Ondanks Eloel de zesde maand wanneer je het Joodse jaar vanaf Nisan (volgens de Tora de eerste maand; Sjemot/Ex. 12:2), wordt Eloel volgens de reguliere Joodse kalender als de laatste maand van het jaar gerekend. Rosj Chodesj van Eloel wordt altijd twee dagen gevierd, omdat de maand Eloel is een maand van spirituele voorbereiding op Rosj Hasjana, de Joodse ‘Oud & Nieuw', de Dag van het Oordeel waarin alle bewoners van de wereld voor de komende jaar worden geoordeeld. Daarom is Eloel de maand van tesjoeva'.
Op 25 Eloel werd de wereld geschapen. Adam Harisjon werd zes dagen later op Rosj Hasjana geschapen. Sommige gemeenschappen hebben de gewoonte om tussen 25 Eloel en Rosj Hasjana de verzen over de schepping in Bereesjiet te lezen.

We maken een balans van het afgelopen jaar op waarin jij jouw karakter en ziel onderzoekt zoals je voor een bedrijf een jaarrekening opmaakt: de chesjbon hanefesj.
De naam van de maand Eloel heeft dezelfde stam als het verspieden of onderzoeken van de Mergaliem in Erets Jisrael. In de vertaling van Onklos wordt het woordje wie'alaloen voor verspieden of onderzoeken gebruikt (Parasja Sjelach). Hierin zit een duidelijk verband waardoor wij zeker van moeten zijn dat wij deze maand onze ziel en karakter moeten onderzoeken, moeten verspieden. Wanneer jij jouw ziel en karakter nader onderzoekt, dan kom je ongetwijfeld tot de conclusie dat je jouw goede kwaliteiten beter uit de verf moet laten komen. Om deze überhaupt te kúnnen versterken, moet je op de eerste plaats jouw goede kwaliteiten goed kennen. Wanneer jij jouw goede kwaliteiten goed leert kennen en deze beter uit de verf kan laten komen, zal er minder plaats zijn voor jouw slechte eigenschappen. Ook deze moet je door jezelf te verspieden leren kennen, waardoor je in staat bent om jezelf te kunnen verbeteren.

Om het nieuwe jaar goed in te kunnen gaan, vereist dit een goede voorbereiding. Eloel geeft je hiervoor de hele maand. De kans dat je hierdoor op spiritueel en op materieel vlak een goed jaar krijgt, maakt deze voorbereiding alleen maar beter. Ook in de Tora zien wij dit terug: toen Mosje na het breken van de eerste Loechot naar aanleiding van de Eigel hazahav brak, ging hij weer terug naar Hasjem om 40 dagen te dawnen voor de zonde van het volk. Hasjem had namelijk de uitspraak van het vernietiging van het gehele volk uitgesproken. Hasjem houdt Zelf ook aan de regels, waardoor deze uitspraak niet zomaar opgeheven kon worden. Tijdens zijn tweede verblijf van 40 dagen op Har Sinaj is het dawnen voor het behoud van het volk niet gelukt. Maar toen Mosje voor de derde keer 40 dagen op Har Sinaj kwam dawnen, had dit effect. Het was Eloel. Hasjem was makkelijker te bereiken. Dit resulteerde tot de tweede set Loechot! Hasjem had rachamiem!
Vervolgens stierven de Mergaliem (Bamidbar 14:37) op 17 Eloel, nadat zij op de 8e Av het land hadden gelasterd. Rabbi Elazar ben Parta leert ons dat de Mergaliem dodelijk werden getroffen nadat zij in principe bomen en stenen lasterden... laat staan als je mensen lastert...

Tijdens deze hele maand is Hasjem welwillender dan in de rest van het jaar. Als een koning die zijn koningskleren afdoet en casual onder het volk bevindt, zo is Hasjem zonder omhaal te bereiken. Hij benadert ons met Zijn 13 Attributen van Medelijden. Daarmee verwelkomt Hij ons hartelijk om tot Hem te dawnen en alles bij Hem neer te leggen wat ons bezig houdt. Hierdoor leren wij ons beter te richten tot Avodat Hasjem: het dienen van Hasjem.
Hasjem dienen is erg moeilijk en erg bewerkelijk. Dit kost tijd. Avodat kent dezelfde stam als ´orot  ´avodiem... (het) bewerken van (dieren) huiden. Voordat een dierenhuid tot leer vervaardigd is, eist dat enorme mankracht en geduld.

En dan:
Berouw is een G'ddelijke daad van liefdevolle vriendelijkheid. In Chajei Adam van Rabbi Avraham Danzig (1748-1820) leren wij dat "G'd uit liefde voor Zijn schepsels een pad voorbereid heeft waarop zij uit de valstrik van hun acties kunnen stijgen, voor de val van hun onrechtvaardigheid kunnen vluchten. Hiermee wordt hun zielen van vernietiging gered en wordt de woede van G'd afgewend... G'd heeft de deuren van berouw voor hen dus niet gesloten. Toen Bnej Jisrael ver van de goede weg waren afgedwaald, konden zij middels berouw terugkeren. Hiermee wordt bevestigd dat wanneer de zondaar vanuit een enorme verdrukking berouw toont, ook dan wordt berouw geaccepteerd (Dewariem/Deut. 4:30)... Er zijn diverse niveaus van berouw...er is inderdaad vergeving voor iedere graad van berouw, maar de ziel wordt alleen volkomen gezuiverd beschouwd wanneer de eerder gemaakte zonde geheel geëlimineerd is als of het nooit is voorgevallen. Dit is te vergelijken met een Hemels kledingstuk dat vies is geworden. Een lichte wasbeurt is niet instaat om alle vlekken te verwijderen, het hangt er van af in welke extensie het wordt gewassen. Zo is het ook met de ziel die gezuiverd is van de zonde waarnaar de omvang van het hart wordt gezuiverd".

