De Talmoed [Sjabbat] stelt dat een afvallige tegen Rava zegt: "Jullie zijn een onbezonnen volk, omdat jullie jullie mond voor jullie oren zetten!"

Onze mond voor onze oren?

De afvallige refereerde naar "Na'aseh wenisjma" de beroemde zin dat het Joodse volk aan de voet van de berg Sinaj uitsprak toen G'd ons vroeg of wij de Tora zouden accepteren. "We zullen doen en we zullen horen," antwoordden wij enthousiast. Onze reactie impliceert dat wij ons aan de mitswes van de Tora committeren zonder eerst te vragen welke verantwoordelijkheden deze verbintenis zouden inhouden.

"Jullie hadden eerst moeten vragen wat de Tora inhoudt," gaat de afvallige verder, "als je het gevoel hebt dat je in staat bent [de Tora te volgen], dan accepteer je de Tora. Zo niet, dan kan je het weigeren."

Onze primaire reactie zouden we wel eens de sympathie hebben voor het standpunt van de afvallige. Waarom vroegen we niet eerst aan Mosje wat de Tora inhield? Dan hadden we op een verantwoordelijke wijze kunnen overwegen of wij wel in staat zouden zijn de verplichtingen van de Tora op ons te nemen. Maar heeft het Jodendom ons niet opgeroepen om G'd onvoorwaardelijk te dienen zonder ons maar iets af te vragen, uitleg te verwachten, ongeacht de reden dan ook?

Betekent dit dat Tora-Jodendom geloof en rationeel denken elkaar uitsluiten?

We hebben allemaal geleerd dat de wereld is opgebouwd uit atomen. In feite heeft niemand ooit een atoom gezien, dan alleen de energie-paden die de atoom achterlaat door zijn elementaire en subatomaire deeltjes. Bij het ontbreken van een betere hypothesen, hebben wij het bestaan van atomen geponeerd.

We hebben allemaal geleerd dat het universum is begonnen met de Big Bang. Wetenschappers vertellen ons dat voor deze grote kosmische ramp zich heeft voorgedaan, tijd noch ruimte bestond. Wat betekent dit nu precies?

De wetenschapper drijft op ratio door observatie en experimenten. Rationeel geloof dient ons allen iedere dag maar weer. Wanneer een arts aan een patiënt zegt dat hij een operatie nodig heeft, zal de patiënt zich naar alle waarschijnlijkheid afhankelijk naar de dokter opstellen omdat hijzelf niet voldoende weet om zichzelf te kunnen diagnosticeren.

Het geloof, dat geëist wordt door Tora-Jodendom, is niet minder rationeel want het is gebouwd op luid, duidelijk en logisch bewijs dat voor iedereen beschikbaar is die eerlijk genoeg is om het te onderzoeken. Wanneer G'd mij vertelt dat het volgen van de mitswes van de Tora voor mijn bestwil is, zal ik zeker Zijn advies opvolgen, omdat Hij mij geschapen heeft. Hij kent mij beter dan ieder ouder zijn/haar kind kent.

Er is dus niets onbezonnen aan aan de aanvaarding van Israël van de Tora zonder deze eerst in te zien, aangezien wij de Tora niet alleen met geloof hebben aanvaard. Wij hebben het in vertrouwen aangenomen, een vertrouwen die solider is dan de meest overtuigende wetenschap.

Maar vertrouwen is slechts de eerste stap. "Na'aseh wenisjma", heeft het Joodse volk gezegd. Het Hebreeuwse woordje voor 'nisjma' impliceert veel meer dan de mitswes horen. Het impliceert ook ijverige studie, werken aan de ontwikkeling van inzicht en ook om de betekenis en de relevantie in hen te ontdekken. Dat we het oorspronkelijk hebben aanvaard op basis van vertrouwen, maar dat we het ook aanvaarden op basis van kennis.

De Midrasj Tanchoema in Parasja Sjemini stelt: "Je moet niet toestaan dat je jetzer hara' je misleidt door te zeggen 'G'd verbiedt Israël deel te hebben aan de goede dingen in het leven'. G'd antwoordde Israël: 'Wat Ik je verboden heb, heb ik gecompenseerd door andere dingen weer toe te staan. Zo heb Ik verboden bloed te eten, maar Ik sta toe lever te eten die vol zit met bloed. Ik heb jullie verboden varkensvlees te eten, maar ik heb toegestaan de vis te eten die bekent staat als de Shirbot dat naar varkensvlees smaakt. Ik heb jullie verboden seksuele relatie te hebben met de vrouw van een andere man, maar Ik sta toe dat je met een gescheiden vrouw trouwt, die eerder getrouwd is geweest. Ik heb jullie verboden sjaatnez te dragen, maar Ik heb jullie toegestaan een linnen kleed te dragen met wollen tsitsies. Ik heb jullie verboden vet te eten van een gedomesticeerde dier te eten maar Ik heb jullie toegestaan het vet te eten van een kosjer wild dier."

Dit vertrouwen in G'd heeft ons als volk doen overleven sinds de eerste Sjavoe'ot 3325 jaar geleden. Altijd vertrouwen stellen in de suprematie van de G'ddelijke rede, staan we als een huis in ons geloof in G'd.

©Rabbi prof. E. Sprecher 2013