| De asseret jemee tesjoewa – gedurende de tien boetedagen |
| Publicatiedatum: woensdag 28 september 2022 |
Auteur: Opperrabbijn Evers | 565 keer gelezen |
|
|
| Halacha, Opperrabbijn R. Evers, Tesjoeva [Inkeer] » |
|
|
 Selichot bij Asjkenaziem en Sefardiem
Wat zijn Selichot?
Selichot zijn smeekgebeden om vergiffenis van de Allerhoogste maar tevens gebeden van boetedoening. Selichot zijn vaak diep religieuze gedichten waarbij de dertien Eigenschappen van G’ds medelijden worden aangeroepen. Het woord ‘Selicha’ – het enkelvoud van Selichot – betekent vergiffenis.
De Selichot gebeden worden gezegd:
-bij de Sefardische Joden vanaf Rosj Chodesj Elloel tot en met Jom Kippoer,
-bij de Asjkenazische Joden vanaf ongeveer een week voor Rosj HaSjana tot en met Jom Kippoer,
-bij de verschillende vastendagen door het jaar,
-en bij verschillende andere gelegenheden waarbij smeekgebeden op hun plaats zijn, bijvoorbeeld bij het uitblijven van regen.
Selichot worden niet gezegd op Sjabbat en niet op Rosj HaSjana.
Asjkenaziem en Sefardiem
Tussen Asjkenaziem en Sefardiem bestaan nogal wat verschillen in Minhagim (gebruiken en gewoonten). Daar er ongeveer evenveel verschillende gebruiken bestaan als er joodse gemeenten zijn, beperk ik mij hier even tot de oude verschillen in Amsterdam, die overigens de verschillen wereldwijd goed weergeven.
Een opvallend verschil is dat bij de Amsterdamse Sefardiem gedurende de Asseret Jemee Hatesjoewa (de tien dagen van bekering, tussen Rosj HaSjana en Jom Kippoer) Sjofar in de Selichot wordt geblazen. In de maand Eloel wordt bij de Sefardiem geen Sjofar geblazen.
Asjkenaziem doen het tegenovergestelde: in het grootste deel van de maand Eloel worden geen Selichot gezegd maar wordt wel een of twee keer per dag (’s ochtends na de dienst en ook wel ’s avonds) op de Sjofar geblazen. In de Asseret Jemee Hatesjoewa blazen de Amsterdamse Asjkenaziem echter geen Schofar.
Asjkenaziem staan meestal tijdens de Selichot maar de Amsterdamse Sefardiem mogen bij de ochtend Selichot zitten, behalve tijdens de Selichot met dertien G’ddelijke Eigenschappen (de dertien midot). Bij de Selichot ’s avonds staan ook de Sefardiem.
Vanaf de tweede Eloel tot en met negen Tisjri zeggen de Sefardiem Selichot 's morgens voor Sjacharit (het ochtendgebed) en 's avonds na de Amida (het Achttiengebed). Vaak is er helaas geen minjan in kleine gemeenten. Dan slaan de Sefardiem de Selichot met dertien G’ddelijke Eigenschappen over (de dertien midot) maar niet de Aramese teksten. De Asjkenaziem slaan zonder minjan ook de Aramese gebedsteksten over, zoals ‘Rachmana de’Anej Le’anijej Anejna’ en ‘Machej oeMasej Memiet oeMechaje’, beide gecomponeerd door de Babylonische Rabbi Amram Gaon (821-875) en beide te lezen aan het einde van de Selichot.
Selichot ‘s avonds
Asjkenaziem zeggen alleen de eerste avond Selichot – meestal Motsaei Sjabbat (zaterdagavond) voor Rosj HaSjana – maar alle andere dagen worden de Aschkenasische Selichot voor de ochtendgebeden gezegd. In Westerse Sefardische gemeenschappen (Amsterdam, Londen en New York) worden ook elke avond Selichot uitgesproken. Een versie in het Portugees werd in 1636 door Menasche Ben Israel gedrukt in het boek Orden de la oraciones del mes.
Selichot worden bij de Sefardiem op werkdagen gezegd voor de reguliere gebeden met Tallit en Tefillin aan omdat het al dag is. Asjkenaziem zeggen de Selichot echter zonder Tallit en Tefillin (de gegevens over de Amsterdamse Sefardiem ontving ik van drs. J. Sondervan, chazzanut-esnoga.org).
Inhoud van de Selichot
In de meeste Sefardische gemeenten zijn de veel Selichotdiensten identiek. In de Asjkenazische traditie bestaat er veel meer variatie en zijn er veel verschillende soorten en vormen van Selichot:
- Petichot – ‚openingen‘, smeekgebeden waarmee onze gebeden worden begonnen.
- Selichot zijn in de meerderheid maar nemen verschillende vormen aan, zoals ‚Scheniot‘ met telkens twee strofen, ‚Schelischiot‘ met telkens drie en ‚Sjalmoniot‘ met telkens vier strofen. Veel Selichot volgen de volgorde van het alfabet of het omgekeerde alfabet (en beginnen de strofen dus met de letter ‚Tav‘ en werken dan terug naar de letter ‚Alef‘).
- Pizmonot – bevatten meer dan vier strofen en een refrein en behoren tot de periode van Rabbi Ibn Gabirol (1021-1056). Dit centrale smeekgebed is iedere dag anders. Het refrein wordt na elke strofe herhaald.
- Akedot van het woord Akeda, het binden van aartsvader Jitschak op het altaar met als thema de verdienste van Avraham en Jitschak in hun opofferingsgezindheid voor God.
-Vidoei – de biecht van onze zonden vormt tevens een belangrijk onderdeel van de Selichot.
Voorschriften voor de chazzan bij de selichot
Voor de chazzan gelden strenge eisen, die overigens identiek zijn bij Sefardiem en Asjkenaziem. Het verdient de voorkeur dat de chazzan die tijdens Selichot voorgaat in de dienst, iemand is
- van hoogstaand karakter,
- die veel Tora geleerd heeft en
- zich nauwkeurig aan de mitswot houdt.
- Hij is bij voorkeur ook boven de dertig jaar, zodat zijn jeugdige passie wat bekoeld is en hij wat nederiger geworden is.
- Hij is bij voorkeur ook getrouwd en heeft kinderen, want dan zal hij meer geneigd zijn om zijn hart voor Hasjeem (G’d) uit te storten en zal hij zich uit de grond van zijn hart aan Hem onderwerpen.
Dezelfde eisen gelden voor degene die de sjofar blaast en voor degene die de tonen voorleest. Het is gebruikelijk daarvoor een Tora-geleerde te kiezen.
Echter, wanneer zulke mensen niet gevonden kunnen worden, dan is iedereen die voor de gemeente acceptabel is, geschikt om dienst te doen. Wanneer iemand merkt dat hij niet voor iedereen acceptabel is, dan moet hij zich terugtrekken en de taak aan een ander overlaten, ook al is die ander iemand met minder verdiensten en van minder geleerdheid.
|
|
|