 “Wa'olech 'etchem qommiejoet...en Ik heb je doen rechtop gaan...”Wajjiqra/Lev. 26:13. De eenvoudige verklaring van deze pasoek is dat Hasjem het juk van de slavernij van Bne Jisrael heeft verwijderd, waardoor Bne Jisrael weer rechtop kunnen gaan zonder te bukken [RaShBaM].
Rav Yerucham Levovitz legt dit concept spiritueel uit. Hij legt uit dat de het rechtop doen gaan, is iemand die zich altijd hemelswaards richt. Hij komt van de Hemel en zijn eindebestemming is ook de Hemel. Iemand die zich compleet focust op het fysieke, wat uit de aarde is gemaakt, denkt alleen maar aan zijn fysiek overleven en welzijn. Hiermee reflecteert hij natuurlijke houding. Dieren kijken naar beneden, de fysieke vertegenwoordiging van haar ware essentie.
De mens die spiritueel is en zich richt tot de Hemel, staat rechtop, met zijn hoofd naar boven. Deze persoon richt zich op geestelijke groei.
Echter kan trots ook de veroorzaker zijn wanneer iemand met zijn hoofd omhoog gericht rondloopt. We spreken hier over een trots dat de heiligheid van iemands ziel reflecteert, maar waar iemands spiritualiteit geen verlaging of verbuiging kent. Het deze vorm van trots en spirituele aristocratie [cheroeta'] waar Onkelos spreekt in zijn redenering van het woordje qommiejoet.
Hasjem heeft Bnej Jisrael spiritueel opgericht zodat zij rechtop, met een verheven hoofd als dienaren van de Koning kunnen functioneren.
Maar nu we dit weten, waarom verbiedt de Sjoelchan Aroech op grond van de Gemara Kiddushin 31a dat wij niet te rechtop mogen lopen. Zo lopen of zelfs alleen al zo gaan wordt als overmatige trots beschouwd dat de Sjchina, de G'ddelijke aanwezigheid wegduwt. Trots en arrogantie is iets wat voor zowel Hasjem als voor je naaste verachtelijk is. Hasjem zegt in Sotah 5a: “Ik kan niet in deze wereld samenleven met zo'n persoon” en Misjle/Spr. 16:5 leert: “tor'avat Hasjem kol-gevah-lev … ieder hooghartig hart is een gruwel voor Hasjem.”
Met dit gegeven, hoe kan deze houding een illustratie zijn van een hoog spiritueel niveau dat zelfs het hoogtepunt van alle zegeningen zal zijn aan wie de Tora in zijn geheel volgt? R'Shimon Schwab legt uit dat er meer is dan een manier van rechtop gaan en dat er een groot verschil bestaat tussen de verschillende manieren. Iemand die vol is met arrogantie richt zichzelf op en gedraagt zichzelf op een manier dat weerspiegelt zijn overmatige trots, maar iemand kan zichzelf letterlijk ook optrekken om zijn volledige hoogte van zijn totale potentiële te uiten. Dit is wat iemand doet wanneer zijn lengte bijvoorbeeld in het ziekenhuis wordt gemeten. De lengte kan dienen als een positieve metafoor voor de vervulling van een potentieel. Wanneer de Tora Bnej Jisrael beschrijft als een volk dat rechtop gaat, betekenis dit dat zij als een natie het spirituele niveau van Adam Harisjon kunnen bereiken van voor zijn zonde. Dit is het hoogst mogelijke niveau dat de mens kan bereiken.
Sfat Emet legt uit dat rechtop gaan in Olam Hazeh en in Olam Haba verschillend is. In deze wereld is de mens niet perfect en moet daarom onderwerping aan Hasjem tonen door niet helemaal rechtop te gaan. In Olam Haba, wanneer de mens perfect is, dan is het mogelijk voor hem om zichzelf helemaal op te trekken naar zijn volledige lengte zonder dat zijn onderwerping aan Hasjem afneemt. R'Gediliah Schorr wijst erop dat dit de betekenis is van de zin die in de Nisjmat Kol Chai-gebed staat die wij tijdens Sjabbat en Jom Tov reciteren: “Kol qomah lefanecha tisjtachaweh... ieder rechte rug zal zich buigen voor Jou...” In toekomst zal het dus een natuurlijk gegeven zijn recht op te gaan, maar ondertussen onderwerp je je volledig aan Hasjem.
Er is een vorm van trots en arrogantie dat niet alleen toegestaan wordt door de Tora, maar zelfs als prijzenswaardig wordt gezien. Dit wanneer het doel van de superioriteit met het rechtop gaan voor hemelse zaken is. “Wajigbah libo bedarchej Hasjem... zijn hart is verhoogd volgens de wegen van Hasjem...Divrej Hajamiem/Kron. II 17:6.
Orchot Tzaddikim geeft verschillende voorbeelden wanneer deze vorm van trots toegestaan is, alleen hij waarschuwt dat dat ware wijsheid vereist!
-
de realisatie dat hij op eigen kracht Hasjem kan prijzen,
-
niet tevreden zijn met wat je gedaan hebt om je deel in Olam Haba te verdienen. En
-
voortdurend streven naar hogere niveaus en je trots daarin tonen aan de slechte mensen.
De laatste punt is zeer prijzenswaardig, legt hij verder uit, want dit is essentieel wanneer je een slecht mens moet vermanen om zijn manier van doen, zodat hij beschaamd raakt. Ook al mag dit arrogant overkomen, het is alleen juist wanneer dit gebeurt omwille van Hasjem. Met name wanneer het op het doen van mitswot aankomt in bijzijn van zondaren, dan moet je je vooral niet nederig opstellen. Orchot Tzaddikim schrijft in Shaar Haazut dat men moet altijd koppig bij zijn besluit bij het doen van mitswot moet blijven, zelfs als mensen hem belachelijk maken. Hij legt uit dat deze positieve eigenschappen van overwicht de pasoek Jirmijahoe 9:23 staat: “kie 'im-bezo't jithalel hamithelel haskel wejadoa 'ottie... maar die zich beroemt, beroeme zich hierin, dat hij verstaat en Mij kent.” Trots om Hasjem te kennen, Zijn wegen te volgen en Zijn mitswes doen, is absoluut prijzenswaardig.
Chasam Sofer legt uit dat rechtop gaan dus afhangt wat de intentie is en wat Hasjems reactie op dat gedrag is. Wanneer iemand zichzelf verheft boven de hoogte waar hij behoort te zijn en zich trots gedraagt, zal Hasjem Zichzelf van dat persoon terugtrekken. Echter wanneer iemand zichzelf onderwerpt aan Hasjem en zich nederig gedraagt, zal Hasjem hem rechtop doen gaan en met hem opgaan waardoor de persoon ook werkelijk in staat is rechtop te gaan.
Bron: Limud Yomi Deel I
©Jodendom-online 2014
|