 Voordat de nazi's toesloegen, schat men dat meer dan de helft van al die miljoenen Joden in de Holocaust meemaakten, de mitswot - geboden van de Tora - in hun dagelijks leven. Ging deze verplichting aan de Halacha, de weg van de Joodse Wet, onder de druk van de "Endlösung der Judenfrage" uit of bracht de Halacha niet alleen een stuctuur orde, maar ook een betekenis en zelfs heiligheid in hun leven? Omdat de motivaties achter de Holocaust niet zonder precedent waren en omdat de Halacha eerder met vergelijkbare situaties in het verleden geconfronteerd waarmee men mee om moest gaan, was de Halacha in staat degene die leefden in en stierven tijdens deze afschuwelijke tijden van de Duitse dominantie in Europa, te onderhouden en door deze periode heen te trekken.
Ondanks technologie nieuw was, is de Holocaust een herhaling van - op een enorme grote schaal van tragische - gebeurtenissen die in de gehele geschiedenis van het Joodse volk vaker voorkwamen. De uitvoering van het concept van de "Endlösung der Judenfrage" verschilde wel iets met de vroegere pogingen om de Joden te vernietigen. Hierdoor ontstond er een klein verschil in de reacties van de slachtoffers - die niet bewust van het aard van de uitvoering van dit Plan waren. Plundering, psychologische degradatie, uitsluiting van de maatschappij, massamoord, massagraven, het verbranden, martelen, afstraffen, cremeren, dwangarbeid, opsluiting, doodsmarsen, kindermoord, verkrachting, uitwijzing hebben de Joodse gemeenschappen in het verleden éérder meegemaakt.
Lang voordat de Sjoa plaatsvond, ontwikkelde de Halacha haar theologische theorie en een praktische handelwijze met achting naar zulke tragische gebeurtenissen. De Halacha was dus op een unieke wijze uitgerust hoe men zich aan dood en lijden moesten aanpassen, zoals de Halacha ook is uitgerust met vreugde en het leven. Het zou godslasterlijk zijn om over de steunende en ondersteunende macht - tijdens deze krankzinnige en diabolische periode - van de Tora te spreken wanneer men deze de terreur en de waanzin van de Holocaust niet zelf heeft ervaren. Maar de sterke en indringende getuigenis van overlevenden, de literaire testamenten van slachtoffers, zelfs ooggetuigen onder de SS en trawanten, duidt tijdens de Holocaust duidelijk de beduidende en veredelende rol van het inachtneming van het Jodendom aan.
Ten overstaande van de gebeurtenissen waarin Ijov's (Job) beproevingen onbelangrijk lijken, blijven de Joden vasthouden aan hun geloof in een rechtvaardige Schepper Wiens doelen geheim en onduidelijk zijn, maar deze zullen later geopenbaard en verklaard worden met de duidelijke citaten uit de Halacha, waaraan zij gebonden waren deze op te volgen.
De door de Halacha handhaafde en de enige houdbare reactie van de gelovende Jood op de kastijdingen van G'd - verdient of niet - was dat van Mosje zelf die na het beschrijven van G'd stroom van woede op Zijn mensen het volgende verklaarde: "De geheime dingen behoren aan Hasjem onze G'd toe, maar de dingen die geopenbaard worden, behoren voor eeuwig aan ons en naar onze kinderen toe, om alle woorden van de Wet te doen" (Dewariem/Deut. 29:28). De enige handelwijze die in zelfs de rampzaligste omstandigheden verplicht bleef, was de vervulling van mitzvot.
Natuurlijk waren er duizenden vrome Joden die dezelfde vraag als Avraham Avinoe stelden: ‘doet de Rechter van alles op aarde het wel juist?' en die het antwoord onberustend vonden. Natuurlijk vonden zij geen enkele zonde die gruwelijk genoeg was om deze kastijding te rechtvaardigen en ook bevonden zij de beloofde zaligheid in het hiernamaals niet zalig genoeg om die helse folteringen te moeten doorstaan. Daarom keurden zij de Halacha af en verlieten zij de Halacha. Tegelijkertijd ontkenden zij G'd.
Maar er waren meer dan duizenden die tijdens de Holocaust de mitswot als belangrijk - misschien wel belangrijker dan in gewone tijden - achtten. De traditie leert niet voor niets dat sinds de dag dat de Bejt hamiqdasj werd verwoest dat de Heilige - geprezen is Hij -alleen in de "vier el" van Halacha wordt gevonden (Berachot 8a). Dit werd letterlijk waarheid. De enige zekerheid naar Hasjem toe was het uitvoeren van Zijn geboden. De enige wereld waarin zij de zekerheid hadden om G'd te vinden, werd in de wereld van de Halacha gevonden.
Het zijn deze mannen en vrouwen die in de Holocaust leefden en ondertussen de Tora vasthielden die echte Kaddoesj Hasjem (heiliging van G'ds Naam) maakten.
©Rabbi prof. E. Sprecher 2008 |