 Waarom staat wijn in het Jodendom centraal? Om tot een antwoord te komen, moeten we in de Talmoed kijken. De Talmoed discussieert over het verboden vrucht in Gan Eden. In Berachot 40a en Sanhedrin 70 a-b wordt er afgevraagd om wat voor type fruit het ging. Drie opties worden gegeven:
Volgens één mening zou het verboden vrucht tarwe zijn. Deze suggestie is innovatief aangezien de tarwestelen niet normaal als bomen worden beschouwd. Volgens deze lijn, beginnen de kinderen slechts hun ouders te roepen zodra zij korrel hebben geproefd. De betekenis van deze cryptische verklaring kan zijn dat de mensen slechts hun onafhankelijkheid erkennen zodra zij deze materiële wereld hebben ervaren. Het is slechts na een interactie met het fysieke dat een persoon een verenigde wereld ziet en de autonomie heeft om tegen de Wil van Almachtig te handelen.
Een andere mening suggereert dat het verboden vrucht een vijg was. Hasjem heeft namelijk van vijgenbladen de kleding voor Adam en Chava gemaakt (Bereesjiet/Gen. 3:7). Volgens deze benadering werd het object, dat het geestelijke verval van het eerste paar veroorzaakt heeft, samengeflanst om hun schaamte te verdoezelen. De bron van deze benadering is het idee dat het een object zowel tot destructie kan leiden als het repareren wat fout is gegaan (tikkoen). Dit is hetzelfde idee dat de profeet ons vertelt dat in de Messiaanse Tijd van het scherpe metaal van het dodelijke zwaard ploegen zal worden gemaakt, ter voorbereiding van het land om voedsel aan ons allen te verstrekken. (Zie Jesjahoe 2:4).
In navolging van de vorige mening, citeert de Talmoed dat het niets anders dan de druif kon zijn, omdat wijn altijd de bron van tragedie is. Om dit geschil te bewijzen, citeert de Talmoed de passage waarin Noach wijn nam (Bereesjiet 9:2 ev). Noach en zijn familie kwamen uit de Ark in het nieuwe idealistische wereld. Al het kwaad was vernietigd en alles wat bleef bestaan was puur. Noach begon al snel een nieuw leven op te bouwen door het land te bewerken en plantte vervolgens een wijngaard. Van het product van de wijngaard werd wijn gemaakt. En toen Noach door wijn dronken en bedwelmd werd, was zijn gedrag en die van zijn zoon Cham ongepast (18-27). Dus het nieuwe begin - net zoals het aanvankelijk bedoeling van de Almachtige - werd door wijn beklad.
Ook al spreekt de Talmoed hier niet over, een andere Bijbelse episode heeft dezelfde les (Bereesjiet 19:30-36). Nadat Lot en zijn dochter aan de vernietiging van Sodom waren ontsnapt, bereikten zij de veiligheid van een grot. De twee meisjes geloofden onterecht dat de gehele wereld was verwoest. Vanuit een wanhoopsdaad hebben zij kinderen bij hun vader gekregen om zeker van te zijn dat de mensheid zou blijven voortbestaan. Hoe had hun vader in hun plan mee kunnen werken? De oplossing werd door de oudste dochter bedacht en door de beide vrouwen uitgewerkt. Zij hebben Lot met wijn zo dronken gevoerd dat hij in staat was iedere wandaad te kunnen uitvoeren. Hun plan was gelukt.
In een poging om een omkeer in deze verontrustende tendens te brengen, wordt van iedere feestelijke aangelegenheid gebruik gemaakt om de aanvankelijke schade van Gan Eden te herstellen. De wijn zou anders niet meer een hulpmiddel zijn dat verdriet veroorzaakt, of een middel voor onfatsoenlijkheid. De wijn zou dus voor de dienst van de geestelijke groei moeten gebruikt moeten worden. De schepsels van de Eeuwige zijn instrumenten om het G'ddelijke in deze fysieke wereld te krijgen. Ondanks de jammerlijke geschiedenis van wijn, onthouden wij ons niet van deze gevaarlijke drank. Wij willen op bepaalde ogenblikken het geestelijk potentieel daarvan zegenen. In plaats van het verbannen van wijn naar de annalen van ondeugd, wordt het verheven doordat het ieder Joods ritueel opent, waarin trots wordt verkondigd dat de fysieke voorwerpen een neutrale valentie hebben.
Wij kiezen hoe wij Hasjems schepsels aanwenden en schrijven hun geschiedenis. Zullen zij beschreven worden als hulpmiddelen van corruptie en zonde óf als voorwerpen van heiligheid die deze gebroken wereld herstelt?
©Rabbi prof. E. Sprecher 2009 |