 "Wanneer je komt naar het Land en jij plant daar een boom, zul je de vruchten als verboden beschouwen, 3 jaar lang zal het verboden zijn en niet gegeten worden. In het 4e jaar dienen zijn vruchten geheiligd te worden om Hasjem te prijzen. In het 5e jaar mag je zijn vruchten eten" [Wajjiqra/Lev. 19:23-25].
"Er zijn 4 nieuwjaarsdagen... de 1e is Sjvat, het nieuwjaar van de bomen op basis van de uitspraak van Bejt Sjammai. Bejt Hillel heeft het geplaatst op de 15e van de maand" [Misjnah Rosj Hasjana 1:1].
Zoals in de bovenstaande geciteerde Misjnah wordt geleerd, is Toe Bsjvat 1 van de 4 nieuwjaarsdagen die de Joodse kalender kent. Dit kun je vergelijken met het reguliere nieuwjaar dat op 31 december op 1 januari valt en het nieuwe schooljaar dat in augustus-september begint. Maar ook met het fiscaaljaar dat op het moment wanneer je je bedrijf begint. Jouw verjaardag, jouw persoonlijke nieuwjaarsdag, valt ook weer op een ander datum.
Ook de niet-Joodse wereld kent dus meerdere 'nieuwsjaardagen'.
Toe Bisjvat is ingesteld om de leeftijd van de bomen te berekenen om ma'aser [tienden] te kunnen geven. We leren in Wajjiqra 19:23-25 leren we dat we de 1e 3 levensjaren van de boom niet van de vruchten mogen eten. Het 4e jaar is de opbrengst voor Hasjem en daarna - buiten Sjmitahjaar om - mogen we net zoveel van de vruchten van de boom genieten als wij willen.
Ieder boom wordt beschouwd alsof het op Toe Bisjvat is gepland. Dus wanneer je een boom plant op 14 Sjvat, begint zijn 2e jaar al de volgende dag!
Hoewel Toe Bisjvat niet in de Tora wordt genoemd, hebben we geleerd dat er wel een verwijzing te vinden is in de Misjna. Daar wordt een discussie besproken wanneer het nieuwjaar van de bomen moet plaatsvinden.
Minhagiem, gewoonten op Toe Bisjvat
Er bestaan een aantal minhagiem, gewoonten, in verband met Toe Bisjvat. Zo is het de gewoonte om nieuw fruit op deze dag te eten of te eten van de sjivat haminiem, de 7 soorten, die in de Tora wordt beschreven als overvloedig in Erets Jisrael. De Sjivat Haminiem zijn:
1. vijgen [te'enah]
2. dadel [tamar]
3. granaatappel [rimon]
4. olijven [zajit]
5. druiven [gefen] of rozijnen
6. tarwe [chitah] of
7. gerst [se'orah] door middel van brood of cake
Er zijn mensen die een heerlijke vegetarische pilaf maken van deze Sjivat Haminiem. Het is een bedje van gekookte Bulgaarse tarwe of tarwe bessen en gerst, overgiet dit met vijgen, dadels, rozijnen en granaatappelzaden. Serveer het met een dressing van olijfolie, balsamico azijn en granaatappel.
Sommige mensen hebben de gewoonte om op die dag bomen te planten.
In de 16e eeuw hebben kabbalisten een sederritueel ontwikkelt die te vergelijken is met het Pesach Seder. Tijdens de seder worden de spirituele betekenissen van de vruchten en de Sjivat Haminiem besproken. Deze minhag komt meer voor in de Sefarische gemeenschappen, maar de laatste jaren komt deze minhag ook steeds meer onder de aandacht onder de Asjkenaziem. Aish.com heeft een traditionele liturgie van deze seder gepubliceerd. Wij hebben het omgezet in een pfd-file die je HIER kunt downloaden.
Kabbalistische Toe Bisjvat
Toe Bisjvat biedt een unieke kans om inzicht te krijgen in ons leven en onze persoonlijke groei. Door de eeuwen heen hebben Kabbalisten de boom gezien als een metafoor om G'ds relatie met de spirituele en fysieke werelden te begrijpen. Moshe Chaim Luzzatto, de RaMCHaL, leert in zijn klassieke werk "Derech Hasjem", de Weg van G'd, dat de hogere spirituele rijken wortels zijn die hun invloed uiteindelijk laat manifesteren door de takken en bladeren van de lagere rijken.
Zoals eerder gezegd, in de 16e eeuw hebben de Kabbalisten van Tsfat een Toe Bisjvat Seder opgesteld wat enigszins te vergelijken is met de seder van Pesach. Het doel is om de Levensboom [de kabbalistische kaart van de Sfirot, de 10 emanaties hoe G'd Zich aan ons openbaart] te vieren en om te genieten van de vruchten van de boom, in het bijzonder vruchten die afkomstig zijn uit het Land Israël. Ondertussen worden filosofisch en Kabbalistische concepten van die dag tijdens de seder besproken. Zo leert deze seder wat voor overvloed wij kennen die wij zo vaak als vanzelfsprekend nemen. Het is een moment om goede en gulle middot - karaktertrekken - te ontwikkelen waardoor we de wereld om ons heen [beter] gaan waarderen.
De liturgie die Aish.com heeft gepubliceerd, is voornamelijk gebaseerd op het kabbalistische werk "Chemdat Yamim", wat later gepubliceerd werden onder de naam "Pri Aitz Hadar".
Bronnen:
Judaism 101
Kabbalistic Tu Bishvat van Aish.com
©Jodendom-online 2015
|