Wat doen de zielen in het hiernamaals? De Talmoed spreekt duidelijk over de Hemelse jesjieves: demesivta d'rkia.De Talmoed zegt: ‘geprezen is hij die hier aankomt met de lessen (Talmoed) in zijn hand(palm).' Dit is verbazingwekkend! Wat betekent dit concreet? Alles wat je hier aan Torastudies leert, leer je in de mesivta d'rkia op een hoger niveau. Het lagere level van Gan Eden ligt in de wereld van Jetsirah. De hogere level van Gan Eden ligt in de wereld van Beriah. Een beloning is toegang krijgen op zo'n jesjive om vervolgens (Tora) lessen die je hier leerde daar te herhalen, maar wederom op die hogere level.

Tora kan op diverse levels onderwezen worden. In deze wereld leert men pesjat,de letterlijke betekenis van de Tora. In de wereld van Jetsirah leren wij remez, de diepere betekenis van de Tora. In de wereld van Beriah leren wij drasj, het niveau van de metafoor. Tot slot leren wij in de wereld van Atsiloeth sod, het kabbalistische niveau. Wanneer wij de eerste letters van pesjat, remez, drasj en sod samenvoegen, komen tot prds. De medeklinkers van het woord pardes. Pardes betekent tuin of boomgaard, maar wij vertalen dit in regel met paradijs.

Ook hier leren wij op de vier verschillende niveaus, maar die zijn niet te vergelijken met het bestuderen van een land met cultuur en taal. Je kunt er nog zoveel daar over leren en daarover weten, maar écht ervaren kun je pas als je dat land ook écht bezocht hebt. Zo is dat ook met het bestuderen van de Tora in de vier niveaus in dit leven ten opzichte van het hiernamaals.

De dood is het tegengestelde van het geven van Torah,
De dood is als een brandende Torahrol,
De dood is als een tegenovergestelde van Waarheid en Vrede.
Er zal geen dood meer bestaan in de de Komende Wereld:
Olam Haba
Megillah 29a; Ketoevot 17a; Sjabbat 105b, Moed Katan 25a; Soekka 32b

Alles komt in uit handen van Hemel, behalve jirat sjamajiem. Dit betekent dat alles uit de Hemel komt, zowel goede dingen als slechte dingen. Voorbeeld: je wordt in galoet geboren. Dit was een hemelse beslissing geweest. Maar hoe je hier mee omgaat en met deze situatie dealt is het enige wat niet uit handen van de Hemel komt. Jouw reactie op de situatie geeft weer in hoeverre jij de Hemel vreest door de situatie te accepteren en er wat van te maken of geen vrees kennen en je in woede en frustratie te beklagen tot je een ons weegt. Zodra je dood gaat is alles duidelijk: ‘nu snap ik waarom ik toen daar geboren werd, deze relaties onderhield, daar mijn werk had en waarom ik dit en dat moest ondergaan'. Je reacties op je lot. Denk aan de openhartoperatie. Een zoeloe die zijn levenlang moest vechten voor zijn leven door de stammenoorlogen, komt in de Westerse wereld en neemt een kijkje in een steriele operatiekamer. Op tafel ligt een man te slapen en een team van wit geklede mensen gaan hem levend en wel opensnijden! Voor de zoeloe is dit je reinste marteling, niet wetende dat het team van wit geklede mensen de man op de tafel zijn leven trachten te redden. Wij zijn de zoeloes in G'ds operatiekamer met een heel beperkte zich op het leven.

In dit kader betrekken wij zijlings de gilgoel erbij: reïncarnatie. Reïncarnatie is een algemeen geaccepteerd goed binnen het Jodendom. De reden van gilgoel kunnen zijn:

• tikkoen (herstel)
• Het verheffen van de ziel. Arizal zegt dat de ziel steeds moet terugkomen totdat hij alle 613 mitswot in gedachte, spraak en daden vervuld heeft. Dat je diverse gigoeliem kosten. Stel, iemand heeft een specifieke mitswe waaraan hij zijn hele leven wijdt. Hij heeft geld genoeg en hoeft niet te werken en daarom wilt hij zijn tijd aan een speciale mistwe voldoen door bijvoorbeeld zieke mensen te bezoeken. Niemand, ook hijzelf, weet niet waarom het zijn mitswe is. Sommige mensen hebben een bepaalde gelegenheid om zich te wijden aan een bepaalde mitswe. Deze mensen zijn dikwijls een gilgoel omdat in hun vorige leven om een bepaalde reden geen ruimte bestond om naar bijvoorbeeld zieke mensen om te kijken.

