...zelfs belangrijker dan de Tabernakel

Op 10 Tisjrie, Jom Kippoer, de eerste Grote Verzoendag in de Joodse geschiedenis kregen de Joden vergiffenis voor de aanbidding van het gouden kalf. De bouw van het Misjkan (Tabernakel) moest het teken zijn dat deze overtreding vergeven was.
De dag na Jom Kippoer verzamelde Mosjé het hele Joodse volk en vertelde: “Zes dagen mag er werk gedaan worden maar op de zevende dag moeten jullie je onthouden van al het werk”.
Interessant is de passieve formulering: ”mag er werk gedaan worden”. Willen we werkelijk rusten op Sjabbat dan moeten we gedurende de zes werkdagen niet altijd te actief in de ratrace en de struggle for life bezig zijn.

Opmerkelijk is dat vlak voor de bouw van Israëls Heiligdom zoveel nadruk wordt gelegd op het vieren van de Sjabbat. In feite is hier sprake van competitie tussen G’ddelijke opdrachten.
De Joden in de woestijn waren helemaal gepreoccupeerd met de bouw van het Heiligdom. Dat was tegenover de omgeving een teken, dat die schandvlek van de aanbidding van die afzichtelijke afgod, zo vlak na de openbaring van de Tora, uitgewist was.
G’d zou Zelf in hun midden wonen. Alle aandacht was gericht op dit nationale monument van hernieuwd zelfvertrouwen en de versterkte relatie met het Opperwezen.
Daarom moest de heiligheid van de Sjabbat nogmaals benadrukt worden.
 
G’d zegt tegen het Joodse volk: “Hoe enthousiast jullie ook zijn over dit nationale Huis van G’ddelijke inspiratie, toch is de Sjabbat belangrijker”.
In de Tora is het eerste dat heilig heet niet een boom, gebouw of een berg maar een brok uit de tijd.
Gedurende de zes werkdagen tonen wij onze werkmentaliteit, zetten wij de schepping naar onze hand. Omdat wij in onze Sjabbatrust G’d als het ware imiteren bij de Schepping is alleen creatief werk verboden. G’d rustte op Sjabbat maar alle atomen en hemellichamen draaiden gewoon door. Zo ook moeten wij persoonlijk stoppen met werken maar mag het ons niet hinderen,  dat de wereld om ons heen gewoon doordraait.

Uit de bouw van het Misjkan worden 39 creatieve activiteiten afgeleid, die de verboden werkzaamheden op Sjabbat vormen.
Rabbiner Hirsch (19e eeuw, Duitsland) verbaast zich over één verboden werk, dat kennelijk niet bij de creatieve activiteiten thuishoort: het verbod om iets van huis naar straat en van straat naar huis te dragen, het transporteren van het ene naar het andere terrein. Van welke creativiteit is hier sprake? Wat voor nieuws ontstaat hier? Het voorwerp verandert niet door vervoer van privé- naar openbaar terrein!

Rabbiner Hirsch stelt, dat het vervoeren van voorwerpen, “dragen”, het sociale verkeer tussen mijn privé-domein en de maatschappelijke interactie op straat voorstelt. De sociale interactie is in feite geschiedenis. Wanneer wij op Sjabbat niet dragen, zeggen wij niet alleen dat G’d de Heer is over de fysieke wereld maar ook de Meester is van de geschiedenis.

Daarom zeggen wij in de Kiddoesj – de inwijding van de Sjabbat vrijdagavond, dat de Sjabbat een herinnering is aan de Schepping maar tevens een herinnering is aan de Uittocht uit Egypte.
Sjabbat houden toont erkenning van G’d als baas over plaats en tijd, universum en historie. Daarom is de Sjabbat belangrijker dan het Heiligdom.
Op vele terreinen is dit de uitdaging van de 21e eeuw. De menselijke creativiteit dreigt uit de hand te lopen. Zelfbeperking is daarom de enige garantie voor de meest fundamentele vorm van vrijheid, namelijk vrijwaring van ondergang.

De Sjabbat sprak tot G’d: “Heer der wereld, alles wat u geschapen heeft, heeft een partner. Maar ik heb geen partner!”. Toen sprak G’d tot de Sjabbat: “Het volk Israël zal je partner zijn”. Sjabbat is een duidelijk zichtbaar teken van verbondenheid tussen G’d en het volk. Zo zegt de profeet Jesaja ook: “Jullie zijn mijn getuigen” (43:12).

©Dayan R. Evers 2012