Inleiding V Hoofdstuk 4

Het leven is een grote Avodah, werk. We leerden in de voorgaande hoofdstukken dat we vooral waakzaam moeten zijn in het doen en laten van ons dagelijkse beslommeringen. Deze zorgvuldigheid kun je vergelijken met het zoeken naar luizen in een pels: heel secuur checken of je echt alles goed doet. Iedere mistwah heeft namelijk een eigen niveau. Welk niveau een mitswe heeft, weten wij te weinig af om die inschatting te maken. En dat is maar goed ook, anders zouden we nog minder waakzaam zijn in ons doen en laten.

Daarom is een echte tsaddiek iemand die heel gedetailleerd met al zijn Avodah omgaat. Hij vindt belangrijk wat Hasjem van hem verlangt. Mensen die met name van de buitenkant vroom zijn, maar zich met veel minder belangrijke zaken bezighouden door de focus verkeerd te leggen, worden door de RaMCHaL niet tot werkelijke vrome mensen gerekend. Je kunt het overdreven vinden om zo op de detail te zitten van de mitswes, maar wanneer je iemand emailt zonder dat ene puntje tussen het @ en het domeinnaam te zetten, dan komt jouw email niet op de plaats van bestemming. Zorgvuldig zijn op de detail van een mitswe is dus wel degelijk belangrijk. Waarom

Je hebt 2 vormen van duisternis.

1. De ene duisternis zie je helemaal niets. Hand voor de ogen. Deze duisternis is een parabel naar 100% off derech [van het pad/Tora af].

2. De andere duisternis laat nog wat zien, maar de kans dat je de lantaarnpaal in de verte voor een persoon aanziet, is heel gewoon. Deze persoon staat 50%-50% in Halacha. Dit omdat hij of niet op de detail zit en/of zijn focus verkeerd legt.

Rabbi Mizrachi geeft van de 2e duisternis de rellen van de sommige charediem als voorbeeld van iemand die de focus verkeerd legt. Zij steken vuilnissenbakken in brand, gooien met flessen naar dienders en vallen de dienders ook aan. Dit om diverse redenen. Dan is het omdat Jeruzalem binnenstad niet Sjomer Sjabbat [volledig aan Sjabbat houden] is, dan is het om de afschaffing van de Talwet of omdat een meisje niet vroom genoeg gekleed zou zijn. Deze mensen zien er zejr frum uit, maar zijn zij dit werkelijk? Is tweespalt creëren in het Joodse volk niet de reden waarom onze beide Bejt Hamiqdasjiem [Heilige Tempels] werden vernield?

Betreft niet op de detail zitten is het kiezen welke mitswes wel of niet bij je passen. En dan is het maar afwachten of de mitswes die gerespecteerd zijn om ze uit te voeren, ook echt goed worden uitgevoerd. Zulke mensen zijn ook vaak die tegen de gevestigde orde van de Chachamiem [geleerden] ingaan en eigen theorieën ontwikkelen waar zij handig gebruik maken van de discussies onder de Chachamiem [vaak discussies uit de Misjnah]. Vaak geven ze daar een eigen persoonlijke twist aan deze discussies waardoor er dwaalleer ontstaat. Hier gaat absoluut om een te grote ego.

Daarom is het gevaarlijker om 60% van de informatie te hebben dan geheel onwetend. Je denkt het te weten, maar de uitkomst kan precies andersom zijn. Dit is de reden waarom je een eigen Rav nodig hebt die je vertrouwd en waarop je terug kan vallen. Hij kan je vertellen dat een challah [brood dat wij op Sjabbat eten] dat twee dagen oud is en daardoor minder lekker en droog smaakt hllachisch de voorkeur heeft op die grote mooie verse challah die je vanmiddag hebt gebakken, maar waar een stukje van ontbreekt. Hij leert dat Avodah Hasjem op detailniveau gaat en geen willekeur is. Hij leert je dat al die extra's binnen het doen van mitswes, die in jouw ogen zo onbelangrijk lijken, wel degelijk van belang zijn en gevaarlijk is om te denken dat dit niet zo is. Hij leert dat niet alles om liefde draait, maar uit jirah [ontzag] voor Hasjem, waardoor je leert wat werkelijke liefde is. Hij leert dat ware chesed [liefdadigheid] niet zonder moessar kan. Dit terwijl moessar gerelateerd wordt aan gevoerah - gestrengheid. Het is die evenwicht die je moet vinden.

Daarom zegt de RaMCHaL dat bang zijn voor het doen van een averah, zonde, het hoogste niveau van Avodah Hasjem is. Dit gaat hand in hand met anavah, nederigheid. Ben jij echt nederig? Ben je niet arrogant, wat veroorzaakt wordt door de 2e genoemde duisternis? Dit is gemakkelijk na te gaan door je het volgende voor te stellen.

