 Wat is de betekenis en bedoeling van de vreemde ceremonie van de zondebok waar het op Jom Kippoer van een klif wordt afgeduwd? RaMBaN legt uit dat volgens de Kabbalahhet een symbolische afkoopsom of omkoping voor Satan is om te voorkomen dat hij Jisrael op Jom Kippoer zal aanklagen. Dat is de reden van de ceremonie van de zondebok wiens lot door een loterij – gestuurd door G'd – bezegeld wordt, anders zou de ceremonie op demonoligie lijken. Dit idee illustreert hoeveel G'd van Israel houdt en op zoek is naar manieren om ons te verzoening te geven op Kom Kippoer, door zelfs Satan te sussen.
Daarom is de getalswaarde van de Satan 364. Tijdens de 364 dagen van het zonnejaar geeft G'd Satan toestemming om Israël aan te klagen en te vervolgen. Echter op Jom Kippoer is het Satan verboden Israël aan te klagen. Volgens de RaMBaN wordt Satan middels de gave van het zondebok gestild en zwijgt dan.
RaMBaM schrijft in Moreh Nevoechiem 3:46 dat het idee van de sa'ir, de zondebok, dat wordt weggezonden, het gevoel tot tesjoeva' opwerkt. Volgens hem zijn “zonden geen lasten die middels de rug van de ene naar de rug van de ander kan overdragen, maar zulke acties (ten aanzien van de sa'ir op Jom Kippoer) zijn allemaal als lessen om vrees in de ziel te brengen, totdat hij tesjoeva' doet.”
De sa'ir dat is weggezonden is bedoeld als een les dat ons leert dat zonden binnen de grenzen van Israel verdelgd moeten worden. G'd geeft zondaren een kans om hun gangen te verbeteren en verwacht van ons dat alleen de zonde wordt geëlimineerd en niet de zondaren.
Volgens de RaMBaM was het doel van de sa'ir dat weggestuurd werd is om valse getuigenissen te ontwortelen, zoals het in Wajjikra/Lev. 17:17 staat geschreven: "Zij zullen hun offers niet offeren aan de sa'iriem (de demonen)." Het woord Azazel is een compositie van de woorden 'az' en 'zel', wat enorme denigratie. De mensen zagen hoe de sa'ir geladen werd met alle zonden om vervolgens over het klif geduwd te worden. Dat resulteerde dat de mensen enorm overweldigd werden en onder de indruk waren hoe vreselijk het is om valse goden te vereren. Het resultaat van deze actie wat dat 'het op hemzelf al hun zonden zal dragen". De besmetting van de zonden verlieten hun zielen en de mensen kleefden weer aan de Schepper. Tegenwoordig offeren Joden niet meer aan demonen. De huidige maatschappij echter, heeft haar eigen valse goden, verheerlijking van materialisme, humanisme en secularisme.
“En hij zal hun zonden op het hoofd van de sa'ir leggen” Wajjikra 16:21. Dit betekent dat de zondaar zijn zonden laat varen en vanaf dat moment zonde de rug toe zal keren. In het Hebreeuws staat oenoten mag in dit geval omschreven worden als een vorm van scheiding, zoals de vers zegt: “hij zal al hun zonden naar een niemandsland dragen”. Hij refereert naar degene die de sa'ir draagt. Hij draagt de sa'ir op zijn schouders naar een niemandsland. De sa'ir refereert naar de zonde. RaMBaN legt uit dat de Tora hiermee de intentie heeft om de mensen te scheiden van afgoderij, zodat zij niet langer hun offers aan de sa'iriem zouden brengen.
De RaMBaN legt uit dat de sa'ir la'azazel (de zondebok) een uiting van minachting naar paganisme en demonologie en het leert dat de mensen alleen G'd moeten dienen. Volgens de Kabbalah zijn de twee sa'iriem (geiten van de Jom Kippoer) zijn de twee kwaliteiten van goed en kwaad dat in de mens is gepland om zo hem de vrije wil te geven. Het lot is zijn lot om te kiezen tussen goed en kwaad. De een is aan Hasjem, zoals de vers zegt “kies voor het leven” Dwariem/Deut. 30:19, terwijl de andere aan Azazel (Satan) is. Het is aan een ieder om de goede en juiste keuze te maken.
De letters van 'az'zel עזאזל vormen de eerste letters, zij het in een andere volgorde, van de vers “samen met die heeft God ook deze gemaakt” זה לעמת - זה עשה הא-להים Kohelet/Pred. 7:14. De beide geiten moesten identiek in grote en verschijning zijn. Deze vergelijking toont aan dat alles wat kedoesja is, een toemah tegenhanger heeft en dat dit gelegenheid biedt een gelijke balans van goed en kwaad te maken, wat middels vrij wil mogelijk wordt gemaakt. Talmoed Joma 67 leert dat de sa'ir dat weggestuurd wordt is bedoelt om de zonden van Oezza en Azazel, twee engelen die naar de aarde kwamen en menselijk werden ten tijden van Na'amah, zus van Toebal Kaj'in en illegaal twee getrouwden vrouwen voor hen zelf namen (zie Bereesjiet 6:1-4). Dat is de reden waarom wij de wetten van verboden huwelijk in de middagdienst op Jom Kippoer lezen, om ons te herinneren aan de eerste corruptie van de verboden huwelijken, waarvoor de sa'ir wordt weggestuurd om hiervoor te kunnen verzoenen. Het kan zijn dat onze verzoening hierop gebaseerd is om verdiensten voor onszelf te vinden, door te laten zien dat zelfs engelen hebben gezondigd en in de val van seksualiteit zijn getrapt. Wat kan dan nog over mensen gezegd worden die maar van vlees en bloed zijn? De Midrasj Dwariem Rabba zegt Mosje tegen Hasjem: “Meester van het Universum, zelfs engelen kwamen en begeerden de vrouwen van de aarde”. Waarom dan de schuld van Jouw volk, dat maar van vlees en bloed is? Dit concept voegt de verdienste aan het volk Israël op Jom Kippoer.
©Prof. Rav Efraim Sprecher 2010 |