In Bereesjiet 1:2 staat volgens de Midrash een verwijzing naar de vier galoet, ballingschappen.

Rabbi Sjim'on ben Lakisj zei namelijk: “Ongevormd is Bavel en leeg is Medië, duisternis is Griekenland die de ogen van de Israëlieten verduistert met hun decreten. En diep is Edom [de erfvijand, waarmee Rome wordt bedoeld]. Hoe lees je dat in Bereesjiet? "En de aarde was ongevormd [Bavel] en leeg [Medië,] met de duisternis [Griekenland] over de oppervlak van de diepte [Edom/Esav], en de G'ddelijke Aanwezigheid zweefde op de oppervlak van de aarde".

Duisternis is dus de verwijzing naar Jawan galoet, de Griekse ballingschap. Deze galoet staat centraal tijdens Chanoeka.

De Grieken troffen harde maatregelen tegen de Joden waardoor het Jodendom en mitswot in praktijk brengen bijna onmogelijk werd gemaakt. Joden werden gedwongen om zelf in het openbaar te verklaren dat zij op geen enkele manier een deel hebben aan Hasjem's Tora.

De RaMBaM leert in Iggeret Hashmad dat de Grieken tweeënvijftig jaar over de Joden hebben geregeerd. Het was een enorme haster paniem, verborgenheid van Hasjem's Aanwezigheid. Chaos en beroering regeerden zonder dat er enige hulp kwam om Joden uit deze ellende te halen. Hij leert verder dat er vele wetten tegen het Jodendom passeerden. Hoewel het houden van de Sjabbat, het uitvoeren van de Brit Milah [besnijdenis] en het vieren van Rosj Chodesj [nieuwe maand] de bekendste waren, waren nog veel meer beperkingen om Hasjem naar behoren te kunnen dienen.

Het woordje tehom, diep, is zoals geleerd een verwijzing naar de huidige galoet, de galoet van Esav [die zal eindigen met de galoet van Isjma'el]. Het is dus die 'de diepte' uit Bereesjiet 1 omdat deze galoet eindeloos lijkt ten opzichte van de andere drie ballingschappen. Wij mogen ons dan afvragen waarom wordt de Griekse galoet beschreven als chosjech, duisternis, die als "over" de ballingschap van Esav [tehom; diep] ging? Het lijkt erop alsof de Grieken en Edom [Esav] hierdoor samen de Joden zullen aanvallen.

Waarom de Griekse invloed zo gevaarlijk is
De reden waarom een verband bestaat tussen de Griekse galoet en de galoet van Esav wordt uitgelegd door de Maharsha in Bava Basra. Maar eerst moeten we weten waar Jawan verdaan komt en waarom het zo'n stempel drukt in de huidige niet-Joodse wereld.

Jawan, de Grieken, stammen af van Jafet en is een hele sluwe vijand van Bnej Jisrael. In Parasja Noach staat dat het zo moge zijn dat G'd Jafet verlengt, maar hij zal wonen in de tenten van Sjem [Bereesjiet 9:27]. De naam Jefet is verwant met het woordje jofie, schoonheid. Dit betekent dat er schoonheid in Jafet te vinden is. Maar de pasoek vertelt wel duidelijk dat deze schoonheid alleen bestaat in de tenten van Sjem. Deze schoonheid - in cultuur, sport, filosofie, etc. - uit zich nu zonder heiligheid en G'ddelijke Aanwezigheid. Dus buiten de tenten van Sjem.

Hoewel de werkelijke Griekse galoet beëindigd werd door de overwinning van de Chasjmonaiem, bleef de Griekse invloed toch overeind staan en werd deze in de huidige galoet geadopteerd. De Maharsha legt verder uit dat de moderne cultuur haar bakermat namelijke heeft liggen in de Griekse cultuur ten tijde van de Griekse galoet [sport, filosofie, etc.]. Hoewel de moderne cultuur verpakt is in diverse jasjes, het is nog steeds dezelfde in schoonheid verpakte "duisternis" en leidt ons af van heiligheid.

Rav Hirsh gaat hier verder op in. In het kader van deze schoonheid [denk aan door middel van kunst, muziek, sport], is Jawan in staat om bij ieder mens een gevoelige snaar te raken. Zodra dit gebeurt, is de mens gevoelig en is hij gemakkelijk te misleiden naar het lage niveau van immoraliteit en en onethische hedonisme waar genot het hoogste doel is! Deze schoonheid van Jafet ligt hier nogmaals buiten de tenten van Sjem. Samen zijn Jafet en Sjem de perfectie die Noach voorzag, maar apart is de lege schoonheid van Jafet de tragedie die de wereld tot nu heeft gevuld. Deze lege schoonheid zweeft dus over die eindeloze diepte van de ballingschap van Edom. Een levensgevaarlijke combinatie.

Wanneer ons vervolgens verteld wordt dat er "chochmah bagojiem ta'amien... wijsheid onder de volkeren bestaat", zullen we dat als natuurlijk waar aannemen. Maar dat "torah bagojiem 'al ta'amien... Tora onder de volkeren bestaat", weten wij dat dit absoluut niet waar is. Het is nu eenmaal zo dat Tora en haar normen en waarden niet onder de gojiem bestaat. Zij zijn blind voor haar lessen. Enkel en alleen wanneer hun kennis wordt beheerst door onze heilige Tora [een Ben Noachitisch leven], kan de wereld hier voordeel uit hun kennis halen. Anderzijds strijden wij tegen een slimme en een goed geïnformeerde vijand die de Tora en haar navolgers wilt vernietigen.

In deze huidige galoet van Esav, zullen Joden zich minder gemakkelijk laten verleiden om de cultuur van Esav an sich te omarmen. De Jood zal zich zelfs niet aangetrokken voelen om zo'n levensstijl aan te meten, omdat de kenmerken van Esav dodelijk en ziekmakend zijn. Echter het is de chochmat Jawan [wat manifesteert als 'wijsheid onder de volkeren'] - de kennis en filosofie van de Grieken - die met de dodelijke ziekmakende kenmerken van Esav wordt gemengd waardoor het ook voor ons gevaarlijk wordt. Daarom is deze galoet één grote test voor de Joodse gedachten en ziel.

Rabbi Bachayah leert in Chovot Halelavot dat de eerste stap om de vijand [de jetser hara die ons uitdaagt ons te assimileren in het Edomistische Griekse cultuur] te elimineren is door hem te identificeren en te begrijpen wat de bedoeling van die verleiding is. Daarom moeten we ieder jaar de strijd van de Chasjmonaiem herdenken, omdat deze strijd dus nog steeds voortduurt. Daarom moeten wij in de voetsporen van de Chasjmonaiem lopen om zo de invloeden van buitenaf te bestrijden, zodat we loyaal en zuiver zijn naar Hasjem en Zijn Tora. Deze strijd zal tot de komst van Mosjiach voortduren, totdat hij al het kwaad in de wereld heeft vernietigd.

Alleen door het licht van de Tora, die gepersonifieerd wordt in de Chanoeka kaarsen, kan de vijand in de huidige schoonheid van Jawan gedetecteerd en vervolgens afgewezen worden! Daarom kan Chanoeka ook een belangrijk feest zijn voor Ben Noachieden, want ook voor hen is de schoonheid van Jawan zonder Tora leeg en gevaarlijk!

Hoe je al Ben Noach Chanoeka kan vieren, kun je hier lezen.

Bron: Limoed Jomi Rabbinic Festivals And Fast Days

©Jodendom-online 2015