In Misjpatiem werd ons het aardse, civiele deel van de Tora geopenbaard. De Tora wil de wereld heiligen en verheffen. Dat was de inhoud van het principe van “Tora im Derech Erets” – de aarde tot woonplaats G’ds wijden! Volgens deze uitleg van het “Tora im Derech Erets” beginsel kunnen we de Tora bezien als een instructieboek om op juiste wijze om te gaan met de wereld. Daarzonder kan ieder gebruik, dat we van de wereld maken, schadelijk zijn. Met de Tora krijgt ieder aspect van de wereld betekenis. Dit verklaart een aantal curieuze mitswot (geboden) aangaande Sjawoe’ot, het Wekenfeest.

De Tannaiem (Misjna-Geleerden) verschilden van mening over de verplichting om zich te verheugen op de Jamiem Towiem, de feesten van de Tora. Op de ene plaats duidt de Tora aan, dat deze aan G’d gewijd dienen te worden, en in een andere pasoek (vers), aan lijken zij aan onszelf gewijd.

Betrokken op deze wereld
Rabbi Eliëzer concludeert, dat deze feestdagen, zo mogelijk, besteed moeten worden aan uitsluitend Tora-leren, terwijl Rabbi Jehosjoe’a meent, dat men beide doelen gelijkelijk moet nastreven (B.T. Beetsa 15b).  Over dit meningsverschil merkt Rabbi Elazar op, dat wat betreft Sjawoe’ot, zelfs R. Eliëzer het er mee eens is, dat we dit feest gedeeltelijk aan onze eigen genoegens moeten wijden. 

Waarom?  “Het is de dag, waarop de Tora is gegeven” (B.T. Pesachim 68b).  Dit is een nogal verbazingwekkend antwoord. We hadden mogen verwachten, dat dit een reden zou vormen voor R. Jehosjoe’a om zich er bij neer te leggen, dat Sjawoe’ot volledig aan Tora-studie gewijd zou moeten worden en niet omgekeerd!

Maar als we eenmaal het idee geaccepteerd hebben, dat het de Tora is, die betekenis geeft aan deze aardse realiteit en die voorschrijft hoe deze wereld in de dienst moet worden gesteld van G’d, wordt Rabbi Jehosjoe’a’s stelling duidelijk: speciaal op Sjawoe’ot laten wij zien hoe wij G’d moeten dienen met onze betrokkenheid bij deze wereld.

Chameets en Matsa: materialisme en spiritualiteit
Een ander voorschrift, alleen geldig voor Sjawoe’ot, heeft betrekking op de kwestie van chameets en matsa, die volgens onze traditionele uitleg, respectievelijk materialisme en geestelijke waarden symboliseren. Chameets is op Pesach volledig verboden. Maar op Sjawoe’ot wordt chameets in het Heiligdom als offer gebracht in de vorm van de “twee broden” (Wajikra/Lev. 23:17). Slechts de aardse gerichtheid van de Tora kan verklaren waarom juist de ‘tijd van het geven van de Tora’ tot het feest van chameets, het materialisme, is geworden.  Het verheffen van het fysieke is een mitsva geworden.

Consumptie van het sjelamiem-offer
Als we de dieroffers analyseren, ontdekken we een andere paradox, die uniek is voor Sjawoe’ot.  Er bestaan twee soorten vrijwillige offers, “ola” – een brandoffer -  en “sjelamiem” – een vredesoffer.  Het “ola” wordt volledig aan G’d geofferd. Het wordt volledig op het altaar verbrand.

Het “sjelamiem” echter wordt meestal gegeten door degene die het offer brengt en zijn gasten, waarbij dit eten de vervulling van het offer is. “Sjelamiem” met hun fysieke genieting worden over het algemeen alleen gebracht door privé personen. De meeste publieke offers zijn van het type ola - volledig onstoffelijk van aard.

Er is maar één uitzondering. Er bestaat één sjelamiem-offer dat namens het publiek gebracht wordt. En dat is op Sjawoe’ot (Wajikra 23:9).  Alleen op de dag, waarop de Tora gegeven is, moet het volk zich en masse overgeven aan het genieten van “sjelamiem”. Een paradox, die goed te verklaren is met het ‘Tora im Derech Erets’ principe (Mesjech Chochma, Sjemot 20:18). Ook hier is het aardse tot mitsva verheven.

De Opvoeding van Kinderen tot Emoena
Het “Tora im Derech Erets” beginsel is ook een leidraad bij de opvoeding van onze kinderen. Dit betekent, dat we onze kinderen moeten leren, dat de wereld volgens vaste regels geleid wordt: “Het is G’ds wens en verlangen de ‘gewoonte’ van de wereld zo veel mogelijk te handhaven en de natuur is Hem dierbaar” (de natuur is immers door Hasjem geschapen).

Als we teveel over wonderen praten en te weinig over hoe G’d ons leidt en beschermt via natuurlijke kanalen, kan dit van nadelige invloed zijn op het geestelijk welzijn van onze kinderen. Hier volgen de woorden van Maimonides over wat de trucjes en de behendigheid van de goochelaar kunnen aanrichten in de kinderziel: “Dit veroorzaakt grote schade, want het zich verbeelden van onmogelijke dingen als mogelijk, is zeer schadelijk voor kinderen en kan hun geest kwaad doen” (Sefer Hamitswot, verbod nr. 32). De woorden van Maimonides kunnen ook breder begrepen worden en hebben wellicht algemene strekking.

Natuurlijk moeten we onze kinderen  onderwijzen over de grote wonderen, die God voor ons verricht heeft, zoals in de Tora en de woorden van onze Wijzen verteld wordt. Dit is belangrijk voor hun vorming in Emoena (Geloof) en Bitachon (Vertrouwen). Maar alles wat deze Tenach- en Talmoedwonderen overschrijdt moet met voorzichtigheid behandeld worden. Ook hier moeten wij een middenweg bewandelen. Zoals overal…. 

©Dayan mr. Drs. R. Evers 2103