Het concept van Jom Kippoer is dat Hasjem voor Jisrael één speciale dag heeft voorbereid dat:
a: tesjoeva – tot inkeer komen – gemakkelijk aanvaard wordt
b: en de zonden eenvoudig worden uitgewist.

Apart gezette dag
In Bereesjiet/Gen. 1:5 staat: “En G’d noemde het licht ‘Dag’, en de duisternis noemde Hij ‘Nacht’. En het was avond en het was ochtend, één dag.
Opvallend is dat alleen deze dag met een hoofdtelwoord wordt aangeduid en de rest van de scheppingsdagen worden met rangtelwoorden gekwalificeerd [tweede, derde, enz.].
De Midrash Bereishit Rabbah 3:8 legt dit als volgt uit: “Hasjem gaf hen ‘één dag’ – Jom Kippoer”.
Tehilliem/Ps. 139:16 zegt: “Uw ogen hebben mijn onvervormde substantie gezien en in Uw boek waren ze allemaal geschreven, zelfs de dagen die gevormd waren, *een van hen is de Zijne “(כתיב וְלוֹ)”.
De Midrash [zie Yalkut Shimoni par.888 en Rasji’s comm. op deze pasoek] zegt: “van de dagen die Hasjem gevormd had, koos Hij één… Jom Kippoer”.

Waarom noemt de RaMCHaL specifiek “Het concept van Jom Kippoer is dat Hasjem voor Jisrael één speciale dag heeft voorbereid...” en niet “Het concept van Jom Kippoer is dat Hasjem voor de mensheid één speciale dag heeft voorbereid...”?

Jom Kippoer is alleen apart gezet voor degene die het tikkoenproces kunnen beïnvloeden
Het antwoord is, is dat er in een punt der tijds geen onderscheid bestond tussen Joden en niet-Joden. Adam Harisjon, die voor de chet – zonde – was de eerste die de titel ‘Jisrael’ kreeg. Deze titel heb je nodig om tikkoen – rectificatie – te kunnen doen van deze wereld van illusie [ontkenning van Zijn **ejn 'od milvado [Er bestaat niets naast Hem: Dwariem/Deut.4:35]; de ultieme leugen] en imperfectie [ten gevolge van die ontkenning van Zijn ejn 'od milvado verbergt Hij Zich meer] Olam Hazeh om te zetten in Olam Haba [Toekomstige Wereld].

Toen Adam Hasrisjon gezondigd had, viel de hele mensheid onder titel Jisrael waardoor de gehele de mensheid het tikkoenproces [lees hier een korte omschrijving] ten goeden konden beïnvloeden. Hoewel in de tijd van Noach iedereen een "Jisrael" waren, waren alle mensen slecht. Behalve Noach. Deze Dor Malboel – Generatie van de Zondvloed – weigerde Hasjem’s Wil te doen door het tikkoenproces voort te zetten [1. door het doen van mistwot, 2. bij het laten van mitswot tesjoeva doen en 3. het accepteren van jissoeriem/lijden als er geen tesjoeva gedaan werd]. Zij bezaten zo'n gajvah, hoogmoedigheid, dat Hasjem de wereld verwoestte met de Malboel. Dit was de eerste kans van 'Jisrael' als mensheid om de beria’ om te zetten naar Olam Haba.

De tweede kans was voor de generatie van Dor Haflogoh – de Toren van Bavel. Toen heeft de mensheid in plaats van tikkoen te doen wederom een opstand gepleegd tegen Hasjem. Toen zei Hasjem: “DAJ – het is genoeg. Nu ga Ik iemand zoeken waardoor niet meer de hele mensheid als Jisrael het tikkoenproces kan laten beïnvloeden, maar dat het proces via een uitstekend mens en zijn nazaten zal gaan [zoals het oorspronkelijke plan bij Adam Harisjon]”, en dat zijn onze Avot, Aartsvaderen. En wel: Avraham, via Jitschak en via Ja'aqov [die als persoon en al zijn nazaten definitief Jisrael werden genoemd]. Hierdoor ontstonden de nazaten Jisrael en alle andere volkeren, werden de gojiem – niet-Joden.

Toch wilde Hasjem de mensheid nog een derde, maar wel de aller laatste kans geven om als Jisrael het tikkoenproces voort te zetten en dat was Matan Tora. Hij heeft aan ieder volk de Tora aangeboden, maar iedereen weigerde het. Behalve – wederom – het de nazaten Jisrael. In één gioerproces van Matan Tora werden de nazaten van Avraham, Jitschak en Jisrael het volk Jisrael; het Joodse volk. Vanaf dát moment is het als niet-Joodse volk niet meer mogelijk om Jisrael te worden en het tikkoenproces te beïnvloeden. Dat kan alleen op een individuele basis via een gioerproces, het toetreden tot het Joodse volk.

