Hoe staat de Tora tegenover de evolutie?

De RaMBaM leert in de Gids der Verdoolden dat de 6 scheppingsdagen eerder conceptueel zijn dan een historisch verslag van de Schepping. Er bestaan opvallende overeenkomsten tussen het verhaal van de schepping zoals in Bereesjiet/Gen. en de theorie van de evolutie.

Ten eerste staat in de Tora dat licht werd geschapen, toen het firmament, gevolgd door de zee, land en vegetatie. De schepping van de hemellichamen werd gevolgd door de vissen en vogels, en dan pas door de landdieren. Tot slot, als hoogtepunt van G'ds werk, werd de mens geschapen. Inderdaad, de beschrijving van de schepping in de Tora is progressie van natuurlijke punten vanuit zijn G'ddelijke oorsprong. Geen sterveling had ten tijde van Mosje [die de Tora heeft opgetekend] kunnen weten wat de moderne geologen over eens zijn dat planten en waterdieren de eerste waren die werden geschapen.

De RaMBaN schrijft met betrekking Bereesjiet/Gen. 2:7 dat volgens de Kabbalah het G'ddelijke de evolutie geleide van dode materie tot Adam. De RaMBaN zegt ook dat de 6 'dagen' van de schepping 6 perioden of fasen van de schepping waren. Hij haalt de Midrasj aan die stelt dat dagen in het scheppingsverhaal de “dag van de Heilige Geprezen is Hij” zijn, die volgens Tehilliem 90:4 omschreven worden als "1000 [of een miljoen] jaren gaan in Jouw [G'ds] Ogen als een dag voorbij".

In ieder geval moet de duur van de eerste 3 dagen van de Schepping voor de schepping van de zon, verschillende lengten hebben. Aangezien het feit dat de tijdmeting gebaseerd is op de zon.

Rav Kook schrijft in zijn boek Orot Hakodesh dat de Tora geen bezwaar maakt tegen de aanvaarding van de evolutie, mits deze overeenkomstig is met iedere fase van het evolutionaire proces dat veroorzaakt is door G'd. Rav Kook legt uit dat het volk Israël geestelijk in 49 niveaus van heiligheid ontwikkelde. Op die manier maakt Hasjem gebruik van evolutie op gebied van het fysieke proces van de schepping. Dit komt omdat omdat onze fysieke wereld een parallelle reflectie en manifestatie is van de spirituele wereld. Dus wat in de geestelijke wereld waar is, is ook waar in de fysieke wereld.

Rabbi Ovadia Sforno leert dat de creatie van Adam een lang proces was dat begon bij een dier dat geleidelijk aan zich ontwikkelde tot een schepsel dat de G'ddelijke ziel – de nesjomme – en ook het beeld van G'd ontving. Rav Yehuda Halevi leert in zijn filosofische werk 'de Kuzari' dat G'd evolutie heeft ontworpen om op die manier de hoogste essentie van het menselijk wezen voort te brengen. Naar zijn mening kan de evolutie van de mensen worden waargenomen in het Jom Kippoer gebed: 'oevchein tejn pachd'cha... en Jij G'd, plaats Jouw ontzag...', wat eerst 'kol maasecha... al Jouw handwerk' noemt en dan 'l'amcha...tot Jouw volk...' en tot slotte 'tsadikiem... de rechtvaardigen...' die de meest zuivere, meest verheven essentie van de mensheid vertegenwoordigen.

De traditionele Joodse methode van berekeningsjaren van de schepping van deze wereld lijkt op het eerste gezicht een probleem. Geen wetenschapper accepteert dat de wereld slechts 5774 jaar geleden is geschapen. Indien de Joodse datum gerekend wordt vanaf het einde van het scheppingsproces - het moment dat de mens volledig ontwikkeld is geschapen - verdwijnt het probleem. De wetenschap is eens met het gegeven dat de moderne mens met zijn huidige intellect en ontwikkeling, niet ouder is dan ongeveer 6000 jaar.

Er is dus geen conflict tussen wetenschap en de Tora. Wetenschap onthult een wereld vol van G'ds wijsheid, pracht, schoonheid en grootsheid. Hoe meer onze wetenschappelijke kennis toeneemt, des te meer we in staat zijn om te waarderen en ons te verwonderen over de wonderen van G'ds Schepping. Daarom zegt de RaMBaM dat "voor de werkelijke liefde voor Degene Daarboven, moet je diepgaande en grote kennis van de wetenschap en natuur bezitten".

©Rabbi prof. E. Sprecher 2014