Meestal heeft men hoge verwachtingen van een artikel of een sjioer (les) over zakendoen volgens de Joodse wet. Als men mij `staand op een voet’ vraagt of ik de halacha van het zakendoen kan samenvatten in een `nutshell’ dan antwoord ik steevast, dat men veel halachot, voorschriften gewoon kan aanvoelen als men eerlijk is. Natuurlijk zijn er vele voorschriften, zoals ribiet, het renteverbod, dat uitermate ingewikkeld is en zich niet voor gevoelsbeslissingen leent maar veel andere zaken zijn voor een oprechte geest direct invoelbaar.

Competitie

Mag je een ander beconcurreren? Dit is een uiterst gevoelig punt waar vele dinee Tora, rechtzaken over gevoerd zijn. Over het algemeen is het uitoefenen van hetzelfde beroep of het openen van eenzelfde soort winkel als andere mensen uit de straat of uit de stad toegestaan. Het verbod van hasagat gewoel (het betreden van andermans werkterrein) is zeer beperkt. Niettemin zullen vrome mensen anderen in hun levensonderhoud (parnassa) niet willen storen en hun zaken elders doen of hun winkel op een andere plaats openen. De nieuwe winkelier mag volgens de Joodse wet elke indirecte methode gebruiken om klanten aan te trekken. Speciale kortingen, cadeautjes, prijsverlaging, gratis bezorging en allerlei vormen van adverteren zijn zonder meer voor iedereen toegestaan.

Het wekken vaan een verkeerde indruk

Bij het aanprijzen van handelswaar of diensten is het nooit toegestaan om de spullen van anderen af te keuren of de concurrenten in een kwaad daglicht te stellen. Dit geldt zelfs als dat wat de verkoper beweert, waar is. Natuurlijk mag men de goede kwaliteiten van de eigen waren aanprijzen en de gunstige prijs benadrukken. Het is dus toegestaan om te zeggen:”Mijn computer is beter dan die van de concurrenten”. Maar je mag nooit een ander in een kwaad daglicht stellen door bijvoorbeeld te zeggen dat “...de anderen slechte computers verkopen of te hoge prijzen vragen etcetera”.

Bij het aanprijzen van de eigen goederen moeten de beweringen wel waar zijn. Men mag echter geen valse indruk wekken. Doordat de meeste klanten geen verstand hebben van de zaak die zij kopen, is het verboden om ze verkeerd te adviseren enkel en alleen om de verkoopcijfers te laten stijgen. Zo mag een kleermaker tegen zijn klanten niet zeggen, dat het kostuum dat hij nu koopt zeker jaren zal meegaan, als dit normaliter niet het geval is.

Belangenconflicten

Over het algemeen mag iedereen zijn eigen belang laten voorgaan, maar alles moet op een eerlijke manier gebeuren. Dit geldt ook voor eenmalige goederen zoals de aankoop van een huis of het solliciteren naar een baan. Om een baan te bemachtigen mag men zelfs gebruik maken van ‘protectia’ (een ‘kruiwagen’ of relaties). Dit laatste geldt voor prive-werkgevers of prive-ondernemingen. Voor gemeenschapsinstellingen is het zeer twijfelachtig of men gebruik mag maken van kruiwagens. Bij gemeenschapsinstellingen mogen de personeelschefs zich echter niet laten leiden door persoonlijke voorkeur of antipathie maar dient de beslissing enkel en alleen genomen te worden op basis van de kwaliteiten van de sollicitant. Anders dient men het gemeenschapsbelang niet.

Een andere werknemer wegdrukken

Het is niet toegestaan om jouw diensten aan te bieden en daarmee een andere, reeds werkende werknemer weg te drukken. Dit geldt zelfs als de werkgever niet tevreden is met de huidige werknemer, tenzij hij al aktief bezig is om nieuwe werknemers te zoeken. Dit is een typisch voorbeeld van hasagat gewoel oftewel onrechtmatig andermans terrein (in dit geval een baan) betreden.

Maar wanneer er voor een job geadverteerd wordt, mag men proberen deze te krijgen zolang de onderhandelingen tussen een andere sollicitant en de werkgever nog niet gesloten zijn. Maar zodra de onderhandelingen afgesloten zijn (ook al is er nog geen contract getekend) mag men niet meer de baan van een ander proberen weg te kapen (zelfs niet wanneer de nieuwe werknemer bereid is harder en langer te werken voor een lager salaris). Als de werkgever zich echter bedacht heeft en alsnog nieuwe werknemers oproept, is het toegestaan daarop te solliciteren.
Wanneer het echter een zeer zeldzame gelegenheid betreft, zoals een baan waarvan er maar een in de stad bestaat, heeft men het recht om zijn diensten aan te bieden zolang een andere sollicitant nog niet is aangenomen door de werkgever (Sjoelchan Aroech IV:337:1)

Hetzelfde geldt voor handelsaanbiedingen of dienstverlening: zodra er een prijs overeengekomen is, mag geen andere winkelier of dienstverlener (zoals een loodgieter) de klant benaderen, zelfs als er een betere prijs geboden wordt. Echt vrome mensen vinden goed gedrag belangrijker dan financieel gewin en zullen andere mensen niet voor de voeten lopen.