De Italiaanse verklaarder Sforno (1475-1550) legt uit, dat wij het Misjkan, de Tabernakel, het meereizende Heiligdom in de woestijn hebben gekregen na de zonde van het gouden kalf. De bouw van de Tabernakel was nodig om aan te tonen dat de zonde van het gouden kalf vergeven was.

De Joden stonden voor schut. Vlak na het ontvangen van de Tora hadden ze het tweede van de Tien Geboden overtreden: “Gij zult geen afgoden houden”. De Tabernakel was een antwoord aan alle spotters en critici, die meenden dat G’d het Joodse volk verlaten had. G’d gaf juist nu opdracht een Woning voor Hem te bouwen zodat iedereen zou weten dat het gouden kalf vergeven was.

Toch gebruikt de Tora bij de eerste opdracht om een Heiligdom te bouwen niet het woord Misjkan maar Mikdasj. Misjkan betekent plaats van inwoning, inwoning van de G’ddelijke Majesteit. G’d besloot tussen het Joodse volk te gaan wonen. Dit was een opwekking vanuit de Hemel, een genade van Boven. Maar wat moesten de Joden hiermee? De taak van het Joodse volk was die kedoesja, die heiligheid te laten schijnen over de hele wereld. Daarom heet het Misjkan in de opdracht aan de Joden een Mikdasj, een plaats van waar uit de kedoesja, heiligheid over de wereld uitstraalt. Dat geeft direct onze volksopdracht weer.

De structuur en architectuur van de Tabernakel leert ons hiermee om te gaan. Hoe gaan we hierbij te werk, waar ligt de nadruk? De Tabernakel was bedoeld als centrale offerplaats. Vanaf nu mochten de offers niet meer prive gebracht worden maar moest het offeren op een centrale plaats gebeuren en alleen door een keurkorps van kohaniem, priesters. Het offergebeuren werd gereguleerd en gecontroleerd.
Maar wat veel belangrijker was, was de centrale focus. Wat stond centraal in dit nieuwe Heiligdom? Het Allerheiligste was niet bedoeld voor de offers. In het Allerheiligste stond de Heilige Arke met daarin de Stenen Tafelen en de Tora-rol, die Mosje had geschreven.

Dat was geen toeval. De offers en de Tabernakel hebben we tegenwoordig niet meer. Maar de Tora is altijd bij ons gebleven. De Tora vormt onze eeuwig durende verbinding met G’d. De Aron hakodesj, de Heilige Arke moest draagbalken hebben omdat de Tora overal en altijd met ons is meegetrokken door dit bittere goles tot in alle uithoeken van de aarde. De Tora was `ons transportabele vaderland’. De laatste 2000 jaar hebben we over de aardbol gezworven. Maar doordat de Tora overal met ons meeging, zijn we een Joods volk gebleven.

In de Heilige Arke lagen de Stenen Tafelen en de Torarol van Mosje. Anders dan alle andere objecten in de Tabernakel was de Heilige Arke het enige voorwerp waar alleen maar halve eenheden in lengte, breedte en hoogte (2,5, 1,5, en 1,5 ellen) golden.
Rabbenoe Bachja (Spanje, 14e eeuw) gaat er van uit, dat zelfs in de beschrijving van de maten en andere details van de voorwerpen uit de Tabernakel een diepe symbolische betekenis ligt. Ik geef u twee:
1. In de Heilige Arke lag alleen de Schriftelijke Leer. Deze is slechts half zonder de Mondelinge Leer, de Talmoed.
2. Een Torageleerde moet bescheiden zijn en openstaan. De halve eenheden van de Arke symboliseren de gebrokenheid en openhartigheid van degene, die de Tora wil verwerven. De gebroken afmetingen tonen ook, dat de Torageleerde empatisch moet meevoelen met zijn medemensen, gebroken moet zijn in hun verdriet. In de Zohar (mystiekleer) wordt het hart vergeleken met een noot. Het kraken van een noot is het doorprikken van onze defensieve psychologische muur, onze ongevoeligheid en desinteresse in de ander, hetgeen ons in staat stelt om open te staan voor morele groei en gevoeligheid voor de medemens.

Zo was het heiligdom een symbool voor de mens. Dat zegt de Tora ook: ‘Maak Mij een heiligdom zodat Ik in jullie hart kan wonen’. Dát was de bedoeling van het Misjkan, de Tabernakel, het draagbare heiligdom in de Sinaiwoestijn, die symbool stond voor de latere Tempel in Jeruzalem.

©Dayan mr. drs. R. Evers 2013