Waarom ik, waarom nu? Wij nemen een kijkje in de Middeleeuwen. De Spaanse Inquisitie om precies te zijn. Je verlaat als Jood het land of je wordt op de brandstapel gebracht. Het enige wat je nog van de brandstapel kan redden is het kruis, avoda zerah, afgoderij. Dit is een vreselijke, maar tegelijkertijd een unieke tijd. Een vooraanstaande kabbalist schreef dat de zielen van deze generatie zo moesten lijden om G'ds Naam te heiligen. Waarom toen, want het is nooit meer gebeurd? Deze generatie, zo legt hij uit, is de gilgoel van de generatie van Achab en Isebel. Hun probleem was hun passie voor de afgod Baäl (2 Kon. 18-19). De correctie voor de avodah zara is dus de Heiliging van G'ds Naam en deze generatie kreeg een specifieke keuze. Waarom nu, waarom nu? Zodra wij op het plateau staan om alles te kunnen overzien, zien wij waarom wij op dat moment vervolgd werden en voor een keuze werden gesteld opleven en dood. Het overzien dat we een leven daarvoor G'ds Naam hadden ontwijd en dit mogen rechttrekken. De methode van de tikkoen is namelijk met het geen je gezondigd hebt, dien je immers recht te trekken. M.a.w. in dit leven is slechts beperkt aantal zaken onduidelijk. Dit - zo ondersteunt Arizal - de reden waarom de Misjnah gelijk heeft dat heel Israël een plaats in het Olam haba hebben. Heel Israël betekent alle zielen van Israël komt in Olam haba. Zij het door een gilgoel, gehenna of slechts een doop in de rivier de Dinor. De ziel is eeuwig en G'ddelijk en zal uiteindelijk de perfecte staat bereiken. Maar niet alle lichamen hebben een plaats in Olam haba. Degene die geen plaats in Olam haba krijgen heeft altijd betrekking op het lichamelijke. Dat zijn degene die de herrijzenis van de doden afwijzen.

Rasji: "G'd zetten dit licht [Bereesjit/Genesis 1:4] apart voor de rechtvaardigen in de Olam Haba."
Bereesjit Rabba 3:6

Wanneer iemand overlijdt, moeten wij naast dat wij voor het Bejt din sjel ma'alahte staan ook  de "din wechasjbon"  (volledige rechtvaardiging en een boekhouding) afleveren. De Baal Sjem Tov zegt daar iets moois over. Het is als het ware een zielenaccount dat wordt bijgehouden wat je tot nu toe gedaan hebt. Din betekent rechtvaardiging en chesjbon betekent (be)rekening. Wat komt eerder: chesjbon of din? Als je zegt "chesjbon", dan is het een berekening betreffende je eigen gedrag. Wanneer je eerst voor "din" kiest, dan zie je een levensvideo van een ander. Ja, dan hebben wij het hoogste woord. We hebben állemaal een oordeel over een ander klaar staan betreffende de flaters en zonden. Maar zoals jij de ander oordeelt, zo oordeelt de ander net zo goed over jou. Als jij iemand positief beoordeeld zal jij ook positief beoordeeld worden.

Vervolgens gaat men naar de Gehenna. De Gehenna is - zoals eerder aangegeven - geen fysieke plaats.

Gelukkig is hij die hier (Olam Haba/Toekomstige wereld) zonder schaamte komt
Sefer Hazohar 14a

Na dit leven kunnen we niets meenemen. Wat we wel mee kunnen nemen zijn goede daden, chesed en Tora. Materialisme is zo oppervlakkig en is als de wind. Ok, je moet blij en dankbaar zijn met je materiële rijkdommen, maar het mag geen doel op zichzelf zijn (Babel), maar een instrument om een nog beter mens te zijn. Hoe onthand men zich voelt als de pc een crash maakt. Nee, ook de pc is een middel om goed te zijn. We moeten prioriteiten niet door elkaar halen. Omdat we alleen goede daden, chesed en Tora kunnen meenemen, kunnen we tesjoeva alleen in dit leven doen. Je komt dan in de Gehenna - zoals eerder gezegd - voor uiterlijk 12 maanden en dán doe je in het hiernamaals tesjoeva. Dit is - ook al eerder aangegeven - een zeer pijnlijke ervaring. In de Gehenna voelt de nesjomme een intense schaamte hoe hij zijn leven heeft verspeeld - het leven dat door G'd gegeven is. De Gehenna is een state of mind als of  je in vuur en vlam staat en verbrand word. Kijk maar als jij je schaamt. Dan wordt je vuurrood. In de Gehenna pijnig jij jezelf. Dat doet G'd of de christelijke duivel niet. Je kan, omdat je geen lichaam hebt, niet uit die schaamteloze toestand komen.

