Inleiding 12, hoofdstuk 12 en 13 Hoofdstuk 12 is het kleinste hoofdstuk van het boek Mesilat Jesjariem. Dit hoofdstukje wordt besproken, nadat we de eerste 11 hoofdstukken uitvoerig hebben gesproken over de slechte middot.
Als eerste. Als je begrijpt waarom je reine handen en hart moet hebben, dan pas kun je reinheid bereiken. Het begrijpen is namelijk moeilijker dan de actie zelf. Mensen begrijpen bijvoorbeeld niet hoe slecht lasjon hara [roddelen] is. Mensen begrijpen niet bijvoorbeeld ook niet hoe goed het is om te lijden, omdat je dit in aftrekt gaat van je straf in Olam Haba [zie hier een heel artikel over].
Ook moet je je leven lang de Halachische regels van moessar blijven herhalen. Je mag niet stelen, je mag niet roddelen, arrogantie is een grote zonde, etc. De sleutel naar het succes om reinheid te krijgen is dus inzicht waarom je handen en hart rein moeten zijn.
Middah van onthouding [reinheid leidt tot onthouding] Onthouding is de eerste stap naar het succes. De RaMChaL bedoelt met onthouding de scheiding tussen jou en de rest van deze wereld. Deze wereld die achter geld en andere materialisme aanrennen waar lichamelijke lusten voorop staan.
De eerste 12 hoofdstukken was dus de uitleg van de RaMCHaL hoe je rechtvaardig kunt worden. De rest van het boek gaat over hoe je extra rechtvaardig kunt worden, een chassied. We hebben het niet over de Joden uit Chassidische stromingen, maar de letterlijke betekenis van het woord. Deze Joden – die inderdaad uit een Chassidische, maar ook uit een niet-chassidische Joden – gaan een stapje verder dan wat ze moeten doen.
De niveaus van onthouding Er bestaan 3 niveaus van onthouding. De onthouding van de werkelijke zonden, de hekken rond de zonden [die door de Geleerden opgesteld zijn om ons te beschermen tegen de zonden] en individuele onthoudingen die je zelf aanstelt om jezelf te beschermen tegen zonden die je moeilijk kunt weerstaan. Voorbeeld: ongetrouwde mannen en vrouwen mogen niet elkaar aanraken. Dat is Tora. De Geleerden hebben een hekje omheen gezet dat een man en een vrouw die niet met elkaar getrouwd zijn, niet alleen in een gesloten ruimte mogen zijn. Een persoonlijke onthouding kan zijn om nooit alleen in de buurt te zijn met iemand van het tegenovergestelde geslacht.
De RaMCHal vraagt: hoe kunnen wij strikter leven als we niets toe mogen voegen of af mogen halen van de Wet? Het antwoord is: “Je zult heilig zijn” [Wajjiqra/Lev. 19:2], en heilig zijn is jezelf letterlijk apart zetten van wereldse geneugten [je onthouden]. Maar Sjlomo Hamelech waarschuwt wel dat je niet al te rechtvaardig moet zijn [Kohelet/Pred. 7:16].
De RaMCHaL leert dat je je eigen zwakheden moet kennen en daar maatregelen tegen moet treffen. Maar je mag geen maatregelen treffen tegen geneugten die Hasjem ons gegeven heeft en deze geen achillespees voor je zijn.
Eet jezelf niet te vol De Geleerden zeggen: “Een rechtvaardig mens eet alleen ten behoeve van de ziel” [Pesikta d'Rav Kahana 6]. De RaMCHaL waarschuwt ons dat heilig zijn en een volle buik dus niet samen gaan! Dawnen en lernen met een volle buik is erg moeilijk. Vaak wordt je loom van een volle buik. Eet nooit 100% jezelf vol, maar zoals de RaMBaM ons adviseert: 75% van wat je lichaam nodig heeft. Dan ben je niet propvol, maar comfortabel en kun je na het eten gewoon lernen of dawnen.
Daarom zijn restricties [onthouding] van bepaalde toegestane zaken die joutot zonde kunnen leiden sterk aan te raden. Denk aan [over] eten of alcohol, maar ook liefde voor kleding, sieraden en dergelijke. Dus je kan er beter van afblijven wanneer het je uiteindelijk toch tot zonde kan aanzetten. De RaMCHaL legt dit domino-effect in Mesilat Jesjariem ook uit.
The bottom line is, dat het toch beter is om niet met je jetser hara in gevecht te gaan, met een zeer groot risico de strijd te verliezen? Deze toegestane zaken zetten mensen namelijk aan tot stelen, lasjon hara, overspel, jaloezie, arrogantie en andere narigheid.
Samengevat Je moet je van toegestane wereldse zaken afhouden die je niet nodig hebt of die je tot zonde leiden. Anderzijds, iets wat essentieel is voor je – om wat voor reden dan ook – mag je je niet van onthouden, want dan is het een awerah – zonde.
Hier is dus geen gulden middenweg.
Er is hierover nog veel meer te leren in de sjioer van rabbi Mizrachi. Het is niet noodzakelijk, maar mocht je mee willen lezen en lernen met de sjioeriem, kun je de Mesillat Yesharim hier [hebr-eng] of hier [eng] [mee]lezen.