Het originele idee, toen er een scheiding kwam tussen Jood en goj, is dat ieder goj 'gebonden' zou worden aan een Jood, zodat iedere goj toch betrokken zou blijven in het tikkoenproces. Alleen hebben de gojiem, in plaats zich aan de Joden te binden, door de eeuwen heen alleen maar chilloel Hasjem gepleegd en Joden vervolgd [ja'aveed; vervolgen]. Hierdoor zijn zij zoals in de tijd van Noach en de Toren van Bavel het tikkoenproces continu tegengegaan. Het gevolg hieruit is dat voor een goj ingewikkeld wordt om überhaupt het Olam Haba te verdienen, want de meeste zullen door hun antipathie [tegenwerken] of zelfs haat tegen de Joden [vervolgen] Olam Haba niet betreden [bron]. Dit kan namelijk slechts door twee dingen:
1. je aan de Zeven Wetten van Noach houden.
2. de Joden ondersteunen in het tikkoenproces [ja'avod; assisteren].
Zie hoe dicht ja'aveed [vervolgen] en ja'avod [assisteren] dus liggen, maar zie hoe groot de gevolgen kunnen zijn.
[Kennis van G’ds Plan/1. Het fundamenteel concept van deze beria, schepping/1.3 Geschiedenis van de scheiding tussen Jood en niet-Jood]

Dit betekent ook dat Jom Kippoer opsich geen betrekking heeft op niet-Joden. Jom Kippoer is één dag dat apart is gezet enkel en alleen voor de Joden. Op Rosj Hasjana wordt de hele beria’ – ook de niet-Joden – geoordeeld en hun oordeel wordt ook op Rosj Hasjana bezegeld. Echter de Joden - doordat zij de taak hebben van het tikkoenproces – krijgen nog Tien Dagen om in ‘hoger beroep’ te gaan tegen het oordeel. Na Jom Kippoer wordt het oordeel voor de Joden eveneens bezegeld. Als de zonden van de Joden op deze dag niet eenvoudig gewist zouden worden, dan zou de gehele beria’ geen bestaansrecht meer hebben, omdat niemand meer bestaat die verantwoordelijk is voor het tikkoenproces.

Jom Kippoer rectificeert niet alleen voor de Joden, maar voor de gehele beria’
Jom Kippoer rectificeert alle schade wat Jisrael heeft gemaakt, zo ook wordt alle duisternis – als gevolgtrekking – door deze schade verwijderd. Wanneer een niet-Jood zondigt, heeft dit alleen effect op zichzelf en zijn directe omgeving. Dit kan wel als een olievlek werken. Maar wanneer een Jood zondigt, heeft dit direct invloed op de gehele beria’, dus ook op de twee werelden boven ons [Jetsirah en Beria]. Hoewel Jood als niet-Jood iedere dag tesjoeva kan en moet doen, is Jom Kippoer een dag waar de vergeving van zonden van de Joden gemakkelijk door Hasjem wordt geaccepteerd en de zonden worden dus eenvoudig kunnen worden verwijderd. Ook dít heeft direct effect op de gehele beria’, inclusief voor de niet-Joden. De duisternis – dat door zonde wordt veroorzaakt – zorgt ervoor dat Hasjem’s Aanwezigheid meer verborgen [hester] is, zodat de duisternis [kwaad] meer speelveld krijgt. Want iedere zonde die iemand maakt, doet Hasjem’s hester toenemen. Ook hierin helpt Jom Kippoer deze schade te corrigeren waardoor niet-Joden en de gehele beria’ profijt van hebben.

Deze hester zorgt er dus voor dat wij meer afstand creëren tussen onszelf en Hasjem. Door Jom Kippoer doen wij tesjoeva en komen wij terug op het niveau van heiligheid en nabijheid van Hasjem [hester neemt af, Hasjem’s Aanwezigheid is duidelijker]. Dat niveau van heiligheid is hetzelfde niveau als voor de zonde.

