19 jaar lang achter prikkeldraad, van 1948 tot 1967, was Oost-Jeruzalem verboden gebied voor de Joden

"Het is onvoorstelbaar om aan de Oude Stad te denken zonder één enkele Jood. Van wanneer was dat geleden? Bijna 800 jaar geleden trof Maïmonides er Joden aan. Van de oude ondergrondse synagoge van Yohanan ben Zakai is bekend dat ze er al bijna 2000 jaar staat: thans, net zoals de Hurvasynagoge, ligt alles in puin. De Joden woonden in de Oude Stad toen de Seljoeken haar veroverden, ze waren er in de tijd van de Kruistochten en toen de Turken ze veroverden. Allenby trof de Joden aan toen hij Jeruzalem veroverde op de Turken. Maar vandaag is geen enkele Jood overgebleven."

(Harry Levin in ‘Jerusalem Embattled', 29 mei 1948)

In het Verdeelplan van 26 november 1947 [Resolutie 181] zoals dat met een ruime meerderheid werd goedgekeurd door de Algemene Vergadering van de Verenigde Naties en dat voorzag in een 2-statenoplossing, namelijk de oprichting van een soevereine Joodse staat naast een nieuwe onafhankelijke Arabische staat, werd de aloude Joodse hoofdstad Jeruzalem onder de speciale voogdij van de Verenigde Naties geplaatst.

'Midden'-synagoge in de Oude Stad - verboden gebied voor Joden - de synagoge werd tussen 1948-1967 door de Arabieren gebruikt als geiten- en schapenstal. Foto is van 29 juni 1967, kort na de hereniging van de stad.

Het vervolg is bekend: de meeste landen van de Arabische wereld die tegen de 2-statenoplossing hadden gestemd, hadden nog voor Israël de onafhankelijkheid uitriep op 14 mei 1948, opgeroepen tot een oorlog en dreigden ermee de Joodse staat te vernietigen als die zou worden opgericht. De Arabische Opstand van 1936-1939 had er voordien reeds toe geleid dat de Britten gezwicht waren voor druk van de Arabieren en de deur voor Joodse immigratie naar Israël hadden gesloten aan de vooravond van de Holocaust. Slechts met mondjesmaat werden nog Joodse vluchtelingen toegelaten en illegale vluchtelingen werden in kampen opgesloten op het eiland Cyprus en aan de kusten van de Middellandse Zee.

Al in 1947 volgde de ene Palestijns-Arabische aanslag op Joodse doelwitten de andere op en kondigden aldus de bloedige start van de Israëlische Onafhankelijkheidsoorlog 1947-1949 aan. Direct na beëindiging van het Britse mandaat op 14 mei 1948, vallen de legers vallen van vijf Arabische staten Egypte, Jordanië, Irak, Syrië en Libanon, nog aangevuld met duizenden vrijwilligers uit Soedan, Irak, Saoedi-Arabië, Marokko enz. de kersverse staat Israël aan. Ei-zo-na ging de Joodse staat ten onder. Pas in de lente van 1949 keren de kansen in het voordeel van Israël wanneer het een aantal vliegtuigen kan verwerven van Tsjechische makelij en het luchtruim kan veroveren.

De Joodse legers rukten verder op, over de grenzen heen zoals die aanvankelijk in het VN-Verdeelplan waren voorzien, maar verworpen waren door de Arabieren. Het Joodse leger slaagde erin op te rukken tot in Jeruzalem en stopte pas aan de poorten van de Oude Stad, het oudste oorspronkelijke Jeruzalem zoals dat gekend is uit de oudheid en dat omringd wordt door een oude Arabische vestingmuur die nog dateert van voor de Ottomaanse periode, hersteld en versterkt werd door Sultan Suleiman tussen 1539 en 1542. De nieuwe grenzen van Israël begonnen zich af te tekenen en na het [voorlopige] einde van het conflict kende de Algemene Vergadering van de Verenigde Naties op 11 mei 1949 met Resolutie 273 het lidmaatschap van de VN toe aan Israël: 1. Decides that Israel is a peace loving State which accepts the obligations contained in the Charter and is able and willing to carry out those obligations; 2. Decides to admit Israel to membership in the United Nations.

Diezelfde 'Midden'-synagoge na de restauratie

Op 5 december 1949 verklaarde Israël West-Jeruzalem als haar hoofdstad. Tot dan was dat Tel Aviv geweest. Op 12 juli 1953 verplaatste het Israëlische Ministerie van Buitenlandse Zaken haar kantoor van Tel Aviv naar Jeruzalem, ondanks de eerdere protesten van de Verenigde Staten, Groot-Brittannië, Frankrijk, Italië, Turkije en Australië die allen weigerden hun ambassade over te brengen naar Jeruzalem. Tegen 1967 zullen nochtans 40 procent van alle diplomatieke missies (maar niet die van de VS, G-B en Rusland) hun locatie hebben in Jeruzalem. Voordien had Jordanië op 17 maart 1950 een burgerlijke administratie opgezet in Oost-Jeruzalem en op 24 april 1950 ratificeerde het Jordaanse parlement de feitelijke annexatie van Oost-Jeruzalem en de Westelijke Jordaanoever. Enkel Groot-Brittannië en Pakistan (toen een Brits kolonie) erkenden die annexatie. Op 23 juli 1953 verklaarde koning Hoessein van Jordanië Oost-Jeruzalem als de ‘alternatieve hoofdstad van het Hasjemitische Koninkrijk' en als integraal en onafscheidelijk deel van Jordanië. Maar de regering werkte elke economische ontwikkeling van het geannexeerde deel in Oost-Jeruzalem tegen en weigerde zelfs om er een Arabische universiteit op te richten. Aldus werd Jeruzalem in 1949 verticaal - van noord naar zuid - in twee gedeeld voor de komende 19 jaren.