Centraal in de dienst van Jom kippoer in de Tempel stond de loting van de twee bokken. De bok waarop het lot ‘voor HaSjeem’ viel werd als zondoffer gebracht en de bok waarop het lot ‘voor Azazel’ viel, moest weggezonden worden naar de woestijn (vgl. Leviticus 16:5 e.v.).

Geen slechte invloeden
Onze Chagamiem benoemden deze dienst als een ‘chok’ – een onbegrijpelijk voorschrift. Toch probeerden vele verklaarders in de loop der eeuwen een rationele uitleg te geven. Don Izaak Abarbanel (1437-1508) ziet hier een symbolisch gebed in de vorm van offerdienst. De beide bokken, die volledig gelijk moesten zijn, staan voor Jakob en Esau, die als tweelingen geboren een gelijke bestemming zouden hebben. Toch heeft het niet zo mogen zijn. Jakob werd de voorvader van het monotheïstische Jodendom, Esau de voorvader van het heidense Romeinse rijk.
Spiritualisme – het Jodendom en materialisme zouden in een langdurige strijd verwikkeld blijven. De Hogepriester sprak een zondebelijdenis uit over de weg te zenden bok (ibid. 21) om daarmee aan te geven dat hij alle dwalingen van het Joodse volk weet aan assimilatorische invloeden vanuit vreemde volkeren. Het wegsturen van de bok drukte het verlangen uit, dat wij verder verschoond zouden blijven van vreemde invloeden zodat wij ons volledig zouden kunnen wijden aan het ontplooien van onze ware identiteit en roeping. De bok werd weggestuurd naar de woestijn, die het ‘galoet’ symboliseert waarmee dan als het ware gezegd werd “de drukkende omstandigheden van de diaspora zijn de oorzaak van onze gevallen toestand”.

Zondebok
Maimonides (1135-1204) was het al eeuwen daarvoor niet eens met deze ‘zondeoverdrachttheorie’. Rabbiner Hirsch (1808-1888) ziet in de twee gelijke bokken de vrije keus van ieder mens. Het lot staat dan voor de keus tussen goed en kwaad, een spiritueel of materialistisch leven. Deze twee opties, waartussen vele mensen moeilijk kunnen kiezen, lijken gelijk maar leiden op de langere termijn tot geheel verschillende resultaten. G’d houdt beide krachten in evenwicht om de mens een reële keus te bieden. Jom kippoer biedt voldoende tijd om deze tweesprong te overpeinzen!