De aarde is één zestigste deel van de aardse Gan Eden.
De aardse Gan Eden is één zestigste deel van de Hemelse Gan Eden.
De Hemelse Gan Eden is één zestigste deel van de Gehinnom.
Sommigen zeggen dat de Gehinnom onmetelijk is.
Pesachiem 94a

Wat gebeurt er precies met je ziel wanneer je komt te overlijden en je lichaam is begraven? De Talmoed zegt dat de ziel voor het Hemelse Gerecht - Bejt din sjel ma'alah - komt te staan. De ziel moet rekening afleggen over zijn of haar leven: din wechesjbon (oordeel en rekening). De Talmoed beschrijft specifieke vragen die ons gesteld zullen worden:

1. Heb jij je daden met geloof gedaan?
2. Heb jij je partner gevonden en jezelf voortgeplant?
3. Heb jij tijd vrij gemaakt voor Torastudie?
4. Enz.

Al je daden worden als een video aan jou getoond en je gedachten zullen als het ware deze film als geluidsfile ondersteunen, wat hardop afgespeeld zal worden. Er zullen momenten zijn dat je hele hilarische en humoristische fragmenten zult zien en zult horen, maar ook hele generende momenten, verdrietige en hele blijde. Vele zaken zijn wij al lang weer vergeten en ook dat zullen wij weer onder ogen moeten zien, zoals je bijvoorbeeld een voorval vergeten bent en een vriend attendeert je daarop: ‘Kun jij je nog herinneren dat jij toen dit en dat zei en toen dit en dat deed?' Opeens weet je het dan weer!

Na de film krijg jij je recensies over jouw levensfilm te horen. Je slechte kanten worden door bepaalde critici bekritiseerd en er zijn critici die jouw goede daden zullen benadrukken. De Talmoed zegt dat je geoordeeld bent en dan word Olam haba de volgende issue. Alleen RaMBaM en RaMBaN hebben een verschillend idee over de Olam haba. De Misjna zegt dat heel Jisrael deel heeft aan de Olam haba. RaMBaM  zegt dat de Olam haba de wereld van de zielen is. Dat is de wereld na de dood: het hiernamaals. De geestelijke beloning is vele malen groter dan hier en uit zich in een koesterende licht nav je daden in deze wereld. De RaMBaN is daar niet mee eens. Volgens de RaMBaN betekent de Olam haba in de Talmoed de wereld van de opstanding.

RaMBaM heeft duidelijk over een andere dimensie en tijd en de RaMBaN heeft het over een geschiedkundige Olam haba. Dit betekent niet dat de RaMBaN niet in een hiernamaals, in een wereld van de zielen gelooft. En beide geloven in de terugkomst van de ziel in het verrezen lichaam en beide geloven in de Bejt din sjel ma'alah. Echter is het een kwestie van verschillende uitleggingen omtrent het concept "Olam haba".

Toen Rav Eliezer ziek werd, kwamen zijn studenten op ziekenbezoek en zij zeiden:
 "Meester! Leer ons hoe wij moeten leven, zodat wij de Olam Haba (toekomstige wereld) verdienen!"
Hij antwoordde: "Ga zorgvuldig met jouw medemens om en behandel hen met eerbied" 
Sjabbat 127a

Door je te realiseren dat de Bejt din sjel ma'alah met rechters, getuigen, advocaten en aanklagers werkt, ga je rekening mee houden hoe je moet leven. Je ontwikkelt met deze realisatie een jirat sjamajiem: "vrees voor de Hemel". Hierdoor wordt je bewust dat je een keer doodgaat. Deze gedachtegang kan je tegenhouden om te zondigen en je gaat de strijd aan tegen je jotzer hara, je kwade neigingen. Wanneer je je jotzer hara niet in bedwang kan houden, adviseert de Talmoed de Sjema te lezen. En als dat niet werkt, denk dan aan de dag van je dood.

Olam haba heeft niet de kenmerken zoals deze wereld en ieder mens genereert door aanwijzingen "hier beneden" zijn eigen Olam haba.

