Toch houden
Er blijft echter twijfel bestaan ten opzichte van de minhagiem, die Rabbijn Lemans orde van de dienst of `gebruiken‟ noemde, minhagiem die niet werkelijk minhagiem zijn in de oorspronkelijke betekenis. Ook die gebruiken moeten in acht genomen worden. Hoe weten wij nu bij deze gebruiken dat deze inderdaad gevolgd moeten worden? Het is mogelijk, dat dit geen geautoriseerde gebruiken zijn maar in feite afgeschaft hadden moeten worden. Waarschijnlijk luidt het antwoord dat iedere minhag, waar geen gebreken aan kleven, in acht genomen moet worden. Hoewel men wellicht de noodzaak van de minhag niet inziet en het zelfs zo zou kunnen zijn dat deze minhag niet ingesteld is door grote Geleerden en het nakomen van de minhag geen diepe achtergronden heeft, moet men de minhagiem toch in acht nemen omdat het afschaffen van minhagiem wellicht tot andere inbreuken op de Joodse wet zal leiden.

Overtredingen
Maar moeten ook minhagiem die kunnen leiden tot overtredingen gehandhaafd blijven? Wanneer een minhag aanleiding kan geven tot schending van duidelijke verboden, kan men zich afvragen of deze moeten worden afgeschaft of dat we moeten aannemen dat ze niet ingetrokken mogen worden omdat ze ingesteld zijn door grote Geleerden. Het antwoord hierop luidt dat als we weten wat de bron is van deze minhag en wie hem heeft ingesteld, men de minhag aan de hand hiervan kan beoordelen. Als de minhag door een aanzienlijke Talmied Chagam werd ingesteld, mag men aannemen dat het een koosjere minhag is. Als bekend is dat de minhag niet door grote Geleerden is ingesteld, mogen we aannemen dat het een minhag hedjot (ongeautoriseerde minhag) is.

Bron onbekend
Wat moet er echter gedaan worden met de minhagiem, waarvan wij de bron niet kennen? Indien men weet dat deze minhag is ingesteld door iemand met halachisch gezag, mag men aannemen dat het een goede minhag is. Indien dit niet het geval is, is er sprake van een minhag hedjot. Wanneer een minhag vatikien (een geautoriseerde minhag) op een bepaald moment aanleiding zou kunnen geven tot halachische misstanden, moet men onderzoeken of de omstandigheden wellicht niet veranderd zijn. Men mag aannemen dat dit niet de bedoeling was van de oorspronkelijke autoriteiten. Daarom zou een dergelijke minhag in principe afgeschaft kunnen worden. In de Talmoed Jeroesjalmi (Mo‟eed Katan 2:3) lezen wij:‟Rabbi Ba Bar Mamal zei:”Indien iemand het met mij eens zou zijn, zou ik vlees van een eerstgeboren dier laten wegen op een gewone weegschaal en had ik toegestaan dat men op chol hamo‟eed zou werken. Vlees van een eerstgeboren dier wegen op een gewone weegschaal is alleen maar verboden opdat men het goedkoop zou verkopen. In de praktijk blijkt dat de mensen bedrieglijk opereren en het toch duur verkopen. Werken heeft men op chol hamo‟eed verboden opdat men zou genieten van de feestdagen en zich zou wijden aan Tora-leren terwijl men nu alleen maar eet, drinkt en lichtzinnig is”.

Naar aanleiding hiervan schrijft de Sdee Chemed (1:183) dat als het Beet Dien ziet dat vanwege een takkana (verordening) van een eerder Beet Dien een halachisch probleem ontstaat, men de takkana kan opheffen. Hoewel het inderdaad zo is dat een Beet Dien geen uitspraken van een eerder Beet Dien kan vernietigen, tenzij het groter is dan het eerdere Beet Dien qua geleerdheid of in aantal leerlingen, geldt toch, dat indien de takkana nu averechts uitwerkt, men deze kan opheffen. Maar wanneer de situatie niet veranderd is vanaf het moment dat de minhag werd ingesteld, moet men de minhag zelfs bij averechtse werking zoveel mogelijk in ere houden. Het in acht nemen van minhagiem is dan te prefereren boven het nadeel wat er uit zou kunnen voortvloeien.

