 De geschiedenis van Poerimboet niet in aan actualiteit. Poerim is vandaag helaas akelig zichtbaar, niet alleen in de spirituele zin van het woord. Maar, geachte lezer van dit schrijven ter gelegenheid van Poerim, u hoort graag een nieuwe en originele gedachte en ik reik graag iets aan waarmee we iets kunnen. De wereldpolitiek kunnen u en ik, hoezeer we ook ons best doen, niet veranderen. Maar we kunnen wel onszelf veranderen!
Eenheid, ons krachtigste en magische wapen
Het zichtbaar wordend antisemitisme en/of antizionisme heeft ook iets moois voortgebracht: Met welke argumentatie kwam de snode Haman bij de machtige heerser koning Achasjwerosj in zijn strijd tegen de Joden: er is één volk dat verspreid en verdeeld is tussen de volkeren in uw koninkrijk… (Megilla 3:8). Haman doelde op de onderlinge verdeeldheid: Er is een volk dat één behoort te zijn, verenigd en eensgezind, maar dat verspreid is en verdeeld. In die onderlinge verdeeldheid zag Haman zijn kans om het Joodse volk te vernietigen. Maar tegelijkertijd leren we hieruit dat ons krachtigste en bijna magische wapen om te overleven juist onze eenheid is. Recentelijk voel ik, meer dan ooit, dat we gedreven door het zichtbaar wordend antisemitisme en antizionisme, veel beter in staat zijn om ons te concentreren op wat ons bindt en de onderlinge tegenstellingen te vergeten of op zijn minst te parkeren. Geweldig!
Maar als de externe Haman zijn doel niet kan bereiken, dan steekt een interne Haman de kop op en vermomt Haman zich als social media en e-mail. Ik ben de Eeuwige, je G’d, die je gevoerd heeft uit het land Egypte, uit het slavenhuis (Sjemot 20:2) laat de Eeuwige weten aan onze profeet Mosje in de eerste van de Tien Geboden. Waarom, zo vraagt onze verklaarder Rasjie zich af, is dit gebod in het enkelvoud geschreven en niet in het meervoud. Het gebod om in G’d te geloven geldt toch voor het gehele Joodse volk, niet alleen voor Mosje!
En Rasjie beantwoordt zijn eigen vraag als volgt: als het Joodse volk bij de afgodendienst van het Gouden Kalf volledig de fout is ingegaan en G’d Zijn volk wil vernietigen, komt Mosje als verdediger van het Joodse volk en beroept zich op dit eerste gebod. Waarom zou het Joodse volk schuldig zijn aan afgodendienst? Waar staat dat Joden geen afgoden mogen dienen? Het gebod van het geloven in de Eeuwige en het verbod van afgodendienst heeft U, G’d, toch alleen aan mij, Mosje, gegeven! Dit gebod staat toch uitsluitend in het enkelvoud en geldt dus niet voor het hele volk!
Met de grootste zorgvuldigheid heeft de Eeuwige de Thora geschreven, iedere letter is uitgekiend, iedere verbuigingsvorm heeft zijn betekenis. Natuurlijk geldt het verbod om afgoden te dienen en het Gouden Kalf te vereren voor het gehele Joodse volk. Maar G’d wilde de mogelijkheid bieden aan Moshe om het Joodse volk zo nodig te kunnen verdedigen.
We e-mailen, liefst met CC en BCC
De druk en de spanning van het opkomend antisemitisme raakt ons allen. En dus communiceren we hierover. We spreken, we schrijven en we e-mailen. En hier duikt de snode Haman op. Nog voor we zelf hebben gecontroleerd wat we schrijven, hebben we al op ‘verzenden’ gedrukt. Woorden zijn vaak multi-interpretabel. Wat de een leest is vaak niet hetzelfde als wat de ander bedoelt. Er wordt op hoge poten geantwoord, liefst met CC en BCC. En zo wordt van een discussie, die mogelijkerwijs zinvol had kunnen zijn, een heel dossier opgebouwd dat verdeeldheid zaait en binnen een mum van tijd ontaard is in roddel, achterklap en hoog oplopende ruzie: de eenheid is gebroken. Bij een minder goede verbale woordkeus kan een mondelinge uitleg de aangerichte schade beperken. Maar de e-mail moge dan digitaal zijn en niet op papier, de e-mail ligt wel vast en wordt vaak gretig opgeslagen.
Het merendeel van de ruzies die ik voorbij zie komen, zijn het resultaat van onzorgvuldige en overhaaste communicatie via de sociale media.
Als een stinkende olievlek verbreidt zich de vete. Door een niet goed doordachte formulering, ontstaat een zinloze oorlog. Een oorlog weliswaar zonder wapens, maar wel vol gif, haat en argwaan. Voor hoor en wederhoor is het al te laat.
Poerim, het feest van eenheid en onderlinge verbondenheid
De snode Haman had en heeft gelijk: Er is een volk dat één behoort te zijn, verenigd en eensgezind. Poerim is bij uitstek het feest van eenheid en onderlinge verbondenheid. We geven elkaar op Poerim misjlo’ach manot, etenswaren. We schenken de armen meer dan we gewend zijn gedurende het jaar. We genieten in gezamenlijkheid van de feestmaaltijd. En we luisteren vol aandacht naar de megilla, de rol van Ester, en laten de woorden van Haman tot ons doordringen: Er is een volk dat één behoort te zijn! Nu de externe Haman ons tot elkaar brengt, dienen we meer dan ooit ervoor te waken dat de interne Haman geen kans krijgt. |