Poerim is het feest dat ons herinnert aan de zege van de Jood Mordechaj over de snode Haman. Vernietiging veranderde in een grandioze overwinning voor het Joodse volk. De geschiedenis is vastgelegd in de Megilla, de rol van Esther. Wie Koningin Esther was, is u zeker bekend. En haar belangrijke rol in de Poerim geschiedenis, weet u ook. Maar kent u ook de vertaling, de betekenis van haar naam? 

Esther herbergt in zich een woord dat verborgen betekent. En in Megilla zit de betekenis: zichtbaar. Zichtbaar en verborgen: elkaars tegenpolen, gelijk licht en donker! In de hele Megilla komt niet een keer zichtbaar de naam van G’d voor. Wel zijn er verklaarders die uitleggen dat als er in de Megilla gesproken wordt over ‘de koning’, daarmee de Koning der koningen, de Eeuwige, wordt bedoeld. En dus staat de Eeuwige toch vermeld in de Megilla, maar dan wel op een verborgen wijze.

Er waren krachten die onder aanvoering van de toenmalige Haman het Joodse volk wilden uitroeien. Hoe reageerden de Joden op dat beangstigende vooruitzicht? Of beter geformuleerd: hoe hadden ze moeten reageren? Mordechaj had een zeer hoge positie in de regering en bovendien had hij ook nog het leven van de koning gered. Esther, zijn nicht, was Koningin. Zou het bewandelen van de politieke weg dan niet het meest kansrijk zijn geweest? Maar wat deden ze? Ze richten zich met het gehele volk in gebed tot de Eeuwige, ze hebben uitgebreid gevast en verzamelden de jeugd voor extra Joodse les! Pas daarna gingen ze de politiek inschakelen om het schijnbaar onafwendbare lot te keren.

Als een mens onverhoopt ziek is moet hij naar de dokter gaan. Maar kan een goede arts altijd genezen? Of is de genezing ook afhankelijk van iets Hogers, van G’d? En als dat dan zo is, dient er dan vóór of op zijn minst na de medicatie, ook ruimte te zijn voor gebed?

Wij worden helaas geconfronteerd met opkomende Jodenhaat, waarvoor wij onze ogen niet mogen sluiten. Israël ligt onder vuur. Eeuwenoude Joodse rituelen staan onder druk. Als Joodse Gemeenschap komen wij in actie, wij protesteren en proberen te weerleggen……….. Maar enkel de straat opgaan om te demonstreren en uitsluitend via netwerken en via de media de strijd aan te binden, is niet de juiste aanpak. Eerst hebben Mordechaj en Esther zich tot de Eeuwige gewend en G’d gesmeekt om hulp. Pas daarna begon het politieke spel! Zo gingen Mordechaj en Esther om met het toenmalige antisemitisme. Zichtbaar wendden ze zich eerst tot de Eeuwige en smeekten om hulp van Bovenaf. 

Maar ook in het latere duistere politieke steekspel, waar G’d als het ware onzichtbaar is, beseften ze dat de beslissing uiteindelijk Boven wordt genomen. Toen ik een tijd geleden een vergadering bijwoonde van het Nederlands Israëlitisch Kerkgenootschap, begon de voorzitter van het dagelijks bestuur zijn betoog met een verwijzing naar de Thora. Op de Raadvergadering van het IPOR mag ik al jarenlang de bijeenkomst openen met een gedachte uit onze G’ddelijke erfenis, het geheim van ons bestaan.

Ook als wij ons wenden tot de Overheid om Israël te steunen, om voor het behoud van vrijheid van G’dsdienst te vechten of om nog meer oog te hebben voor het opkomend antisemitisme, dan dienen wij op twee fronten te strijden: zichtbaar in gebed tot de Eeuwige. Maar ook in het onzichtbare, het politieke domein, waar G’d als het ware verborgen is, dienen wij van Zijn aanwezigheid doordrongen te zijn. Vandaar dat het feest Poerim heet.

Poerim, het Loten feest, een meervoudsvorm: Haman had door middel van het lot bepaald wanneer hij de vernietiging van het Joodse Volk ter hand zou nemen. Hoe een lot uitvalt, kan geen mens voorzien. Ook als de Eeuwige volledig verborgen lijkt, is Zijn aanwezigheid nog steeds bepalend en kan het uiteindelijke lot de kwalijke plannen van onze tegenstanders volledig teniet doen. 

En daarom ook nu: om de dreiging van het antisemitisme te bestrijden en om de vrijheid van G’dsdienst te behouden, dienen wij met een zichtbaar gebed te beginnen. En daarna moeten wij ervan doordrongen zijn, dat ook in het ogenschijnlijk niet-religieuze, waar G’d verborgen lijkt, het onvoorspelbare lot bepaalt en niet de logica. Van ons wordt actie verwacht. Wij mogen niet afwachtend achterover leunen en ons laten intimideren door de tegen ons kerende schijn. Het uiteindelijke lot zal met G’ds hulp in ons voordeel uitvallen, zoals dat ook toen geschiedde.

Mordechaj was actief op religieus gebied, waar de Eeuwige zichtbaar is, en op politiek gebied, waar G’d verborgen lijkt. In het gebed vooraf én tijdens de daarop volgende politieke acties, wist Mordechaj dat ons bestaan primair afhankelijk is van het lot dat Boven wordt bepaald.

Poerim geeft de kracht om ook de huidige Haman(en) te verslaan en zingend en dansend op te trekken naar Jeroesjalajim, onze Heilige Stad, spoedig in onze dagen. Dan zal er echte sjalom zijn, voor het Joodse volk en voor de gehele mensheid.

Lechajim, lechajim!

©Opperrabbijn Jacobs 2017