Inleiding 13, hoofdstuk 14, 15, 16 en 17 In de volgende hoofdstukken gaan we onthouding [haprisjoet] en zuiverheid [hataharah] bespreken.
Met onthouding wordt bedoeld dat je als het ware uit het negatieve gaat [stapt] – poresj. Een gericht voorbeeld is wanneer jouw activiteiten in de maatschappij ten koste gaat van jouw vrees voor Hasjem, dan stap je uit de maatschappij.
Er bestaan drie vormen van prisjoet.
Onthouding van genoegens Bij onthouding van genoegens, onthoud je je van de lichamelijke genoegens die niet voor religieuze doeleinden zijn. Bijvoorbeeld. Overmatige seksualiteit en overmatig eten. Mensen zijn alleen samen in belang van de mitswa om samen te zijn en mensen eten alleen om sterk te blijven waardoor zij mitswot te doen.
Doe alle plezier op de ene schaal van de weegschaal en alle ellende in de andere schaal van de weegschaal. Wat is de uitkomst? We nemen eten als voorbeeld. Je hebt zin in een duur stuk vlees. Ene kant van de schaal leg je de geneugten op: het smaakt heerlijk en het genot kost vijf minuten.
Op de andere schaal leg je de nadelen in en dat zijn de kosten van dat stuk vlees. Het is duur. Om zulk luxe eten te kunnen veroorloven, moet je harder werken. Tweede nadeel. Daarnaast is het genot van de smaak slecht tot aan de keelgat. Nummer drie. Daarbij, omdat iets lekkers vaak naar meer smaakt, wordt het ongezond en wordt het verslavend. Hier heb je de vierde nadeel te pakken. De Geleerden leren hoe meer vlees je eet, hoe sterker je jetser hara – slechte neiging – wordt. Dat is de reden waarom kabbalisten alleen op Sjabbat en Jom Tov vlees eten, want dat zijn de momenten dat je door extra nesjamah – ziel – wordt beschermd tegen de sterke krachten van de jetser. Maar door de weeks heb je die spirituele bescherming niet. Vergeet niet hoeveel ziekten ontstaat door overmatig eten. Dit is alweer de vijfde nadeel tegen slechts één voordeel. Want de dampen uit de maag stijgen op naar je hersenen. Hierdoor wordt je moe en loom. Je gewicht neemt toe.
Als je dus alle details naloopt, is overmatige eten of zelfs onnodig [duur] eten al die nadelen niet waard. Daarom moet je alleen nemen van deze wereld wat je nodig hebt en niet meer. Dus het is af te raden te eten vanuit gewoonte of lekkere trek. Dit geldt op alle gebieden in het leven. Voor het weet ben je namelijk verslaafd aan je verlangen.
Onthouding van mensen Onthouding van mensen worden mensen bedoeld die ook vroom zijn, maar jij bent strikter met jouw minhagiem – gewoonten – dan zij. Deze mensen zijn buitengewoon voorzichtig en willen geen enkele risico nemen om een fout te maken. Bij twijfel kiezen zij altijd de meest stikte kant. Dit is een mooie eigenschap, maar het mag niet vanuit trots uitgevoerd worden omdat je respect wilt en aandacht wilt. Ook mogen andere mensen niet gedwongen worden hun religieus leven op die manier in te richten. Overbodig te vermelden dat je je ook niet meer en beter mag voelen dan anderen.
Onthouding van hetgeen wat dichtbij het verbodene zit Om te voorkomen dat je te dicht bij het verborgene komt, moet je deze vuistregel hanteren. Maak alleen van de middelen van deze materiële wereld gebruik wat je echt nodig hebt om te functioneren en Hasjem te dienen. Zo zijn er mensen die zó voorzichtig zijn, dat zij zichzelf volledig afzonderen om alleen met Hasjem te zijn en een spiritueel leven te leven. Een solitair leven is zo slecht nog niet. Vertrouw je op mensen [Jirmijahoe/Jer. 17:5] of op Hasjem [Jirmijahoe/Jer. 17:7]? Heb je mensen echt nodig als je weet dat alles van Hasjem komt, zo ook 'menselijke' ondersteuning? Want als je je begeeft onder andere mensen; voor je het weet spreek je lasjon hara – roddel [een serieuze grote zonde] of ben je verwikkeld in een woordenwisselingen of zelfs ruzie.
Verhef jezelf daarom door alleen met mensen om te gaan die een goede invloed hebben op jouw religieus leven. Praat niet te veel dan alleen het nodige [denk aan tefilla – gebed, lernen, iemand aanmoedigen, of dergelijke], want voor je het weet maak je je schuldig aan lasjon hara. Pas ook op waarnaar je kijkt! Echter wanneer je ervoor kiest om in het extreme te gaan en je lijdt er onder, dan ben je er [nog] niet klaar voor. Eet niet te veel, dan alleen op Sjabbat en Jom Tov.