"De rechtvaardigen onder de gojiem (Niet-Joden) hebben
een aandeel in de Olam Haba (Toekomstige Wereld)" 
Talmoed Avoda Zara 10b; 18a

In de Misjna - Oekzin 12 - staat: ‘oseh hakodesj baroech Hoe lehanechiel lechol tsadiek we tsadiek sjaj olomot' De Heilige - Geprezen is HIJ - maakt iedere rechtvaardige om 310 werelden te beërven. Sjaj betekent "gschenk" en de getalswaarde - hoe kan het ook anders - van Sjaj is 310 (Sjin is 300 en Joed is 10). Sjaj olomot is dus een geschenk van 310 werelden. Dit is een enorme grote beloning voor de daden in dit leven. Ieder persoon wordt voor goede daden beloond. Hasjem zal geen enkel beloning voor wie dan ook tegengaan. De Talmoed zegt ook dat er geen beloningen van de mistwes in deze wereld te vinden zijn, behalve beloningen van enkele mitswes die specifiek in de Tora vermeld staan. Daarom is RaMBaM van mening dat de regen die Hasjem het land geeft omdat men zijn inzettingen volgen (Dwariem/Deut. 11:13-21) geen echte beloning is voor de mitswe, maar een voorziening om de mitswe te vergemakkelijken. Als de regen op tijd neerdaalt, is het land gezond en te bewerken waardoor we werk en dus eten hebben. Wanneer we voldoende eten hebben, is de kans groter dat we fatsoenlijker leven, waardoor de kans groter is dat wij de mistwot naleven. Maar de geestelijke beloning vindt in de Olam haba plaats en deze is niet te vergelijken wat je hier kunt ervaren. Men zegt dat het 310 keer prettiger aanvoelt dan alle materiële genietingen hier op aarde!

Hoeveel je krijgt of wat voor deel je krijgt, genereer jij zelf (dat is beloning van "boven" dat van "beneden" komt). Echter wat je hier genereert kan in Olam haba niet verbeterd of vermeerderd worden, zoals bijvoorbeeld een nog betere boom wilt waar je onder kunt liggen. Je bent nu eenmaal de markt  (dit leven) afgelopen en buiten de markt is geen koop en verkoop.

Eén moment van verrukking uit de Olam Haba (toekomstige wereld)
overtreft alles in deze wereld.
Misjna Pirké Avot 4:17

Iemand kwam terug uit de Olam haba en men vroeg: ‘wat heb je gezien?' Hij zei: ‘de rijken van hier zijn de armen daar en de armen hier zijn de rijken daar'. Hier kunnen dit als volgt opvatten: de beloning in Olam haba worden gegenereerd door iemands daden, de beloningen n.a.v. nagevolgde mitswot ontvangen wij dus in Olam haba. Dit heeft dus betrekking op de goede daden. De verkeerde daden moeten gerectificeerd worden. Deze rectificatie vindt plaats in de Gehenna. In de TeNaCH wordt er een plaats bij Jeroesjalajiem het dal van Gehinnom genoemd. Het wordt in de Talmoed als het ware een depot van geestelijke rectificatie gezien. Alles hier heeft een geestelijke tegenhanger. Zo ook Gan Eden. Ooit was hier op aarde Gan Eden. Dit is precies zo in het hiernamaals en voordat je die betreden mag zal je eerst gelouterd moeten worden, want jouw verkeerde daden moeten gerectificeerd worden.

De misdadiger, wiens zonden zwaarder wegen dan zijn verdiensten,
wordt na de dood gestraft voor zijn zonden.
Daarna heeft hij recht op de eeuwige beloning van de ziel,
tenzij hij behoort tot de groep misdadigers waarover staat geschreven dat zij een deel in de Olam Haba (Komende Wereld) verloren hebben.
Hilchot Tesjoewa 8:1

