Pesach heeft drie namen:
1. chag hamatsot – het feest van de matzes
2. zeman cheroeteenoe – de tijd van de bevrijding
3. pesach – het overschrijdingsfeest.
Deze drie namen wijzen op drie aspecten die we Pesach aantreffen, maar die van Pesach doorgaan naar Sjawoe’ot, het Wekenfeest, om vervolgens voor ieder een dagelijkse levensles te presenteren over de vraag: waar leg ik mijn prioriteit?

Vaak horen we dat Jood-zijn wordt bepaald door een gedeeld verleden van vervolging en antisemitisme of door onze verbondenheid met het land Israël. Het zal best waar zijn, maar de vraag reist dan: als ons volk-zijn bepaald wordt door het land waarin we leven of door WO II die we helaas in gezamenlijkheid hebben meegemaakt verschillen we dan van andere volkeren? Ieder volk is een volk vanwege een taal, een land, een verleden of een heden dat hen samenbrengt en hen tot een volk maakt.

Als de geboorte van het Am Jisraeel, het Joodse volk, zou hebben plaatsgevonden direct na de Uittocht uit Egypte, dan zou bovenstaande redenering opgaan. We zouden een volk zijn vanwege een verleden van vierhonderd jaar slavernij, vanwege een taal die onze voorouders ook in Egypte hebben behouden en vanwege een nationale bevrijding uit Egypte. Maar de geboorte van het Joodse volk verliep niet zo snel!

De bevalling van het nieuwe Joodse volk begon alleen maar bij de Uittocht uit Egypte. Maar pas zeven weken later, op Sjawoe’ot bij de berg Sinai, met het geven van de Thora, zag het Joodse kind voor het eerst het aardse levenslicht. Met andere woorden: er is niet zomaar nog een volk ontstaan op onze aardbol, maar de geboorte van het Joodse volk vond plaats na een zware bevalling van zeven weken en was vanaf het prille begin gekoppeld aan Thora en Traditie.

Als een leerling kennis tot zich wil nemen van zijn leraar, zal hij eerst zichzelf moeten wegcijferen. Alleen een leeg vat kan gevuld worden. Maar een vat moet er wel zijn. De leerling moet zich ontvankelijk opstellen, terwijl de leraar
van zijn kant zijn kennis op het niveau van de leerling moet vertalen, hij moet als het ware afdalen naar het kennisniveau van zijn leerling. Alleen op deze wijze kan de leerling hoger komen en als het ware boven zichzelf uitstijgen.

Een analoog proces heeft zich afgespeeld bij de berg Sinai. Na de Uittocht uit Egypte hebben de Joden zich gedurende negen en veertig dagen ontdaan van de negatieve ballast waarmee de Egyptische cultuur hen had besmeurd. Aangekomen bij de Berg Sinai riepen ze uit: Na’asee we nisjma – we accepteren wat U ons schenkt en we gaan het grondig bestuderen!

G’d daalt af op de berg Sinai en Moshé stijgt op: er is een eenheid ontstaan tussen Boven en beneden, het Joodse volk is geboren, het huwelijk tussen G’d en het Joodse volk is middels een contract, de Thora, een feit geworden.

De matsa(1) is ongerezen en staat voor jezelf wegcijferen en voor een innige bescheidenheid. Als we onszelf hebben ontdaan van allerlei dwangmatige gewoonten die de ons omringende samenleving hebben opgelegd, zijn we pas echt bevrijd (2). En alleen dan zijn we bij machte om een hoger niveau (3) te bereiken door middel van Thora en Traditie: het Am Jisraeel, het Joodse volk is ontstaan.

Als we onze Joodse geschiedenis bestuderen zien we vervolgingen die zijn gekomen en gegaan. We zien hoe wij door de eeuwen heen assimileren aan de ons omringende culturen, dat we vele talen gaan spreken en ons verbonden voelen met vele landen waar we woonachtig zijn. Het was en is een voortdurend proces van verandering en aanpassing, sommige goed en constructief en andere helaas uiterst negatief. De constante is echter Thora en Traditie, waarmee wij als Am Jisraeel, als Joods volk, vanaf de geboorte zijn verbonden:
Thora en Traditie vormen het geheim en de basis van onze existentie, in het verleden, het heden en in de toekomst. Vanzelfsprekend moeten we ook een dak boven ons hoofd hebben, over voldoende financiën kunnen beschikken, opleidingen volgen, een baan vinden, diploma’s behalen, gezond zijn...maar dit alles, hoe onmisbaar en essentieel ook, zijn slechts voorwaarden om het doel te kunnen bereiken. Het doel om door middel van Thora en Traditie onszelf te verheffen en te verbeteren, een goed mens te worden in een samenleving die snakt naar oprechte vroomheid, naar eenheid en echte sjalom.

Gut Jom Tov en nog vele jaren!

©Opperrabbijn B.Jacobs