Zuiveren van hart [verlangen] en verstand [dwaasheid] Met alles wat je doet, doe het niet onder invloed van je jetser hara- je kwade neiging. Als je iets wilt [hart], ga eerst de ratio na [verstand] of de motieven goed zijn. Dit kan alleen door bij iedere stap Hasjem te erkennen. Dan zal Hij jouw wegen recht maken [Misjle 3:6]. Hierdoor wordt alles wat je doet een mitswa.
Een mitswa kun je op drie manieren uitvoeren.
1. Alleen voor persoonlijk gewin zoals rijkdom, respect van anderen ['wat is hij vroom zeg!'] of mensen te kunnen manipuleren. Wanneer iemand op deze manier een mitswa uitvoert, wordt de mitswa een awerah – zonde.
2. Sjelo' lisjmah [niet voor de Hemel], een mitswa doen niet omdat Hasjem het van je vraagt, maar omdat je ervoor beloond wilt worden. Voorbeeld. Iemand gaat Sjabbat houden omdat de rabbijn het hem heeft aangeraden omdat het zoveel broche – zegen – geeft. Voor deze vorm van het uitvoeren van de mitswa wordt je beloond, het is zeker geen awerah. Vaak - door het steeds maar weer te doen –ga je de mitswa zelfs leuk vinden en maakt het je geen eens uit of je er wel of niet voor beloond wordt.
3. Lisjmah [voor de Hemel], een mitswa doen omdat Hasjem het van jou vraagt ongeacht wat jouw mening is en ongeacht of je er voor beloond wordt. Dit is natuurlijk de meest ideale manier van het uitvoeren van de mitswot. Je doet het uit liefde voor Hasjem. Dawied Hamelech spreekt in Tehilliem/Ps. 119 verschillende malen uit hoeveel hij van Hasjem's Wet houdt. Alles wat hij deed aan mitswot, deed hij lisjmah, voor Hasjem, omdat hij zoveel van Hasjem hield. Maar pas op voor een groot valkuil. Deze manier van mitswot doen, zullen andere mensen niet ontgaan. Je zal er van mensen kavod – eer – voor krijgen en als je daar gevoelig voor bent, gaat het mis. Dan is het niet meer lisjma en kan het doen van mitswot zelfs degraderen naar de eerste punt die we besproken hebben. Hierin worden we dus ook getest. Als je niet door mensen, maar door Hasjem geprezen wilt worden [Dwariem/Deut. 10:21] ben je in je test geslaagd. Dus als je de mitswot uitvoert omdat het het fijn vindt om Hasjem blij te maken en ook leuk vindt om de mitswot te doen [Tehilliem 119:40], is dat het hoogste niveau. Zulke pure motieven zorgen ervoor dat je geen jissoeriem – lijden – overkomt. Hasjem wilt namelijk dat je puur handelt vanuit je hart, je eigen verlangen elimineert en Zijn Wil vanuit je hart doet met gevoel. “Tenah vnie libcha... Mijn zoon, geef mij jouw hart...” [Misjle/Spr. 23:26].
Hoe kunt je jezelf testen of je bijvoorbeeld dawnent - bidt – lisjmah of sjelo' lisjmah? Dit kun je doen door het volgende voor te stellen. Gestel dat Hasjem in een droom tegen je zegt: “Hoeveel en hoe intens je ook dawnent, Ik hoor je, maar Ik zal je niet verhoren”. Wat is jouw reactie. Blijf je door dawnen omdat het je is opgedragen of stop je met dawnen, omdat het toch geen zin heeft?
Wanneer je je mitswa op de meest ideale manier uitvoert, kun je op één mitswa drie beloningen ontvangen. Voor de mitswa zelf, de intentie en of je van te voren naloopt om er voor te zorgen jouw mitswa geen awerah wordt.
Zuiver je ziel Hoe zuiver je ziel is, hangt af hoe je tegen de wereldse plezier aankijkt. Als je aan het wereldse begint te ergeren, je er niet meer naar verlangt en je realiseert dat wereldse plezier – zoals we al gezien hebben – je meer kost dan oplevert, dan ben je op de goede weg.
Als je iets doet wat je plezierig vindt, dan moet het tóch lisjmah zijn. Dat je er toevallig zelf van geniet is een extra bonus en geen awerah. Maar dat genot mag niet de motivatie zijn. Ieder stap die je doet, moet je jezelf afvragen wat jouw motivatie is: doe je het voor de mitswa of doe je het vanuit je lichamelijke verlangen? Iedere stap die je doet, moet je je afvragen of je het vanuit een mitswa wordt gedaan of vanuit een eigen verlangen. Hierdoor ga je je realiseren wat de prijs van de zonde is – wat het je uiteindelijk kost en je niets oplevert dan alleen maar ellende in dit leven én in de Volgende Wereld.
Doe alles voor Hasjem en dat met goede intentie en vanuit je hart.
Er is hierover nog veel meer te leren in de sjioer van rabbi Mizrachi. Het is niet noodzakelijk, maar mocht je mee willen lezen en lernen met de sjioeriem, kun je de Mesillat Yesharim hier [hebr-eng] of hier [eng] [mee]lezen.
