“En Mosje nam zijn vrouw en zonen en zette hen op de ezel” (Sjemot 4:20).

Rasji maakt een cryptische opmerking: 'de ezel dat de Mosjiach zal gebruiken met de uiteindelijke verlossing.” Hoe moeten wij deze vreemde opmerking van Rasji opvatten? Kan een ezel duizenden jaren leven? De uitleg is dat Rasji metaforisch spreekt. Rasji bedoelt toen G'd Mosje aanwees als de Verlosser van Israël, zette Hij de kosmische krachten in beweging dat cumuleert. De climax zal de komst van de Mosjiach zijn met de Uiteindelijke Verlossing.

Profeet Micah zegt in 7:15: “Zoals in de dagen toen je uit Egypte trok, zal Ik hem wonderen laten zien.” Zijn woorden impliceren dat de Exodus de antecedent van de Uiteindelijke Verlossing is, zoals de Midrasj als volgt uiteenzet.
“Zoals in Egypte, zal Ik jou in de toekomst verlossen van de onderwerping aan Edom en zal Ik wonderen voor jou verrichten, zoals er staat geschreven: 'Zoals de dagen van jouw vertrek uit Egypte, zal Ik wonderen verrichten'.” [Tachoema, Taldot 17].

Inderdaad, een geleidelijke, gefarceerde verlossing vond al in Egypte plaats, zoals in de vier verlossingen die G'd tegen Mosje uitte: “Zeg daarom tegen de Israëlieten dat Ik Hasjem ben:

1. Ik zal jullie wegvoeren van de Egyptische dwangarbeid.

2. Ik zal jullie redden uit de slavernij.

3. Ik zal jullie verlossen met uitgestrekte arm.

4. Ik zal jullie voor Mij nemen als een volk.”

Sjemot 6:6-7

Dit refereert naar de vier fasen van verlossing.

De eerste fase vormde een verlichting in hun ontberingen, ondanks zij para'o's slaven bleven [volgens de Netziv, Rabbi Naphtali Zvi Yehuda Berlin gebeurde dit tijdens de plaag met de wilde dieren – Arov]. De tweede fase vormde de volledige stopzetting van de slavernij [de plaag van de hagel toen para'o Israel begon te bewonderen – Netziv]. Maar toch was Israël nog niet bevrijd, want zij stonden nog onder de regime van Egypte. De derde fase was de plaag met de eerstgeborene, waarin Israël volledig werd bevrijd met een uitgestrekte arm, vreselijke straffen en zij verlieten de slavernij naar de vrijheid. Echter zij verbleven nog steeds in de 49 niveaus van onzuiverheid zoals avodah zara [afgoderij]. Uiteindelijk kwam de vierde fase van verlossing toen Hasjem van hen Zijn volk maakte en Hij hun G'd werd. Ondanks Israël, toen de verlossing kwam, dit niet verdiende, heeft G'd hen toch verlost, zoals in de Midrasj [Sjmot Rabbah 15] staat geschreven: “G'd zei: 'als Ik aan de daden van Israël zou denken, zouden zij nooit verlost worden. Waarom zou ik het overwegen? Hun heilige voorouders. Dankzij hun verdiensten zal ik hen verlossen'.”

Het is in het verleden niet alleen door Israël's toestand dat de verlossing vertraagd werd, maar ook zo hun verwachte toestand in de toekomst. Daarom zei G'd, voordat Hij de vier verlossingen uitsprak: “Zeg daarom tegen de Israëlieten dat Ik Hasjem ben”, zoals onze Geleerden zeggen: “Ik weet dat zij uiteindelijk tegen Mij zullen rebelleren en Mij boos zullen maken. Ondanks dat zal Ik hen verlossen te wille van Mijn Naam” [Midrasj Hagadol].
De volledige verlossing zal komen wanneer Israël Hasjem zal erkennen als hun G'd, zoals tijdens de vierde fase tijdens de Openbaring op Sinaj. Maar de Tora gaat door en vertelt over een vijfde uiting van verlossing: “Ik zal jullie brengen naar het land die Ik aan Avraham, Jitschak en Jaaqov beloofd heb. Ik zal het jullie als erfenis geven. Ik ben Hasjem” [Sjmot 6:8].

Van de verlossing uit Egypte hebben we geleerd dat de werkelijke verlossing uit de volledige vrijheid van Israël bestaat [“Ik bevrijd jullie...”], wanneer Israël in Erets Jisrael woont [“Ik zal jullie brengen naar het land...”], maar ook wanneer zij in G'd geloven en Zijn mitswes doen [“Ik zal een G'd voor jullie zijn...”]. De voltooiing van de Uiteindelijke Verlossing zal door een geleidelijk proces en in verschillende stadia bereikt worden. Net als de uittocht uit Egypte.

©Rabbi prof. E. Sprecher 2012