In de eerste helft van 1998 startte een landelijke registratie van orgaando­noren. Alle Nederlanders van achttien jaar en ouder ontvingen een brief met de vraag of zij na hun dood hun organen en weefsels wilden doneren.

Dit was de laatste fase van uitvoering van de Wet op de Orgaandonatie, die voor een deel al in de zomer van 1997 in werking trad. De wet werd in de zomer van 1996 door het parlement aanvaard.

De Wet op de Orgaandonatie bevat onder meer zorgvuldigheidseisen voor het vaststellen van de dood. De wet stelt daarvoor extra eisen aan de methoden en criteria voor het bepalen van hersendood. Omdat medische kennis over de hersenen in ontwikkeling is, is in de wet vastgelegd dat de Gezondheidsraad met regelmaat de laatste stand van de wetenschap beschrijft.

Minister Borst (Volksgezondheid) nam op 28 november 1996 een rapport in ontvangst, waarin de Gezondheidsraad stapsgewijs de medische onderzoeken beschrijft om hersendood vast te stellen. De onderzoeken moeten aantonen dat de hersenfuncties onherstelbaar zijn verloren en dat het ervaren van pijn niet meer mogelijk is.

Mensen bij wie hersendood is vastgesteld, moeten nog een tijd kunstma­tig worden beademd om organen uit te kunnen nemen voor transplan­tatie. “Voor nabestaanden is het soms moeilijk te begrijpen dat de her­sens dood zijn en dat zij de samenhang van de lichaamsfunctie niet meer regelen,” aldus de minister.

Hersendood en coma

Ook met kunstmatige beademing beginnen de weefsels en organen na enkele uren tot ongeveer een etmaal af te sterven; hersendood is daarom een andere toestand dan coma.

Bij coma zijn nog zoveel delen van de hersenen in leven, dat het lichaam nog wel samenhangende lichaamsfuncties kan uitvoeren. Alleen delen van de hersenen waarin het bewustzijn zetelt, zijn dan beschadigd.

De overheid begon in 1998 met het inzamelen van organen. Het heeft bijna tien jaar geduurd voordat de openbare discussie over orgaandonatie en donorcodicillen rond was.