 Wanneer je per ongeluk een overtreding doet waarvoor je eigenlijk gestraft moet worden door middel van kareet [Hemelse straf waar je ziel afgesneden wordt van het Joodse volk], dan werd daarvoor de chataat-offer [zondoffer] gegeven. Is er sprake van twijfel of je überhaupt een zonde hebt begaan, dan werd de asjam-offer [schuldoffer] gegeven. Als achteraf blijkt dat de zonde niet begaan is, is er dan sprake van een onnodige offer?
De RaMBaN leert het volgende. Wanneer iemand niet zeker weet of hij een overtreding heeft begaan en twijfelt, heeft de neiging om geen tesjoeva te doen. De geleerde noemt dit een hele gevaarlijke situatie. Als blijkt dat hij wel had gezondigd, dan heeft hij geen tesjoeva gedaan. Hij wordt voor als nog gestraft voor zijn gedane zonde. Want “het is een asjam, hij is door Hasjem schuldig bevonden” [Wajjiqra/Lev. 5:19]. De pasoek is dus een waarschuwing. Als er is gezondigd, ook al weet niemand er iets van af, dan is het tóch gebeurd voor de ogen van Hasjem. Zodra hij toch bewust wordt van de zonde, dan zal hij uiteindelijk gedwongen worden genoegdoening via asjam te doen, zodat hij geen vernietiging over zichzelf zal roepen.
Sforno heeft ook een mening over wat je moet doen als je twijfelt of je wel of niet een zonde hebt begaan. Hij leert dat de bovenstaande pasoek zegt dat wanneer je twijfelt of je een overtreding hebt begaan, dan heb je in ieder omstandigheid wel gezondigd! De Tora zegt namelijk in 5:19 als het ware: “denk niet dat jouw asjam zonder betekenis zal zijn als je toch niet gezondigd hebt. Je moet sowieso dit offer brengen voor de onvoorzichtigheid waardoor je als in een grijs gebied bent gaan begeven. Daarom is het in ieder omstandigheid een schuldoffer.”
De eerste stap van tesjoeva is dus bewustwording. Want een zondaar is als een ziek persoon. Als hij niet bewust is van zijn ziekte, dan zal hij niet grijpen naar de medicijnen om beter te worden. Hij zal dan niet genezen. De hoop dat iemand zijn doen en laten zal veranderen door tesjoeva, is zeer nihil [Sefer Halkkarim §26]. Daarnaast wordt de ernst van de zonde niet op waarde geschat, waardoor de zondaar belemmerd wordt in zijn mogelijkheid om de tesjoeva volledig aan te pakken. De Tesjoeva wordt niet volledig afgerond [Chovos Halevavos 7:3]. Daarom leert Rabbeinoe Yonah in Berachot vol. 1b dat de twijfel of er nu wel of geen zonde is begaan erger.
Dit omdat het asjam-offer niet voor niets tienvoudig kostte ten opzichte van het chataat-offer. De reden is dat het standpunt naar zonde anders is. Iemand die zeker is dat hij heeft gezondigd, neemt zijn tesjoeva bitter ernstig en zal op een gepaste wijze zijn tesjoeva doen. Iemand die twijfels, zal zijn gedachte niet geheel focussen op de tesjoeva. Daarom is de Tora hierom strenger om hem onder druk te zetten om de ernst van de zaak onder ogen te zien.
Op een dag kwam een vroom man bij de RaMBaM. Iets zat hem dwars. Op Jom Kippoer moeten wij allen de schuldbekentenis opzeggen, ook wel de Widdoej genoemd. Het is een gebed waar een lange lijst van diverse zonden wordt genoemd waar wij na iedere avera – zonde – die we opnoemen, op het hart kloppen. De vrome man zat hem dwars dat hij ook tesjoeva deed, middels Widdoej, voor averot die hij niet begaan zou hebben. De RaMBaM legde hem uit dat ieder mens naar zijn niveau geoordeeld zal worden. “Als je alleen al bewust bent van de toepassingseisen die de Tora stelt en wat er verwacht wordt de mate van jouw inzet in Avodah Hasjem [het dienen van Hasjem], dan zal je je realiseren dat er geen dag voorbij gaat zonder dat je geen 1 van deze zonde hebt begaan die in Widdoej wordt genoemd.” Met andere woorden, de RaMBaM geeft te kennen dat wij niet weten welke averah ook onder die bepaalde zonde valt en je daarvoor verantwoordelijk gesteld kan worden. Dit hangt ook nog eens van jouw eigen niveau af. De RaMBaM besluit dan: “Je moet tesjoeva doen, ook voor de averot waarvan je aanneemt geen deelachtig te hebben gemaakt moet je schuld bekennen.”
Bron: Limud Yomi Deel I
©Jodendom-online 2014 |