De Joden hebben uitgevoerd en op zich genomen.... (Megilla Ester 9:27).

De Talmoed (traktaat sjabbat 88:1) plaatst deze zin, die in eerste instantie betrekking lijkt te hebben op de viering van Poerim ook in latere generaties, in een veel breder perspectief dan in eerste instantie zichtbaar:

Bij de berg Sinai, eeuwen eerder, heeft het joodse volk de Thora weliswaar geaccepteerd, maar eigenlijk was dat niet echt vrijwillig. De openbaringen waren dusdanig intensief dat weigeren als het ware niet realistisch was. Pas met Poerim, in de situatie dat G’d nauwelijks zichtbaar was, is de aanvaarding van Thora en Traditie een veel grotere verdienste, een eigen en vrijwillige keus. En dus stelt de Talmoed dat de echte acceptatie van de Thora met Poerim heeft plaatsgevonden: De Joden hebben met Poerim uitgevoerd wat ze bij de berg Sinai al op zich hadden genomen!

Een ander bekend thema dat ook veel breder is dan sec de Poerim geschiedenis heeft betrekking op de opmerking van Haman (Megilla Ester 3:8) Toen zei Haman tegen koning Achasjwerosj: ‘er is één volk dat verspreid en afgezonderd is tussen de volkeren’. Het Joodse volk dat één behoort te zijn, was gigantisch verdeeld! En daarom was de oplossing die Ester aan Mordechaj voorstelde: ga, en breng alle Joden bijeen....(Megilla Ester 4:16).

Twee mooie gedachten die eeuwigheidswaarde hebben:
(1) het aanvaarden van Thora en Traditie; ook als de omstandigheden er niet naar zijn en
(2) de broodnodige eenheid, het beste wapen om als Joods volk te overleven.

Omdat beide thema’s uit de Megilla worden geleerd moet er ook een verbintenis tussen hen zijn: ze hebben namelijk dezelfde oorsprong. Uiteraard hebben de Joden op de vijftigste dag na de Uittocht uit Egypte met hart en ziel de Thora aanvaard. En eenheid was er ook. Het Joodse volk stond als één bij de berg Sinai. Maatschappelijke en sociale verschillen bestonden er toen niet meer: de confrontatie met de Eeuwige na de wonderen in Egypte en de doortocht door de Schelfzee, wendde ieders gedachte af van iedere vorm van materialisme: alleen spiritualiteit telde. Het Joodse gevoel van toen is vergelijkbaar met het gevoel dat we allen hebben op Jom Kippoer, helemaal aan het eind van die hele lange dag, als we in gezamenlijkheid het Sjema Jisraeel uitroepen.

Toch is deze vorm van vroomheid niet wat van ons wordt verlangd. Het Jodendom wil van ons dat we ook het materialisme meeslepen. Dat ons Jodendom zich niet beperkt tot een soort trance van spiritualiteit, maar dat wij ons ook verbonden weten als die openbaringen er niet zijn. Niet alleen op Jom Kippoer, maar ook gewoon door het jaar horen we het Sjema uit te roepen, midden in die wereld, om niet alleen mijn Joodse gevoel, mijn nesjomme, mee te slepen, maar ook mijn minder goede neigingen, het dierlijke in mij. Op Poerim heerste een grote spirituele duisternis.

En desondanks klampten de Joden zich vast aan Thora en Traditie en sleepten ze de gehele wereld als het ware mee: dat is Jodendom! Het Joodse volk was een gemakkelijk prooi voor de snode Haman. De kracht van het joodse volk is namelijk: eenheid! En die liet gigantisch te wensen over. Het volk dat één behoorde te zijn was verdeeld, verziekt door onderlinge twisten, bijna kapot door diversiteit en gebrek aan onderling respect. Hoe repareren we dat? Uitsluitend door Thora en Traditie te aanvaarden. Maar dan niet allen op JomKippoer of wanneer wij voor de berg Sinai staan en wij G’d als het ware zien en wij door Boven worden geïnspireerd. Neen: juist in de duisternis moeten we overeind blijven. De Haman in onszelf, die wil dat ieder voor hem knielt, moet uitgeschakeld worden. De afgod, die IK heet, moeten we niet (meer) willen dienen.

Als ik naar ons aller Israel kijk en ik zie daar de onderlinge verdeeldheid, dan hoor ik de les van de Megilla roepen! En ook in onze eigen Nederlands Joodse gemeenschap voel ik de eenheid als we deSnoge met z’n allen vullen ter gelegenheid van de aanwezigheid van Premier Netanyahu. Maar daarvoor en daarna? Als die zichtbare prikkel er niet is? Waarom laten we Haman over ons heersen?

De IK moet ook bereid zijn om respect op te brengen voor de ander. We kwamen allen uit Egypte en trokken allen op naar hetzelfde doel: Thora en Traditie. Er waren meerdere tunnels, meerdere wegen, die naast elkaar bestonden en elkaar volledig respecteerden omdat hetzelfde doel bereikt moest worden....

Maar die IK, de Haman in mijzelf, zal eerst uitgeschakeld moeten worden en dat is een zware klus. Daarom sturen we elkaar etenswaren op Poerim, genieten we in gezamenlijkheid van een feestmaal en geven we de armen extra tsedaka in de hoop en verwachting dat hierdoor de achdoeth, de eenheid, die de redding bracht voor de Joden in Perzië, ook voor ons de uiteindelijke sjalom zal mogen brengen.

©Opperrabbijn B. Jacobs 2012