 Chanoeka gedenkt onze overwinning op de Syrische Grieken en de Hellenisten - Joden die hun eigen Volk verriedden om in de gunst te komen bij de heidenen. Er is dus in bijna 2200 jaar niets veranderd. De strijd gaat voort. We reinigden het Beit Hamikdash, de Heilige Tempel, maar zijn we zelf ook waarlijk bevrijd? De Grieken werden het land uitgezet, maar werden ze ook uit onze gedachten gezet?
Welk licht liet de Menorah schijnen, dat er voor zorgde dat de overwinningen op het slagveld borg stonden voor een jaarlijkse viering, ter herinnering aan de Joodse geschiedenis, ondanks de vernietiging van de Heilige Tempel? Onze sagen maken een vreemd statement over de Grieken. Ze vertellen ons dat Griekenland - een natie bekend om zijn geschoolden, wijsgeren en academici - de belichaming van de duisternis is. (Bereishit Rabbah 2:4).
Wij, een volk met grote waardering voor de intellectueel, vinden dit erg moeilijk te begrijpen. Rebbe Nachman komt met een verklaring die zo eenvoudig als de dreidel die we met Chanoeka gebruiken.
Alles in de schepping is een draaiend wiel, een dreidel. Dingen veranderen constant, draaien als een cyclus, en transformeren. Dit is omdat alle dingen, ongeacht waar ze van gemaakt zijn, é é n oorsprong hebben. Voordat ze zich manifesteren zoals ze zijn, passeren ze een interface die "hyle" heet, (Ramban op Genesis 1:1). De rol van een persoon verandert ook voortdurend, op de ene dag gevend en dominerend, ontvangend en volgend op de volgende dag. Zo ook met natieën. Ze ontstaan, komen op, en vallen weer neer.
Waarom spelen we met een dreidel op Chanuka? Omdat - zoals Chanoeka, de dreidel een parallel is voor het concept van de Beit HaMikdash, waar dingen een ongewone wending hadden. Het manifesteerde het concept van het draaibare wiel, enerzijds was de tempel het thuis van de Shekhina, terwijl ‘het ontwerp' tegelijkertijd op hoge plek werd ingegraveerd. (Tanchuma, Pikudey 1; Zohar 1:80b). Daar komt bij dat het op de een of andere manier, de G-ddelijke aanwezigheid beperkte van een transcendente G-d, tot een fysieke ruimte.
Zoals Koning Salomo, Shlomo Hamelech, het zei: "Zie de Hemelen, en de Hemel van de Hemelen kan U niet bevatten, hoe veel te minder deze Tempel? ( I Koningen 8:27). Verder is het onmogelijk om rationeel te verklaren hoe mensen van vlees en bloed invloed kunnen uitoefenen op het spirituele en hoe een offerdier een "zoete geur" kan produceren voor G-d (Genesis 8:21, Exodus 29:18). Echter, G-d liet Zijn aanwezigheid binden aan het Beit HaMikdash en Hij accepteerde offers als een "zoete geur". Door dit te doen, maakte G-d het Griekse model van de rationele filosofie belachelijk, met het Beit HaMikdash - zoals we doen met de dreidel.
De Grieken zijn "duisternis" omdat de ratio (of eigenlijk: het altijd rationeel "moeten" zijn), iemands mogelijkheden belemmert. Iemand komt vast te zitten, "gegraveerd op de hoorn van een os" en iemand kan niet langer buiten de gebaande paden denken. Als Joden moeten we altijd in ons achterhoofd houden dat G-d redenen heeft, die onze rede niet kan bevatten. Dit is waarom we niet mogen wanhopen, zelfs niet in de langste, donkerste en meest tragische periode van ons persoonlijke en nationale leven.
Dit is wat het de Maccabeen mogelijk maakte om zich vast te bijten in de strijd om tegen de spirituele duisternis te vechten, tegen alle kansen in. De essentiële kwaliteit van de ultieme Verlossing die we verwachten is die van de Beit HaMikdash, het draaiende wiel, de dreidel, wanneer we zullen zien en weten dat in feite alles EEN is. Dat G-d EEN is en dat G-ds Naam EEN is, (Zechariah 14:9).
Mogen we spoedig de komst van de Mashiach meemaken, de herbouw van de Heilige Tempel en de verlossing van het Joodse Volk.
©Rabbi prof. E. Sprecher 2009 |