Anavah [nederigheid] of arrogantie? Mitswe of averah [zonde]?
Jij werkt als manager bij een bedrijf en jouw vriend raakt onverhoopt werkeloos. Omdat hij serieus over hele goede competenties beschikt, neem jij hem aan als coördinator over een van jouw afdelingen. Na zijn proeftijd komt de functie vrij van directeur en jouw vriend solliciteert daarop en bemachtigt deze ook de door jou geambieerde baan. Binnen een zeer korte tijd wordt jouw medewerker, die privé al jaren jouw vriend is, jouw directe baas, terwijl jij al jaren daar keihard werkt aan je carrière. De RaMCHaL vraag zich in de Mesillat Yesharim af of jouw bloed dan begint te koken [ego] of ben je in staat dit met volle overtuiging te accepteren omdat jij er heel goed van doordrongen bent dat alles in deze wereld van tijdelijke aard is [anavah]?
Als het in deze tijdelijke wereld zo belangrijk is dat je niet voorbij gestreefd zal worden door een ander die met weinig moeite door zijn naaste, wel dan niet in Olam Haba? Het is een misleiding van de jetser hara wanneer er gesteld wordt: “Ik neem genoegen met een minder goed plekje in Olam Haba, zodat ik Olam Hazeh [deze wereld] kan doen en laten wat ik wil.”

Alles wat je doet, ieder stap die je doet in het leven is een mitswe of een averah. Rabbi Mizrachi geeft de volgende marsjal, gelijkenis. In een huis woont al jaren op de bovenverdieping een rasja en beneden woont eveneens al jaren een tsaddiek. De tsaddiek is nog nooit boven geweest bij de rasja omdat hij niet door de rasja op wat voor manier dan ook beïnvloed wilde worden. De rasja op zijn beurt wilde niet door de tsaddiek beïnvloed worden en kwam ook nooit beneden. Het enige wat hen scheidde was een trap tussen de verdiepingen in.

Op een dag besloot de rasja om toch een kijkje te nemen bij de tsaddiek. Misschien is het toch een logica hoe hij zijn leven leidt. Misschien kan hij wat van de tsaddiek leren. Hij besloot via de trap naar beneden te gaan. Het toeval bleek dat op datzelfde moment de tsaddiek zijn nieuwsgierigheid naar het leven van de rasja niet langer kon bedwingen en besloot via de trap naar boven te gaan. Omdat zij tegelijk naar elkaars woning wilden en de trap slechts 1 persoon kan dragen, vielen zij allebei van de trap en maakten beide een dodelijke val. In een split second werd de rasja gered en de tsaddiek kwam in de gehinnom terecht.

In tegenstelling tot aardse rechters die geen rechtspraak doen over een dief die een brood heeft gestolen ten midden van de moordenaars, oplichters en de verkrachters, werkt Hasjem anders. Hij kijkt wel naar zowel grote als minuscule vergrijpen en oordeelt daar net zo streng over. Tal van voorbeelden in de Tora kunnen wij lezen. Je kan je aan Zijn oordeel op geen enkele mogelijke manier aan ontsnappen! Doe je voor iedere zonde tesjoeve, is er werkelijk niets aan de hand. Doe je over een misstap nimmer tesjoeve, dan heb je een probleem dat keiharde realiteit is en niet onder de vermeende mantel der liefde gedekt kan worden! Het aardse rechtssysteem is niet voor niets tohoe wavohoe: chaos en wordt op zodanig corrupte manier uitgevoerd, dat de meeste misdadigers Halachisch juist op die wijze vrijgesproken zouden kunnen worden!

Hoe zit het dan met de genade?
Er bestaat geen contradictio in terminis tussen rechtspraak en rachamiem [genade]. De RaMCHaL zegt ook dat Hasjem op 3 manieren genade toepast wat ook Hij alleen kan:

1. Geduld. Hij straft niet direct. Kan een hele tijd overheen gaan dat Hij op een awerah reageert. Hij geeft je vaak een geruime tijd om tesjoeve te doen.

2. Het vermogen van tesjoeva is chesed. Hasjem is in staat genade te tonen aan een moordenaar. Wanneer die op een gepaste wijze tesjoeve doet, dan zal Hasjem het rekenen alsof het nooit gebeurt is. Dit terwijl de realiteit precies andersom is en voor de nabestaanden ook niet verandert. Met andere woorden: Hasjem doet bij een gepaste tesjoeve waardoor de realiteit voor de dader wel verandert.

3. Het uitroeien van de zonde. Dit gaat als volgt te werk. Gestel je hebt 10 jaar geleden genoten van een bepaalde zonde. Je komt uiteindelijk tot de conclusie dat het erg fout is geweest en je schaamt je er heel erg diep voor. Deze schaamte roeit het genot voor die zonde uit.

In de volgende video gaat rabbi Mizrachi door op hoofdstuk 4. Het is niet noodzakelijk, maar mocht je mee willen lezen en lernen met de sjioeriem, kun je de Mesillat Yesharim hier [hebr-eng] of hier [eng] [mee]lezen.