De hasjpa’ah van Jom Kippoer
De RaMCHaL leert dat op Jom Kippoer een licht schijnt die in staat is álle zonden van Jisrael te verwijderen. Dat Licht is een speciale hasjpa’ah – neerwaartse stroom van G’ddelijke zegeningen, spirituele energie en verlichting. Tesjoeva alleen is niet in staat schade als gevolg van de zonden van Jisrael te corrigeren. Dit speciale Licht is beschikbaar op Jom Kippoer en is noodzakelijk al het kwaad ongedaan te maken [voor meer: Kitzur HaKavanot pag. 104 en 145 mbt het begrip en het aard van dit Licht]. Dankzij deze hasjpa’ah is Jisrael in staat zich aan de verplichtingen van de onthoudingen van deze dag te houden, zoals eten, drinken, wassen, leren schoenen dragen, je huid insmeren en huwelijke betrekkingen hebben. Hoewel op Sjabbat de Joden zich van iedere melachah – arbeid – onthouden om meer tot het ĝasjmisje – spirituele – te komen, om de hasjpa’ah van Jom Kippoer te kunnen ontvangen, moeten we ons nóg verder van de fysieke wereld afzonderen dan op Sjabbat. Hierdoor komt Jisrael volledig los van de fysieke elementen van Deze Wereld. Hierdoor wordt Jisrael deels verheven tot op het niveau van de malachiem- engelen – die ook niet onder fysieke verlangen staan.
Door ons strikt aan de extra verboden van Jom Kippoer te houden, is de hasjpa’ah van Jom Kippoer in staat het proces van het verwijderen van onze zonden te voltooien. Mits [!] wij onze naasten vergeving hebben gevraagd voor hetgeen wij bij hen fout hebben gedaan [Yoma 85b].

Dit betekent concreet dat de extra onthoudingen op Jom Kippoer geen teken van rouw zijn [zoals op Tisja Be’av] of een vorm van straf, maar een enorme feestdag vol simche!

Jom Kippoer en Bne Noach
Hoewel Jom Kippoer één dag is dat opzij is gezet voor de Joden en de Noachieden niet verplicht zijn om zich van eten en drinken en dergelijke te ontdoen, is deze heiligste Joodse dag wel een herinnering aan Noachieden om goed te maken met andere mensen en om vergiffenis te zoeken bij G’d. Ook al is hun lot voor het komende jaar tijdens Rosj Hasjana al verzegeld. Wij weten namelijk niet of Hasjem wel of geen uitzonderingen voor het niet-Joodse individu zal maken. Daarom zegt Jesjahoe 55:6 duidelijk: “zoek Hasjem waar Hij gevonden kan worden, roep Hem aan wanneer Hij dichtbij is”. Jom Kippoer de dag waarin Hasjem heel 'dichtbij' is, en daarom ook voor Noachieden een moment om vergeving aan elkaar en aan Hem te vragen en een chesj bon – [(mentale) rekening] op te maken waardoor ook de Ben Noach zich wapent om in het komende jaar niet dezelfde fouten te maken.

*Footnote: In het Hebreeuws staat “וְלוֹ אֶחָד בָּהֶם" welo ‘echad bahem wat vertaald wordt alsof welo met een ‘alef’ geschreven is: ולא . De ‘welo met een waw, betekent ‘hem’ en ‘welo’ met een alef betekent ‘en niet’ waardoor het vertaald wordt met: “Uw ogen hebben mijn onvervormde substantie gezien en in Uw boek waren ze allemaal geschreven, zelfs de dagen die gevormd waren, zelfs een van hen.” Vandaar dat in sommige versies van Tehilliem “(כתיב וְלֹ֖א)” staat aangeduid.
**Footnote: Hasjem is de Enige die echt bestaat en Realiteit ís [‘Ejn ‘od milvado’] en wij zijn slechts een geschapen realiteit binnen de werkelijke Realiteit die naar Zijn wens ieder moment tot een einde kan laten komen [Zie voor meer “Waarom onze ziel zonder lichaam wel pijn en plezier ervaren in Gehinnom en Gan Eden”]. Die ontkenning van Zijn werkelijke realiteit en de erkenning van jouw realiteit [dat jij ook bestaat], omvangen alle awerot, zonden. Dit wordt “jesj 'od milvado' genoemd, er is naast Hem [chas wesjalom] 'jij'. Het gevolg is dat je Zijn wil weigert te doen te doen en alleen jouw wil wilt doen. Deze spanningsveld [wel of niet Zijn wil doen omdat Hij de Enige is] heet het bechirahpunt, oftewel het moment dat jouw vrije wil wordt geactiveerd. En iedereen zit in deze strijd. Dat komt omdat iedereen gajvah – arrogantie – heeft. Gajvah is niets anders dan 'jesj 'od milvado': ‘ik besta [ook] naast G’d’ [chas wesjalom].

Bronnen:
Derech Hashem Elucidated IV:8:5 van rabbi Moshe Chaim Luzzatto ZT”L
Daat Tevunot van rabbi Moshe Chaim Luzzatto ZT”L

©Jodendom-online 2018