Plaatselijke minhag
Hiervoor werden minhagiem besproken die voor het hele volk gelden, als een praktische beslissing wanneer er in de halacha twijfels bestaan. De meeste minhagiem zijn echter alleen door een deel van het Joodse volk aanvaard. Over het algemeen ontstaat een minhag vanwege bepaalde plaatselijke omstandigheden. Dit zijn de Minhagee Makom (plaatselijke minhagiem), die van land tot land en per plaats verschillen. In de Gemara Jevamot (13b) staat dat wanneer een deel van de bevolking één mening in de halacha volgt en een ander deel een andere, tegenstrijdige mening, men het verbod van Lo Titgoddoe, `men zal geen verschillende groepen maken‟ overtreedt. Aldaar staat verder op folio 14a, dat het ook in één plaats mogelijk is om volgens verschillende halachische beslissingen en minhagiem te leven op voorwaarde dat allen die een bepaalde, afwijkende minhag aanvaarden, een apart Beet Dien hebben. Wat betreft de verplichting de minhagiem te houden zijn plaatselijke minhagiem niet anders dan algemeen aanvaarde minhagiem.

Zero tolerance
Hoe zwaar de afwijking van een plaatselijke minhag kan zijn, zelfs bij iets wat niet tegen de halacha indruist, zien we in het vervolg van de woorden van de Maharil, die eens chazan was in Regensburg op Jom Kippoer. Hij sprak het smeekgedicht „Ani Ani Hamedabeer‟ uit van Rabbenoe Efraim, de componist, die daar begraven lag. De plaatselijke bestuurders, zo gaat de Maharil verder, zeiden hem dat het daar geen minhag was om deze Selicha (smeekgedicht) te zeggen. Hij luisterde niet naar hen en volgde zijn eigen opvatting. Het volgend jaar stierf de dochter van de Maharil op Jom Kippoer. De Rabbijn weet dit ongeluk aan het feit dat hij afgeweken was van de plaatselijke Minhag. Men ziet hoe ver de dingen kunnen gaan!

Scheren in de Omer
De minhag hamakom vormt de voornaamste handleiding voor de praktijk. Iedereen is in principe verplicht om de plaatselijke minhagiem te volgen. Maar de Gemara in Jevamot (14a) komt tot de conclusie dat als er twee joodse rechtbanken zijn in één stad, die verschillend paskenen (beslissen), er geen verbod van Lo Titgoddoe geldt. Het verbod van verschillende minhagiem geldt alleen maar wanneer er één Beet Dien is in de stad waarvan een deel zo paskent en een deel anders paskent. Wat is nu het voorschrift wanneer men reeds gewend is zich volgens één bepaalde minhag te gedragen en men in een andere stad gaat wonen, waar het Beet Dien anders paskent. Hierover spreekt Rabbi Mosje Isserles in Orach Chaim (493:3) met het oog op de vraag of men zich mag scheren in de Omertijd:‟in één stad mag een gedeelte van de bevolking niet de ene minhag en een ander deel van de bevolking de andere minhag aannemen, omdat men hierbij het verbod van Lo Titgoddoe overtreedt‟. Hieruit blijkt dat iedereen die anders handelt dan de minhag van de stad, het verbod van Lo Titgoddoe overtreedt.

Verzwaren
Toch blijkt uit deze woorden van Rabbi Mosje Isserles, dat dit alleen zo is wanneer men zich wel knipt terwijl de andere stadsgenoten hun haar niet knippen. Maar wanneer men wil verzwaren om alle meningen recht te doen en het haar lang laat groeien, terwijl de overige stadsgenoten dit niet doen, mag men dat doen. In de Mageen Avraham aldaar (paragraaf 6) wordt de vraag behandeld waarom we bij het haarknippen niet stellen, dat de toeschouwers zullen menen dat men zichzelf niet wil knippen omdat daar geen behoefte aan bestaat en er daarom geen overtreding is van het verbod Lo Titgoddoe, wanneer men zich niet knipt. De Mageen Avraham antwoordt, dat de conclusie van de Gemara luidt, dat afwijking van de plaatselijke minhag ook op deze passieve manier verboden is. We zien dus dat ook passief verzwaren verboden is, wanneer dat indruist tegen de plaatselijke Minhag. De vraag is dan waarop velen, waaronder grote Geleerden, zich baseren als zij machmier (verzwarend) zijn in bepaalde zaken (zoals in ons geval: zich niet knippen in de Omertijd) tegen een duidelijke plaatselijke minhag in. Dit gebeurt zelfs wanneer de plaatselijke minhag bekend staat als een goede minhag, waar men zich op kan verlaten, omdat hij ingesteld is door grote Geleerden.