De sjofar, de ramshoorn, galmt door de volle synagoge op Rosj Hasjana, het Joods Nieuwjaar. Honderd tonen, tien keer tien. We denken terug aan aartsvader Abraham die in plaats van zijn zoon Izaak – wat eerst de bedoeling was- een ram offerde. We horen het geschal van de sjofar de eeuwen trotseren en in de meest duistere tijden hoop, kracht en verwachting uitstralen. En we zien dat de klanken van de sjofar ons allen wakker schudden: Verbeter jezelf!

Tegelijkertijd staan de verschillende klanken van de sjofar voor diversiteit. Ieder mag zichzelf blijven, heeft zijn eigen geluid, identiteit, zijn eigen plaats en bovenal zijn eigen kracht. Honderd tonen, tien keer tien. 

Tien rechtvaardigen waren nodig
om de vernietiging van Sedom te voorkomen.
Maar om de hele wereld op zijn kop te zetten
is één criminele fanaticus voldoende!
(Reb Menachem Mendel van Kotzk)

Een oude uitspraak, maar de vertaalslag naar de actualiteit is helaas niet moeilijk te maken. Wat mensen met bloed, zweet en tranen hebben opgebouwd kan door een lone wolf met één enkel dodelijk salvo bruut worden vernietigd, werelden laten instorten. Word wakker! Open uw ogen! Sta op tegen de zieke eenling en tegen de kudde door wie hij zich laat inspireren, die het summum van kwaad vertegenwoordigt. Besef dat achteroverleunen, onverschillig zijn en niets doen, niet reëel is. Niet van deze tijd. Dit zou de universele en mondiale boodschap voor het nieuwe Joodse jaar kúnnen zijn.

Maar wat vertelt de sjofar ieder mens persóónlijk? Inderdaad: ontwaken! De klanken tonen dat ieder mens een geweldige kracht in zich heeft die hij kan opwekken en waarmee hij niet alleen veel voor zichzelf, maar ook voor de ánder kan betekenen.

Recentelijk had ik een gesprek over geloof met een intelligente jonge bewust Joodse vrouw. Ze gelooft niet in het G’ddelijke, vertelde ze mij vol overtuiging. Maar tijdens de Hoge Feestdagen gaat ze wel naar de synagoge, waar de bezieling, dat bijna mystieke gevoel dat ieder mens verbindt met de Eeuwige, ook haar niet vreemd is: En ieder jaar loop ik met mijn hoofd vol ketterse gedachten anderhalf uur naar de synagoge, meeneuriënd met gebeden waarin ik niet geloof. Niet geloven, tegen religie zijn, maar toch op de Grote Verzoendag, wanneer autorijden niet toegestaan is, anderhalf uur lopen en diep aangedaan aan het eind van de dienst het Sjema Jisraeel, Hoor Israël, luidkeels uitroepen uit het diepst van de ziel. Ook dát is de sjofar. Het geluid van het spirituele bewustzijn, de ziel die als het ware uitroept tot de Eeuwige: Vader in de hemel, redt me!

De Joden trekken zich even terug uit de gewone wereld van dagelijkse beslommeringen. Tien dagen lang, van Joods Nieuwjaar tot de Grote Verzoendag, zich concentreren op positieve capaciteiten. Proberen de inwendige krachten te bundelen. Kritisch naar zichzelf kijken en naar wat het jaar dat komen gaat, beter gedaan kan worden. Proberen om tot inkeer te komen, bedenken hoe aardiger te kunnen zijn, barmhartiger voor de medemens. We geven onze G’ddelijke ziel de mogelijkheid om in ons leven het voortouw te nemen. We proberen, juist vanuit onze diversiteit, eensgezind de lone wolf uit te schakelen. Het goede te laten prevaleren.

En we smeken de Eeuwige om een jaar van wederzijds respect, een jaar waarin de (lone)wolf en het lammetje vredig naast elkaar kunnen leven, een jaar van echte Sjalom, echte vrede, voor iedereen, júist ook voor de ander.

Een Sjana Towa Oemetoeka, een goed en zoet jaar, materieel en spiritueel!

©Opperrabbijn Jacobs 2016