkt in de Talmoed, de mondelinge leer.

3. Waarom is een civiele scheiding onvoldoende? De Nederlandse en de Joodse wet erkennen elkaar niet en vormen twee totaal gescheiden rechtssystemen. Een Nederlandse Jood of Jodin moet aan beide rechtssystemen voldoen om zonder problemen verder te kunnen leven.

4. Waarom is een Get belangrijk? Zonder de huwelijkse band met de vorige partner te verbreken, kan geen nieuwe relatie worden aangegaan. Gebeurt dit toch dan zijn de kinderen uit het tweede huwelijk mamzeriem (bastaarden), die niet kunnen huwen volgens de Joodse wet.

5. Moet de Get geregeld worden voor of na de civiele scheiding? Het is beter eerst te ‘getten’. Indien men toch eerst civiel scheidt, is het goed om de Get op te nemen in het scheidingsconvenant.

6. Ik ben niet religieus; moet ik dan toch een get aanvragen? Ja, want de Get is meer een nationale dan een religieuze aangelegenheid. Bovendien kunnen uw kinderen orthodox worden.

7. Moet een Get ook na een kort huwelijk worden afgegeven?
Ja

8. Hoe lang moeten we wachten voordat we de Get regelen? Zodra men besloten heeft om uit elkaar te gaan, is het verstandig om in overleg met het Rabbinaat de get zo snel mogelijk te regelen (tenzij er nog hoop op verzoening is, uiteraard).

9. Wat zijn de redenen om te mogen scheiden? Hoewel de Talmoed wel echtscheidings-gronden bespreekt, zijn deze onder de huidige omstandigheden meestal niet van belang. Voldoende voor de praktijk is dat man en vrouw beiden hierin toestemmen.

10. Wat gebeurt er als één van beide partijen weigert mee te werken aan de Get? Alleen in uitzonderlijke gevallen kan er (financiele) dwang worden toegepast binnen het kader van de Nederlandse wet. Dit moet van tevoren worden overlegd met het Opperrabbinaat.

11. Hoe zit het met de voogdij en de financiële aangelegenheden? Bij grote voorkeur moeten die door het Beet Dien of een aantal Joodse arbiters – aan te wijzen door partijen - worden geregeld. Dit is mogelijk middels een arbitrage-beding, dat ook voor het Nederlands recht geldt en geëxecuteerd kan worden met de deurwaarder na toestemming van de Nederlandse rechter.

12. Hoe zit het met de gelijkheid tussen man en vrouw? Volgens Tora-voorschrift moet de man de Get vrijwillig geven. Rabbenoe Gersjom uit Mainz heeft omstreeks het jaar 1000 ingesteld, dat ook de vrouw de Get vrijwillig moet aanvaarden.

DE HOGE RAAD KAN SOMS VAN PAS KOMEN

De jongste ontwikkelingen in Nederland: de Hoge Raad en wetswijzigingen
Er is bijzonder veel te vertellen over alle ins en outs van de get-procedure. Gaarne staan de Rabbijnen u te woord in uw persoonlijke situatie. Hier wil ik een ontwikkeling schetsen, die in sommige gevallen belangrijk kan zijn voor de huidige Agoena-problematiek in Nederland. Hoewel de praktijk uitwijst, dat gemiddeld evenveel vrouwen als mannen de Get weigeren en dus hun echtgenoten blokkeren in hun verdere huwelijkse geluk, wordt het als het meest schrijnend ervaren wanneer vrouwen niet kunnen hertrouwen. De vrouw probeert in dergelijke gevallen soms om via de Nederlandse rechter gedaan te krijgen, dat haar Get-wens gehonoreerd wordt met een rechterlijk bevel onder dwangsom om de Get toch af te geven via het Opperrabbinaat. Hoewel dit paradoxaal lijkt – want hoe kan je een Get vrijwillig afgeven met de hete adem van een dwangsom of gijzeling in je nek ? – is dit in overleg met het Opperrabbinaat toch soms mogelijk.

Maar eerst wil ik een wetsvoorstel bespreken, die in dit kader uitermate relevant is. Op 28 oktober 1999 werd wetsvoorstel 26 862 bij de Tweede Kamer ingediend. Met dit wetsvoorstel is het mogelijk om het verzoek om medewerking aan een Get op te nemen in de nevenvoorzieningen bij de burgerlijke echtscheiding. Nevenvoorzieningen zijn extra regelingen en afspraken tussen man en vrouw, die samenhangen met de echtscheiding. Vereist is wel, dat zo'n nevenvoorziening "samenhang vertoont met de verzochte scheiding en niet tot onnodige vertraging van het geding zal leiden". Indien men meewerkt aan een Get, hoeft er geen ‘onnodige vertraging’ te zijn van het Nederlandse proces en samenhang tussen Get en burgerlijke scheiding is duidelijk aanwezig. Het gevolg van dit nieuwe wetsvoorstel is, dat het sluiten van een ‘voorhuwelijkse overeenkomst’ niet meer zo dringend noodzakelijk is omdat men alles – dus ook de Get-wens - nog kan regelen in het echtscheidingsconvenant. Niettemin lijkt mij een prenuptial agreement nog steeds raadzaam.

Als ook het echtscheidingsconvenant een gepasseerd station is – men is reeds lang geleden gescheiden en heeft niets omtrent een Get geregeld – dan is het soms mogelijk om, na overleg met en toestemming van het Opperrabbinaat, in een aparte procedure zoals een kort geding de weigerachtige echtgeno(o)t(e) op grond van een vordering uit onrechtmatige daad te dagen. Het weigeren van een Get kan - ondanks de strenge scheiding tussen Kerk en Staat in Holland - toch onrechtmatig zijn omdat hij of zij handelt in strijd met de zorgvuldigheid, die "hij of zij in het maatschappelijk verkeer ten aanzien van de persoon van zijn echtgeno(o)t(e) in acht behoort te nemen". Of de rechter dit inderdaad toekent, is nog steeds niet duidelijk. Binnen enkele maanden wordt hierover een uitspraak verwacht in een lopende procedure. Steeds blijft overigens gelden – ik kan het niet genoeg benadrukken - dat overleg en toestemming van het Opperrabbinaat absoluut geboden blijft.

Er wordt van alles geprobeerd om de zaak van de Agoenot te bevorderen. Er is echter nog veel meer te melden. Hierover kunt U meer te weten komen bij de Rabbijnen of Agoena-support. De zaak is duidelijk in beweging, hoewel het grote menselijke verdriet en leed helaas op de achtergrond blijft spelen. Gelukkig zijn er de sociale afdelingen van de Joodse gemeenten er nog om U in alle levensproblemen met raad en daad bij te staan.

© Dayan mr. drs. R. Evers 2011