| Hoe smeden we Joodse eenheid? |
| Publicatiedatum: donderdag 21 juli 2022 |
Auteur: opperrabbijn Evers | 575 keer gelezen |
|
|
| Geschiedenis/Gebeurtenissen, Opperrabbijn R. Evers, Maatschappij » |
|
|
 Toen Pinchas de ontuchtige Zimri en Kozbi doodde, ontstond er een geweldig meningsverschil over de vraag of hij juist gehandeld had. De plaag – 24.000 doden - stopte. G’d biedt Pinchas een vredesverbond aan. Met harde hand was de eenheid hersteld.
Volk van het Boek
Deze episode is uiterst actueel. Hoe smeden we Joodse eenheid? Het zionisme heeft een Joodse staat gecreëerd. Maar één samenhangende Joodse samenleving is het nog niet geworden. Het Jodendom wil een volk van het Boek op de wereldkaart zetten. Dat is onze nationale identiteit. Ons doel is een rechtvaardige samenleving, gebaseerd op de waardigheid van de mens, oprechtheid en compassie. Het Jodendom zoekt geen heerschappij van macht en elites. Wij gaan voor rechtvaardigheid en nationale compassie. Israël was en is in principe een egalitaire samenleving, omringd door hiërarchische staten. Het Bijbelse Israël was gebaseerd op een religieus idee.
Respect voor het G’ddelijke in de mens
Israëls gelijkheid bestaat uit gelijkheid voor G’d. Ieder individu weerspiegelt het G’ddelijke. Respect voor het G’ddelijke in de mens was de basis van de maatschappij. Israël kan de oorlog uiteindelijk niet winnen op grond van militair overwicht of techniek. Israël kan alleen triomferen door een buitengewone moraal. De sociale kracht van de samenleving staat daar garant voor. Sociale solidariteit is de stevigste basis van de Joodse maatschappij.
Collectieve verantwoordelijkheid
In de tijd van Mosje werden we een natie. In de dagen van Samuel en Saul werden we een koninkrijk. Het sociale contract maakt een staat leefbaar. Maar uiteindelijk blijft het allemaal eigenbelang.
Het sociale convenant echter gaat over de morele en collectieve verantwoordelijkheid. Gedeelde identiteit is gebaseerd op onderling verantwoordelijkheidsbesef.
De Founding Fathers kenden de Tora
Alleen in de onafhankelijkheidsverklaring van de Verenigde Staten (1776) is dat convenant geformuleerd als grondwet. Dit was geen toeval. De Founding Fathers kenden de Tora op hun duimpje. Het sociale convenant bleek sterker dan het sociale contract. Tweeduizend jaar geleden werd het Joodse sociale contract opgeheven. De saamhorigheid, wederzijdse verantwoordelijkheid en het gemeenschappelijke morele, verheven doel bleven echter in stand.
Joods secularisme heeft in de loop van de 19e eeuw verschillende vormen aangenomen. In West-Europa gingen de Joden mee in de Verlichting. Jodendom werd alleen een religie, zonder binding aan land of staat. Joden wilden graag volledige burgers worden van hun thuisland. Hun enige unieke eigenschap vormde de religie, die geen beletsel mocht zijn voor maatschappelijk succes. Het Jodendom werd voorgesteld als een ethische levensfilosofie, niet specifiek gebonden aan een etnische entiteit. De binding met het Heilige Land werd opgegeven. De nieuwe emancipatie leek het oude Messianisme. Zelfs in Marokko en Irak werden deze gedachten gekoesterd.
Nadruk op nationaliteit
Aan het eind van de 19e eeuw ontstond in Rusland echter een totaal andere Jodendomsdefinitie. Russische denkers gingen er vanuit dat het Joodse volk een volslagen aparte entiteit vormde. De religie werd slechts als één van de culturele uitdrukkingen daarvan gezien. Nu lag de nadruk op nationaliteit. Een Jood is vanzelf deel van deze Joodse nationale identiteit, zelfs wanneer hij niets aan religie doet. Joden delen een geschiedenis, hebben een gelijke kalender, spreken verschillende gemeenschappelijke talen en delen toekomstidealen. Het allerbelangrijkste werd het besef tot een aparte nationale familie te behoren.
Reducties van het echte Jodendom
Beide vernieuwingen maakten zich los van de traditie en wijken af van de essentie van het Jodendom. Het Jodendom enkel als geloof in combinatie met vreemd burgerschap of Jodendom als nationaliteit zonder enige binding met religie was een totaal novum.
De verwarring omtrent de Joodse identiteit ontstaat door reductie: Jodendom als religie zonder nationaal gevoel of als nationaliteit zonder binding aan religie. Nationaliteit en religie kunnen niet gescheiden worden.
Het vage besef tegenwoordig
Modern Jodendom is echter nog veel vager dan alle voorgaande eenheidsmedende krachten. Tegenwoordig lijkt de Jiddisje gezelligheid de bindende factor te zijn geworden. Jodendom met harde hand – het Pinchas-model – lijkt in onze tolerante maatschappij zelfs verboden. De band met de religie – het Verlichtingsmodel - is uiterst diffuus geworden. Nog maar weinigen kunnen Joodse teksten lezen of begrijpen. De binding met de Staat – het Russische model - bevindt zich op een hellend vlak, mede door de negatieve houding van de media. Wat overblijft is een gezelligheids-Jodendom waar `alles oke is’ als het maar dat `warme-bad gevoel’ geeft. Terwijl het volk van het Boek zowel veel warmte als veel inhoud te bieden heeft…
|
|
|