Door de Menorah aan te steken, wordt ieder Joods gezin als het ware een virtuele Beet Hamiqdasj. Wijzelf worden voor de acht dagen van Chanoeka omgevormd tot virtuele Kohaniem, zodat het wonder van Chanoeka voor altijd blijft bestaan.

Chanoeka is het symbool van de goddelijke vonk in de menselijke ziel, zoals Sjlomo hamelech in Misjlei/Spr. zegt: "ner Hasjem, nesjmot 'adam... de kaars van Hasjem is de ziel van de mens..."

Waarom zegt RaMBaM dat de oproep van Chanoeka de meest kostbare mitswe van allen is, terwijl het geen eens een mitswe uit de Tora is, maar een rabbinale?
Het antwoord is omdat tijdens Chanoeka het wonder van de sjemen - olie - plaatsvond. Het woord sjemen vormt een acroniem voor Sjabbat, mielah en niedah, de mitswes waar het hele Jodendom bij valt of bij staat. Deze mitswes gaan over de heiliging van tijd, plaats en lichaam. Op Sjabbat heiligen wij de tijd en plaats door het maken van Kiddoesj en Havdole. Wij verlichten ons huis door de Menorah, waardoor onze huis wordt geheiligd. Door de mitswes mielah en niedah heiligen wij ons lichaam.

Misjnah Avot 4 leert: "er zijn drie kronen: de kroon van de Tora, de kroon van Kehoena (priesterschap) en de kroon van de monarchie.” Dit komt overeen met de drie kronen waarmee Israël werd gekroond. Deze drie kronen vond men terug op de voorwerpen van de Tempel. De kroon van de Tora correspondeert met de gouden kroon van de Ark van de Getuigenis (met de twee Loechot). De kroon van Kehoena correspondeert met het reukaltaar, want alleen betrekking tot deze altaar zeiden de kohaniem: "zij zullen wierook in Jouw Aanwezigheid plaatsen en een algehele offerande op Jouw altaar." Tot slot correspondeert de kroon van de monarchie met de tafel in het Heiligdom. Tafels symboliseren in de Bijbel en in het latere Hebreeuws rijkdom en overvloed (Tehilla/Ps. 23), die wij tegenwoordig terugzien in het uitroepen van de economische en politieke kracht van de Staat Israël.

Echter voegt de Misjnah nog een andere kroon toe: "de kroon van een goede naam" die "hen allemaal overtreft". Deze kroon wordt niet bij de andere opgenoemd. Het staat eerder apart van de anderen en staat op zichzelf. Waarmee komt deze kroon in de Tempel overeen?

De Maharal van Praag associeert deze kroon met de vierde voorwerp in de Tempel en dat is de puur gouden Menorah. De Menorah heeft geen kroon en omvat geen gouden kroon. Noch dat het van acaciahout gemaakt is met goud belegd. Integendeel, de hele Menorah is als een zuivere gouden kroon, versierd met gouden bekers, bollen en bloemen. De kroon van de Menorah is niets iets extrinsiek. De Menorah zélf is een kroon.

Zo is het ook met een goede naam van een persoon. Het is geen extern object dat op je hoofd wordt geplaatst. Een persoon met een goede naam wordt in zijn essentie geraakt. Het omvat zijn gehele persoonlijkheid in al zijn componenten. Het is dus geen beeld van buitenaf dat gladjes gevormd wordt door PR, fotografen en media. Een persoon met een goede naam heeft een reputatie die hij door zijn eigen daden in zijn hele leven voor zichzelf verdient heeft. Dat is de reden waarom deze kroon alle anderen overtreft.

De goede naam van iemand komt niet tot uitdrukking bij zijn geboorte. Het wordt verworven door middel van zware, dagelijkse arbeid dat een heel leven duurt. Sjlomo hamelech zei daarom: "een goede naam is beter dan kostbare olie (Pred. 7:1). Olie kun je namelijk ook extern toepassen op het lichaam, terwijl een goede naam een persoonlijkheid omsluit.

Dezelfde vers concludeert: "en de dag van de dood is beter dan de dan van de geboorte." Pas op de dag dat iemand sterft, is de goede naam verworven. Daarom is Chanoeka een tijd om na te denken wat voor type leven wij leiden.

©Rabbi Professor Efrayim Sprecher 2010