 Acharee Mot Kedosjiem staat in het teken van heiligheid. Wat betekent heiligheid? Heilig kan verheven, hoger staan dan het alledaagse aardse, betekenen. Bovendien duidt heilig op volledig – heilig en heel, in psycholo gische termen: een geïntegreerde persoonlijkheid.
De meesten van ons leven in twee werelden. Door de week zijn wij bezig met aardse zaken. Op Sjabbat zijn we Joods. Wij staan niet alleen `met beide benen op de grond' maar ook met een been in de Joodse en met het andere been in de niet-Joodse wereld. Er ontstaat dan een vier-dubbele moraal. In de materiële sfeer kunnen we niet genoeg krijgen terwijl we ons al tevreden stellen met een minimum aan Joods leven.
Zo zijn wij dienstbaar gemaakt aan de economische machine die we zelf hebben opgebouwd. We bekommeren ons meer om financieel succes dan om onze geestelijke ontplooiing. Bij deze handelsinstelling verliezen wij onze identiteit. Een religie belijden betekent nog niet dat men een religieus waardevol leven leidt. Wij raken van onszelf vervreemd.. De Tora gaat uit van de maakbaarheid van de menselijke geest. Een mens moet spiritueel groeien en zichzelf `nesjommedik’ perfectioneren.
Ik ga uit van een parallel wereldbeeld. Ik geloof in psychosomatiek. Ik zie continu parallelle structuren in de lichamelijke en de geestelijke werelden. De Tora is bezig met het sublimeren van de geest, de medische wereld is bezig met het (preventief) genezen van het lichaam. Is lichaamsverbetering een optie? De wens om de menselijke soort te verbeteren is al erg oud en wekt in Joodse kring nog steeds afschuwen omdat de Duitsers daar niet zo Jood-vriendelijk mee omgingen. Plato pleitte er al voor dat alleen mensen met bepaalde wenselijke eigenschappen kinderen zouden mogen krijgen.
Wij kennen geen natuurwetdoctrine die tegennatuurlijk operatief ingrijpen zou verbieden. De jongste medische praktijken moeten alleen aan de juridische en ethische achtergronden van de ge- en verboden van de Tora worden getoetst.
Stamcellen zijn de nieuwste hype. Maar doemdenkers hebben zich al aangemeld: “Tegenwoordig spreken we al van reserveonderdelen als we het hebben over het menselijk lichaam. Straks wordt een grote beurt verplicht gesteld door de overheid”. “Voorkomen is beter dan genezen” wordt dan: “Vervangen is goedkoper dan genezen”. Zwartkijkers vinden de mensverbetering een groeiend maatschappelijk onheil. Een post-menselijke soort vinden de doemprofeten een verlies van onze eigen identiteit. Maar marktwerking, wetenschap en overheid stuwen ons toch die richting op.
Inmiddels is het mogelijk gebleken om stamcellen zonder verhoogd risico op kanker en zonder embryo’s als leveranciers van de grondstoffen te kweken. De eerste kweek van stamcellen van de Amerikaanse ontwikkelingsbioloog James Thomson, kostte in 1998 nog embryo’s. Later lukte het de Japanner Yamanaka om een veelzijdige stamcel uit een gewone lichaamscel te kweken. Embryo’s waren niet meer nodig. Dat was goed voor ons ethisch bewustzijn.
Stamcellen zijn nodig om nieuwe ‘reserveorganen’ voor patiënten te kweken. Soms gaat het om het testen van nieuwe medicijnen maar men wil ook de hartspier of het hersenweefsel versterken of aanvullen. Het duurt nog jaren om de nieuwe stamcellen, die uit de voorhuid worden geproduceerd, uit te testen of zij zich als stabiele cellen kunnen ontwikkelen tot 220 verschillende soorten weefseltypen, die het lichaam nodig heeft. Bijkomend voordeel is, dat proefdieren minder nodig worden, omdat medicijnen ook getest kunnen worden op losse weefseltypen. Uiteraard moeten er nog bijzonder veel hobbels worden genomen maar dat mag ons niet hinderen reeds nu een ethisch Joods oordeel te geven over de experimenten met stamcellen.
‘The sky is the limit.’ De ontwikkelingen zijn niet te stuiten. Tora en Talmoed staan er positief tegenover. Menselijk materiaal mag gebruikt worden om levens te redden of de kwaliteit van het leven te verbeteren. Uit Genesis 9:6 leidt Rabbi Jisjmaëel (B.T. Sanhedrien 57b) het abortusverbod af: “Hij die het bloed van een mens in een mens vergiet, diens bloed zal vergoten worden”. Beschermwaardigheid van het leven wordt hierbij dus afhankelijk gesteld van verblijf in de menselijke baarmoeder. Stamcelonderzoek hoeft hier niet onder te vallen. Toepassing van stamceltechnieken zijn toegestaan. De Bijbel wijst ons hierbij duidelijk de weg: ”Hij zal genezen” (Ex. 21:19).
©Dayan mr. drs. R. Evers 2013 |