Sommige Tsaddikiem gaan direct naar Gan Eden, maar ze moeten net als iedereen zich laten dopen in de rivier Dinor. Waarom moeten wij ons dopen in deze spirituele rivier? Talmoed Jeroesjalami quote dat rabbi Zere 100 dagen moest vasten om de Babylonische Talmoed te vergeten om zo de JT te kunnen begrijpen. De BT heeft namelijk een bepaalde manier van denken en de JT heeft een geheel andere benadering. Je moet de eerste vergeten om de tweede te begrijpen. Als je naar Olam haba gaat, heeft je ziel nog de wereldse "benadering". Je bent op de dagelijkse beslommeringen ingesteld die je zeventig-tachtig jaar naleefde. Wanneer je dood gaat, laat de ziel deze gewoonte niet zomaar los, waardoor je de Olam haba niet voldoende zal waarderen. Dopen in de Dinor is als het ware een bitoel, een nietigverklaring van je wereldse "ik". Je wordt een nieuw mens waardoor je Gan Eden ka betreden. Wanneer iemand onrechtvaardig is, wordt hij eerst naar de Gehenna gestuurd. Dit duurt hoogstens twaalf maanden. Alle pijnen op deze wereld is slechts een fractie van de Gehenna. Het is daarom ook vreselijk daar te zijn, hoe kort het ultieme straf van twaalf maanden ook lijkt. De Midrasj spreekt over de vuren van de Gehenna en de sneeuw van de Gehnna. Wanneer iemand geestelijk koud is geweest, moet hij opgewarmd worden. Iemand die geestelijk te vurig was, moet hij worden afgekoeld. Gehenna is als een pijnlijke schrobbeurt.

Iedere Sjabbat is de Gehenna gesloten en mogen de zielen de Gehenna verlaten! De reden waarom het avondgebed voor het einde van de Sjabbat extra lang is, is om de tijd dat de zielen uit de Gehenna is te verlengen.

De Kaddiesj wordt elf maanden opgezegd. Waarom elf en niet twaalf? Door het twaalf maanden op te zeggen impliceer je namelijk dat de overledene uiterst slecht is geweest. En waarom wordt de Kaddiesj überhaupt opgezegd als het geen rouwgebed is? Omdat de overledenen zonder lichaam niet in staat is om de mitswot te voldoen. Mitswe betekent namelijk "aansluiting met Hasjem". Het is daarom ook niet belangrijk of de ziel in de Gehenna of in Gan Eden verkeert. De ziel wordt door de Kaddiesj sowieso verhoogt.

RaMBaM: Maar onrechtvaardigen zullen eeuwig gestraft worden voor hun misdaad,
wanneer zij sterven zonder tot inkeer te zijn gekomen.
Want wie oprecht berouw heeft en tot inkeer komt
 heeft recht op zijn deel in de Olam HaBa (Komende Wereld).
Hilchot Tesjoewa 3:14

Men denkt dikwijls dat het hiernamaals niet tijdgebonden is. Toch is dit niet helemaal juist. Uiteraard zijn de geestelijke wezens niet aan tijd gebonden op de manier zoals wij die zijn, want zij leven in een heel andere dimensie en wereld dan wij. Maar dat men daar wel een tijdspanne aanhouden moet duidelijk zijn doordat de onrechtvaardige zielen op Sjabbes uit de Gehenna mogen. Tehilliem 90 bevestigt dit door te vermelden dat voor Hasjem duizend jaar als een dag is. Dit kan ook niet anders omdat deze wereld en het hiernamaals tegenhangers van elkaar zijn.

Hiernamaals kent ook vormen van alijah's van een lagere gedeelte van Gan Eden naar een hogere gedeelte. Er zijn dus levels van Gan Eden. De Zohar noemt deze levels halachot; paleizen. Als een level hoger geplaatst mag worden, ga je als of je met een lift naar boven gaat. De reden dat er verschillende levels zijn is omdat het Licht oneindig is, vandaar dat er sprake is van oneindig aantal halachot waar een ziel naar toe gestuurd kan worden. Alle zielen hebben op een bepaalde moment een alijah, dus moet er een nogmaals een concept van tijd in het hiernamaals bestaan.

Kaddiesj wordt op de Jahrzeit - sterfdag - opgezegd omdat het voor de overledene - ondanks voor ons een verdrietige dag is - een belangrijk moment. De ziel van de overledene krijgt de gelegenheid een level hoger in het hiernamaals te komen. De Kaddiesj geeft die alijah. De kaars die je daarbij brandt staat voor de ziel. De kaars op Jahrzeit branden is daarom een van de heiligste dingen die je kunt doen. Het is geen mitswe maar een belangrijke minhag. Men denkt bij het branden van de kaars aan de overledene.

"Drie activiteiten staan in het Olam Haba (toekomstige wereld) centraal:
 vieren van de Sjabbat, genieten van de zonneschijn en sexualiteit."
  Berachot 57b