"Spreek tot de kinderen Israëls: de feesttijden van HaSjeem, die u zult uitroepen als heilige samenkomsten, dit zijn Mijn feesttijden. 3. Zes dagen mag arbeid verricht worden maar op de zevende dag zal er volkomen Sjabbat zijn. 4. Deze zijn de feesttijden van HaSjeem, uitroepingen tot heiliging, die U op hun bepaalde tijd zult uitroepen" (Wajikra/Lev. 23: 24).

Hoofdstuk 23 van Wajikra geeft een overzicht van alle Jamiem Toviem, de feestdagen van het Joodse jaar. De verwijzing naar Sjabbat lijkt niet erg op zijn plaats. Wellicht is dit de reden, dat de openingsvers bijna letterlijk wordt herhaald in vers 4, na de verwijzing naar de Sjabbat. Het lijkt erop alsof de Tora wil zeggen dat de draad weer wordt opgepakt. Waarom wordt de inleidende tekst voor de Jamiem Toviem onderbroken met Sjabbat?

Er is een fundamenteel verschil tussen Sjabbat en Jamiem Toviem. Sjabbat herinnert ons aan de schepping van de wereld en is voor eeuwig gefixeerd op de zevende dag van de week. De Jamiem Toviem worden echter op een flexibelere wijze vastgesteld.

Toen het Sanhedrien - het hoogste joodse rechtscollege  nog bestond, kon men schrikkeljaren instellen door het toevoegen van een extra maand Adar. Dit gebeurde om ervoor te zorgen
1. dat de Jamiem Toviem op hun juiste datum vielen (Pesach moest in de lente vallen en Soekkot in de herfst)
2. of om ervoor te zorgen dat de Joden, die onderweg naar Jeroesjalajiem niet verder konden vanwege de slechte toestand op de wegen, toch op tijd in Jeroesjalajiem konden zijn
3. of omdat de Pesachoffers niet op tijd klaargemaakt konden worden omdat er onvoldoende tijd was om de ovens te repareren.
De belangrijkste reden was echter om het Joodse maanjaar te harmoniseren met het zonnejaar, zodat Pesach en Soekkot altijd op de juiste tijd zouden invallen. Het Sanhedrien baseerde het recht om een extra schrikkelmaand in te stellen op de pesoekiem (verzen) 2 en 4 "die U zult uitroepen".

Rasjie
Rasjie (1040  1105) formuleert de vraag als volgt: "Wat heeft Sjabbat te doen met de Jamiem Toviem?". Het antwoord luidt: men had kunnen denken dat de Jamiem Toviem minder belangrijk zijn dan de Sjabbat. Daarom worden ze naast elkaar behandeld om aan te geven dat Jamiem Toviem even ernstig genomen moeten worden als Sjabbat. Het in acht nemen van de Jamiem Toviem wordt vergeleken met het naleven van de Sjabbatrust. Maar waarom had men kunnen menen, dat de Jamiem Toviem minder belangrijk zijn dan Sjabbat?

Sanhedrien
De negentiendeeeuwse commentator Malbiem geeft aan dat dit veroorzaakt wordt door het feit, dat de maanden en dus ook de datum van de Jamiem Toviem door het Sanhedrien worden vastgesteld, terwijl de Sjabbatdag onwrikbaar vaststaat. Feit blijft, dat de data `manmade' zijn. Toch hebben zij dezelfde graad van kedoesja (heiligheid) als de vaste Sjabbat hoewel zij flexibel qua datum zijn.

Coincidentie
Nachmanides, een commentator uit de 13e eeuw, suggereert echter dat de verwijzing naar Sjabbat in pasoek 3 ons duidelijk wil maken, dat de Sjabbat niet de tweede plaats inneemt wanneer deze samenvalt met Jom Tov.

Verlichtingen en verzwaringen
De Gaon van Wilna (18e eeuw) geeft een originele verklaring voor het  probleem van `Sjabbat tussen de Jamiem Toviem'. Hij verklaart, dat vers 3 niet op Sjabbat slaat maar in feite op alle feestdagen van de Joodse kalender. "Zes dagen mag er arbeid verricht worden" slaat op de zes dagen van het jaar wanneer wij Jom Tov vieren volgens de Tora. Noodzakelijke werkzaamheden ter verhoging van de feestvreugde mogen worden uitgevoerd (zoals koken en dragen) maar echt werk is op Jom Tov verboden.

Deze Jamiem Toviem volgens de Tora zijn: de eerste en laatste dag Pesach, de eerste dag Sjawoe'ot, de eerste dag Rosj Hasjana, de eerste dag Soekkot en Sjeminie Atzeret. Echter "op de zevende dag" wat duidt op de zevende Jom Tov, Jom Kippoer, is er een totale rustdag. Want op Jom Kippoer mag evenmin als op Sjabbat geen enkel werk – ook niets voor de feestvreugde - gedaan worden. Volgens deze uitleg is de pasoek "op de zevende dag is het een heilige Sjabbat" een algemene inleiding op de voorschriften van Jamiem Towiem en wil de Tora daarmee hun respectieve verlichtingen en verzwaringen aangeven.

©Dayan mr. drs. R. Evers