Echter - volgens de Talmoed - is Korach een uitzondering. N.a.v. zijn opstand tegen Mosje werd hij met zijn aanhangers door de aarde opgeslokt. Maar omdat zijn nazaten Channa en Sjmoe'el hanevi zulke tsaddikiem waren, had hij minder schaamte.

De Gehenna is een zuiveringsplaats waar je niet weg kunt. Na de Gehenna krijg jij je doop in de rivier de Dinor en dan betreedt je het Olam haba. Er zijn niet zulke fysieke activiteiten zoals hier, maar zoals eerder gemeld krijg je de gelegenheid om te lernen en je blijft in Olam haba tot de wederopstanding van de doden. De nesjomme gaat weer terug in het lichaam.

Zal er na de wederopstanding der doden weer een vorm van sterfte zijn of blijf je in je lichaam voor altijd? RaMBaM spreekt over een zeer lange tijd na de wederopstanding, maar we zouden uiteindelijk toch weer dood gaan en dan gaan we weer naar Gan Eden om daar de beloning te ontvangen. RaMBaM gelooft namelijk niet in de gigoel. RaMBaN - die wel in de gilgoel gelooft - is daar absoluut niet mee eens. Na de wederopstanding blijven we hier. De G'ddelijke openbaring zou volgens hem hier plaatsvinden. We zullen het zelf zien. In het Jodendom is namelijk het hier en nu het belangrijkste.

Het is daarom fascinerend om aan te merken dat wij volgens Sjabbos 31a daadwerkelijke vragen - die we eerder noemden - door het Hemelse Rechtbank gesteld worden. Weet je wat de allereerste vraag zal zijn? De verrassing is dat het niet  "geloof jij in G'd" of "heb jij tijdens Jom Kippoer gevast" zal zijn, maar "ben je eerlijk geweest in zakendoen?" En dan niet hoe godsdienstig je met G'd was, maar hoe jij je bedrijfszaken leidde. Was jij open en eerlijk tegen mensen? De tweede vraag, echter, gaat naar het hart van ons Joodszijn."Heb je vaste tijden voor studie Torah vastgelegd?" Het zou blijken dat het vertrouwd zijn met de Tora en het worden van een goed geïnformeerde Jood dé sleutel te zijn die de deuren voor al het andere in het Joodse leven opent. Is het geen merkwaardige verschijnsel van onze tijd dat veel van onze briljantste procureurs, verdedigers en rechters géén enkele pagina van Talmoed of de klassieke Joodse encyclopedie ooit geopend hebben? Of dat de meeste van onze beste medici de medische geschriften van RamBaM volledig onbekend mee zijn? Of dat onze machtigste bedrijfsmagnaten op Joods gebied onwetend en zelfs ongeletterd blijven? Eens komen we voor het rode stoplicht te staan en dan is onwetendheid over de wet geen excuses. Geen politieagent zal het acceptabel vinden dat de automobilist niet wist dat hij voor het rode stoplicht moest stoppen. In deze dagen hebben we alle gelegenheid om niet een onwetende, een ongeletterde te zijn. Sjioeriem is overal van het Net af te halen of zelf bij een rabbijn te volgen. Je kunt zelfs een eigen virtuele rabbijn kiezen! De Talmoed was ooit een gesloten onbereikbaar boek voor de onwetenden. Nu kun je de Talmoed zelf kopen, zowel op cdrom als fysiek in boekvorm, zelfs in het Engels. Zorg ervoor dat je op de vragen van het Hemelse Rechtbank bevestigend kunt beantwoorden. Laten wij voor zorgen dat wij straks niet met een mond vol tanden komen te staan.

 In de Olam Haba (Toekomstige wereld) zal de Gehinnom niet meer bestaan. G'd zal de zon van haar plek nemen en zal met haar stralen de vromen genezen en de zondaren bestraffen.
BT N'dariem 8b

Bronnen:
Angels Heaven and Hell- Rabbi Nissan Dovid Dubov
The Final Exam- Yossy Goldman
Sjioer Kohelet 1 d.d. 29-10-2006 Diasporajesjive Jeroesjalajiem- rabbijn prof. Efrayim Sprecher

©FAQ-online 2007