Berouw kun je in 3 stadia opbouwen:

1. Het verloochenen van de zonde: de zondaar moet afstand van de zonde nemen, de zondige gedachten verbannen en er voor zorgen dat hij niet meer in de zonde terugvalt.
2. Spijt: de zondaar moet begrijpen dat zonde straf en vergelding als gevolg heeft. G'd verlaten (zonde) is bitter en kwaad.
3. Bekentenis: verbale erkenning wat de zondaar fout heeft gedaan. "Ik heb gezondigd met dit en deze daden. Ik heb spijt, ik schaam mij en zal dit niet meer doen".

Het is erg moeilijk om bij jezelf een chesjbon hanefesj op te maken. Meestal zeggen mensen: ‘Dat kan ik niet van mezelf zeggen". Toch ben jij en Hasjem die toegang hebben tot de diepste bronnen van jouw hart. Er zijn 5 stappen om een goede chesjbon hanefesj op te maken:

1. Teken twee grote vierkanten op een papier. Het eerste vierkant krijgt de titel: "Ik en G'd"; het tweede vierkant gaat "ik en mijn medemens" heten.
2. In het vierkant "Ik en G'd" schrijf je de verschillende mitswes neer die jij doet. Denk aan Sjomer Sjabbes, tefillien leggen, kasjroet, etc. Schrijf ook neer in wat voor mate je die mitswes opvolgt. Schrijf neer of je bij deze mitswes het afgelopen jaar winst hebt behaalt of dat je daarin een verlies hebt geleden. Voorbeeld: ‘Ik houd bijna iedere week Sjomer Sjabbes'. Voor iemand die niet vroom is opgevoed of gioer doet is het een winst. Voor iemand die in een vroom gezin is opgegroeid, is het een verlies.
3. In het vierkant "ik en mijn medemens" schrijf je al jouw noemenswaardige relaties op: jouw kinderen, echtgeno(o)t(e), ouders, vrienden, collegae en kennissen. Ook hier schrijf je op of je dichter tot deze mensen bent gekomen, dat je meer afstand geschept hebt of dat je dingen gedaan hebt die je beter niet had kunnen doen.
4. Neem nu alle verliezen van het jaar en zet deze om in winst. Vraag vervolgens jezelf af hoe je een betere ouder, partner, collega, vriend, etc kan worden, hoe je nu iedere Sjabbat Sjomer Sjabbes viert, meer devotie ten aanzien van je Torastudie of het dawnen. Zijn er andere dingen die nog niet op jouw balans staat de je zou moeten doen? Een nieuwe mitswe, een nieuwe relatie aanknopen?
5. Tot nu toe is alles kwantificeerbaar, dus in cijfers uit te drukken. De laatste stap is het moeilijkst. Nu moet je voorbij jouw gedrag gaan kijken en de patronen van jouw gedrag analyseren. Je moet in je eigen ziel kijken wat de winst en verlies heeft veroorzaakt. Waarom faal je op bepaalde vlakken? Wat is jouw vooruitzicht op de toekomst? Hoe belangrijk vind jij relaties tussen jou en jouw medemens? Heb je een diepliggende verplichtingen om jouw spirituele roeping een invulling te geven?

Zodra je een beter overzicht hebt hoe je nu bent en hoe je zal moeten worden, dan heb jij je goed voorbereid op de komende feestdagen, want dan zal je ook een ander mens worden.

Ondanks de eenvoud van deze maand Eloel, is Eloel door Hasjems handreiking het meest bijzondere maand waar de relatie tussen de mens en Hasjem en visa versa centraal staat, maar ook tussen man en vrouw. Dit wordt in de Bijbelvers ...´anie ledodie wedodie lie... ik richt mij tot mijn heer en mijn heer tot mij... uitgedrukt. Deze vers verbindt Eloel met Rosj Hasjana en daarnaast vormt deze vers de acroniem van Eloel:

• anie (Eloel: wij richten ons door extra gebeden en tsedoke tot Hasjem: actie)
• ledodie (Eloel: wij richten ons door extra gebeden en tsedoke tot Hasjem: actie)
• wedodie (Rosj Hasjana: Hasjem richt Zich tot ons: resultaat)
• lie (Rosj Hasjana: Hasjem richt Zich tot ons resultaat)

Waarom is Rosj Hasjana het resultaat van Eloel? De koningschap van Hasjem over deze materiële wereld en de hogere werelden wordt weer erkend.

We zeggen in deze maand vanaf de tweede dag van Rosj Chodesj Tehilliem 27 als extra op. Na ochtendgebed en in de avond wordt er op de sjofar geblazen als moment voor bezinning, om onze ziel te laten voelen dat onze ziel zijn Hemelse oorspong in deze verwarrende wereld weer voor een fractie herkend en zal huiveren. We mogen onderling nu al elkaar Sjana Tova toewensen.

Bronnen:
Our Heritage van Rabbi Eliyahu Kitov
Mijn liefde voor de Talmoed van Eli Wiesel
Chabad.org
Sjioeriem 2009 van Rabbi Spiero te Amsterdam
How To: "Soul Accounting" in 5 Steps van Rabbi Mendy Kaminker

©Jodendom-online 2009