De Dag van het Jodendom wil de kennis over het Jodendom onder christenen bevorderen en de dialoog tussen Joden en christenen stimuleren. Een zeer belangrijk initiatief, maar daar mag het niet bij blijven.

In verschillende Europese landen werd woensdag de Dag van het Jodendom gehouden. Ook in een aantal Nederlandse bisdommen worden jaarlijks rond deze datum bijeenkomsten georganiseerd. Dit jaar stond de dag in het teken van het doorgeven van de traditie in het Jodendom en christendom. Ik denk dat katholieken enkele dingen kunnen leren van het Jodendom als het om het overdragen van traditie en geloof aan de volgende generatie gaat. Over het katholicisme bestaat – heel zwartwit gezegd – het beeld dat men zich af moet zonderen van de wereld als men erg gelovig wil zijn. Wij kennen dat ook in de Joodse gemeenschap, maar beleven het op een andere manier.

Twee gedachtes
Denk maar aan de aartsvader Jakob en Jozef. Jakob eist op zijn sterfbed in Egypte dat zijn stoffelijke resten acuut moeten worden overgebracht naar Israël, bij de graven van de andere aartsvaders. Daarentegen zegt Jozef dat zolang het Joodse volk in Egypte verblijft, zijn stoffelijke resten daar moeten blijven, om deze mee te nemen bij vertrek uit het ballingschap naar het Heilig Land. Dit wijst op twee zaken. Jakob leefde afgezonderd van de rest van Egypte. Hij had er niets mee. Jozef daarentegen was onderdeel van Egypte. Je kunt de Eeuwige dus dienen in afzondering (Jakob) of door in die wereld te staan (Jozef). Op deze twee gedachtes hinkt het Jodendom: enerzijds moet je je afzonderen, anderzijds midden in de wereld staan.

Het geloof overdragen
Wij kennen natuurlijk de sjabbat en het ochtendgebed, maar het grootste deel van de dag staan we gewoon in de wereld. Van ons wordt verlangd om juist daar de Eeuwige te dienen. En dat kan je ook doen wanneer je bijvoorbeeld eet: niet omdat het zo lekker is, maar om de kracht die je uit eten put, te gebruiken voor naastenliefde, om de Eeuwige te dienen. Het is een Joodse manier van denken en leven om in de wereld te staan, en bij alles wat je doet de Eeuwige voor ogen te houden. Omdat je zijn aanwezigheid steeds voor ogen hebt, wordt de Joodse traditie niet alleen tijdens bijbelles of op Sjabbat doorgegeven, maar ook in het dagelijks leven. Daarom dragen wij bijvoorbeeld een keppel en schouwdraden, als voortdurende tekenen die ons aangeven: ‘Ken God op al uw wegen.’ En vandaar de Mezoeza aan de Joodse deur. Wie naar buiten gaat, komt langs het perkamentje dat oproept God boven alles te beminnen. Je ziet dat Hij er is. Dat is de kracht van het overleveren van de traditie: het beperkt zich niet tot bepaalde delen van de dag, het is continu aanwezig. Alles wat je doet, is godsdienst. Zo draag je het geloof in de Eeuwige over.

Grootste gemene deler
In Nederland heten veel scholen christelijk of katholiek, maar het geloof is niet doorgedrongen, het beperkt zich tot de godsdienstles. Het is niet aanwezig in het dagelijks doen en laten. Dat is wat katholieken kunnen leren van het Jodendom. Het overdragen van het geloof mag je niet tot enkele momenten beperken maar moet overal in aanwezig zijn, in je huis, in de boeken die daar staan, in hoe je omgaat met het profane. Ondanks de verschillen hebben wij als Joden en katholieken veel gemeen. De grootste gemene deler in Nederland is dat er hier een nieuwe godsdienst is ontstaan: het secularisme. Wij moeten samen de hoogste prioriteit geven aan het tegengaan van de secularisatie, die steeds normaler wordt, terwijl godsdienst steeds meer als abnormaal wordt gezien. Dat is een kwalijke zaak, waartegen we samen moeten vechten.

Vriendschappen
Daarom is het bemoedigend dat ik vanuit heel Nederland ben gevraagd om te komen spreken tijdens de Dag van het Jodendom. Ik heb heel goed contact met mgr. Woorts, die namens de Nederlandse bisschoppen referent is voor Kerk en Jodendom. We zijn vrienden van elkaar. En er is een vriendschap ontstaan met het Neocatechumenaat. Deze vriendschappen bestonden in het verleden niet. De Dag van Jodendom is dus zeer belangrijk. Maar laat het er niet bij blijven. De dag mag een punt zijn om initiatieven te ontplooien, maar laat het daar niet bij. We moeten meer doen, maar dan moeten we wel willen.

©Opperrabbijn Jacobs 2018